Dấu hiệu trầm cảm ở trẻ mà bậc cha mẹ cần quan tâm

Trầm cảm ở trẻ nhỏ gây ra tình trạng buồn bã, mất hứng thú, mất niềm vui kéo dài trong thời gian dài, ảnh hưởng lớn đến tư duy, hành vi và cách ứng xử. Để phát hiện và ngăn chặn tình trạng này, cha mẹ hãy đọc bài viết sau đây của Mytour để hiểu nguyên nhân, triệu chứng và có biện pháp xử lý kịp thời.

Trầm cảm là gì?

Trầm cảm là tình trạng rối loạn tâm trạng, gây ra các cảm giác u sầu và làm ảnh hưởng đến tất cả các khía cạnh của tâm trí như: tư duy, cảm xúc và hoạt động. Một số dấu hiệu của trầm cảm ở trẻ em bao gồm: sự giảm sút về tập trung, sự giảm chú ý, sự mất tự tin và tự tin, tâm trạng u uất, mất hứng thú với mọi thứ, thiếu năng lượng, mệt mỏi kéo dài ít nhất 2 tuần.

Khi trẻ em gặp phải trầm cảm, họ thường cảm thấy buồn chán suốt cả ngày, tự ti, nhìn vào tương lai với tâm trạng tiêu cực, có suy nghĩ hoặc hành vi tự hại hoặc tự tử, gặp rắc rối với giấc ngủ, không muốn ăn hoặc ăn quá nhiều.

Trẻ em bị cảm xúc rối loạn dễ gặp vấn đề trầm cảm

Các dấu hiệu của rối loạn trầm cảm ở trẻ em thường thấy

Rối loạn trầm cảm ở trẻ em bao gồm nhiều dạng, được phân thành 3 nhóm chính rất phổ biến và thường gặp như:

Tình trạng tâm trạng hỗn hợp

Trẻ em thường gặp trường hợp trầm cảm này đồng thời liên quan đến sự khó chịu không ngừng và thường khó kiểm soát hành vi, đặc biệt là trong độ tuổi 6 - 10. Nhiều trẻ cũng đối mặt với một số rối loạn khác như: phản đối, quá khích, tăng động giảm chú ý hoặc lo lắng.

Dấu hiệu của rối loạn hỗn hợp thường là các cơn cảm xúc cực đoan như sự tức giận hoặc gây tổn thương cho người khác xung quanh với tần suất khoảng 3 lần/tuần. Sự không thoải mái của trẻ thường diễn ra hàng ngày, với trạng thái nổi giận, bùng nổ không lí do.

Rối loạn trầm cảm chủ yếu

Dạng trầm cảm chủ yếu thường duy trì trong ít nhất 2 tuần, có thể xảy ra ở nhiều độ tuổi khác nhau, nhưng thường là sau khi trẻ bước vào tuổi dậy thì, kèm theo một số biểu hiện phổ biến như:

• Cảm thấy buồn chán hoặc phụ huynh quan sát thấy con khóc hoặc tỏ ra khó chịu.
• Trẻ mất hứng thú, không quan tâm đến hoạt động, cảm thấy mất hứng, giảm cân.
• Không còn cảm giác thèm ăn hoặc ăn nhiều hơn bình thường.
• Mất ngủ thường xuyên, giấc ngủ không sâu hoặc đau đầu.
• Mệt mỏi cả ngày, thiếu năng lượng để tham gia vào hoạt động, học hành.
• Khó tập trung và quyết định.
• Thường xuyên nghĩ về cái chết hoặc có ý định tự sát.

Bệnh khí sắc

Trạng thái trầm cảm với rối loạn khí sắc thường dẫn đến triệu chứng như ù tai hoặc cảm giác tức giận kéo dài trong một thời gian dài, kèm theo các dấu hiệu như: chán ăn hoặc ăn quá nhiều, khó ngủ, đau đầu, mất năng lượng, mệt mỏi, tuyệt vọng, dễ bị lạm dụng,...

Loại bệnh này thường ít phổ biến hơn so với 2 trường hợp trước, nhưng nếu trẻ mắc phải, có thể kéo dài trong khoảng 5 năm. Trước đó, có thể trẻ đã trải qua một giai đoạn trầm cảm nặng trước khi bệnh bắt đầu.

Nguyên nhân gây ra trầm cảm ở trẻ

Có nhiều nguyên nhân dẫn đến tình trạng trầm cảm ở trẻ em, trong đó có một số trường hợp phổ biến như:

• Vấn nạn bạo lực học đường: Trẻ gặp khủng hoảng và sợ hãi vì bị ức hiếp, bắt nạt ở trường. Đa số trẻ giấu đi và cố gắng tự chịu đựng, không chia sẻ với phụ huynh.
• Áp lực học tập: Cha mẹ đặt mục tiêu điểm số, dành hầu hết thời gian cho học hành, gây áp lực, tự ti, xấu hổ, sợ hãi không đạt được kết quả.
• Gia đình xung đột: Gia đình ảnh hưởng đến tâm lý và phát triển của trẻ. Cãi vã khiến trẻ tổn thương, gây ra trạng thái trầm cảm.
• Bị ép buộc: Bị ràng buộc nhiều về học hành, giải trí gây ảnh hưởng lớn đến tâm lý và giao tiếp.
• Thay đổi môi trường sống: Thường xuyên thay đổi môi trường sống làm trẻ khó thích nghi, ảnh hưởng đến mối quan hệ và tâm lý.
• Chấn thương tâm lý: Có thể gây ra bệnh trầm cảm như: ly hôn, thất bại học tập, lạm dụng, khiến trẻ tự ti và tránh xa mọi người.
• Yếu tố di truyền: Khoảng 40% trường hợp trầm cảm ở trẻ em do di truyền, xuất hiện chủ yếu ở trẻ từ 1 - 6 tuổi.

Cuộc cãi vã thường xuyên của ba mẹ gây tổn thương cho trẻ

14 Dấu hiệu trầm cảm ở trẻ

Bệnh trầm cảm ở trẻ em có dấu hiệu khác biệt so với người lớn, bao gồm 14 biểu hiện phổ biến như:

• Khó tập trung vào công việc.
• Mệt mỏi, uể oải, buồn chán kéo dài.
• Tránh xa xã hội.
• La hét hoặc khóc lóc.
• Khó chịu, tức giận với mọi vấn đề.
• Buồn bã và tuyệt vọng, mất hứng thú.
• Thường xuyên chống đối cha mẹ, không nghe lời.
• Cảm thấy kém cỏi, tự tin, và có lỗi.
• Mất tập trung vào học tập và công việc.
• Nghĩ đến cái chết hoặc tự tử.
• Ăn ít hoặc nhiều hơn bình thường.
• Đau đầu, đau bụng, hoặc đau thể chất khác.
• Khó ngủ hoặc ngủ quá nhiều.
• Thiếu hứng thú khi tham gia các hoạt động nhóm.

Tính phổ biến của trầm cảm ở trẻ em

Theo PGS.TS Bùi Quang Huy - Chủ nhiệm khoa Tâm thần Bệnh viện Quân y 103: “Trên 70% trẻ em mắc rối loạn trầm cảm không được chẩn đoán và điều trị đúng cách. Lý do là do kỳ thị với trầm cảm, triệu chứng không điển hình và thiếu hiểu biết về sức khỏe tâm thần của trẻ”

Có khoảng 15% trẻ em có một số triệu chứng trầm cảm. Ở tuổi 17, 3 - 5% trẻ mắc trầm cảm, với tỷ lệ nữ gấp đôi nam. Trong trẻ em 15 tuổi, 3 - 5% mắc trầm cảm. Khoảng 70% trẻ em tái phát trầm cảm trong 5 năm sau lần trầm cảm đầu tiên.

Khoảng ⅔ trẻ em bị trầm cảm thường đi kèm với các rối loạn tâm thần khác. Ở học sinh, ⅔ có ít nhất một rối loạn phối hợp và 10% có từ 2 rối loạn phối hợp trở lên.

Bệnh trầm cảm ở trẻ em sau dậy thì phổ biến

Cách điều trị trẻ bị trầm cảm

Khi phát hiện dấu hiệu trầm cảm ở trẻ, cần can thiệp kịp thời. Phương pháp điều trị trầm cảm ở trẻ giống như người lớn bao gồm phương pháp tâm lý và sử dụng thuốc.

Thường, bác sĩ sẽ khuyến nghị điều trị tâm lý trước, và chỉ sử dụng thuốc khi cần thiết nếu không có cải thiện. Đối với trẻ mắc rối loạn lưỡng cực, ngoài tâm lý và thuốc, bác sĩ có thể kê thuốc trầm cảm và an thần.

Cần hết sức thận trọng khi điều trị trầm cảm, không nên tự ý mua và sử dụng thuốc nếu không có chỉ định của bác sĩ. Thuốc trầm cảm có thể gây ra hoảng loạn hoặc kích động ở trẻ em mắc rối loạn lưỡng cực, tăng nguy cơ tự tử hoặc các rối loạn tâm lý khác.

Biện pháp phòng tránh trầm cảm ở trẻ em

Để tránh bệnh trầm cảm ở trẻ em, cần chăm sóc và quan tâm đến trẻ bằng cách thực hiện những điều sau:

• Luôn quan tâm, chia sẻ với con, lắng nghe con nhiều hơn.
• Tránh tạo áp lực về học hành, mối quan hệ, tạo điều kiện cho trẻ vui chơi thoải mái.
• Thiết lập chế độ ăn uống lành mạnh, giàu vitamin và khoáng chất.
• Đảm bảo chế độ sinh hoạt hợp lý, giấc ngủ đúng giờ, khuyến khích trẻ tham gia hoạt động vui chơi.
• Khuyến khích và động viên trẻ phát triển tự do, cùng tham gia các hoạt động cùng con.
• Hợp tác với trường học để ngăn chặn bạo lực học đường và tạo ra các hoạt động thiết thực cho trẻ.

Ba mẹ cần quan tâm và trò chuyện nhiều hơn với trẻ

Tin nhắn từ Mytour

Hi vọng những chia sẻ từ Mytour đã giúp ba mẹ hiểu thêm về bệnh trầm cảm ở trẻ em. Tuy nhiên, thông tin này chỉ mang tính tham khảo và không thay thế cho việc tư vấn và điều trị y khoa.

Hà Trang - Tổng hợp