Dấu hiệu trẻ sơ sinh mắc bệnh tim bẩm sinh mà cha mẹ cần nhận biết

1. Tổng quan về bệnh tim bẩm sinh

Thống kê cho thấy mỗi 1000 trẻ sơ sinh có khoảng 8 trẻ mắc bệnh tim bẩm sinh. Vì vậy, nếu không nhận ra dấu hiệu trẻ sơ sinh mắc bệnh tim bẩm sinh sớm, có thể gây ra hậu quả nghiêm trọng, thậm chí là tử vong.

Bệnh tim bẩm sinh là gì và gây ra bởi những nguyên nhân nào?

Bệnh tim bẩm sinh là những biến dạng cấu trúc tim xuất hiện từ giai đoạn phôi thai. Đặc điểm của bệnh là sự kém phát triển và hoạt động không bình thường của tim, dẫn đến sự rối loạn trong tuần hoàn máu.

Tim bẩm sinh được coi là một trong những dạng dị tật bẩm sinh phổ biến nhất và gây ra tỷ lệ tử vong cao nhất ở trẻ sơ sinh. Tuy nhiên, nhờ sự tiến bộ trong lĩnh vực y học, hiện nay quy trình siêu âm tim bẩm sinh có thể thực hiện được ngay từ tuần thai kỳ thứ 18.

Tỷ lệ trẻ mới sinh mắc bệnh tim bẩm sinh được xem là khá cao

Có nhiều nhóm dạng tim bẩm sinh khác nhau được phân loại dựa trên đặc điểm cấu trúc và chức năng của tim, mỗi nhóm đều có những đặc điểm và biến chứng riêng biệt.

Các trường hợp tim bẩm sinh ở trẻ được phân thành hai nhóm chính, mỗi nhóm có những đặc điểm riêng như sau.

Tim bẩm sinh màu tím

Trong nhóm tim bẩm sinh màu tím, tứ chứng Fallot là căn bệnh phổ biến nhất, nổi bật với biểu hiện là da của trẻ có thể chuyển sang màu tím do máu không đủ oxy.

Tứ chứng Fallot bao gồm 4 biến thể chính: 

• Thông liên thất.

• Hẹp đường thoát thất phải.

• Phì đại thất phải.

• Động mạch chủ chồng lên vách liên thất.

Các trường hợp này thường đi kèm với một số bệnh về đột biến nhiễm sắc thể như hội chứng Down, hở hàm ếch.

Tim bẩm sinh không phải là màu tím

Đây là dạng bệnh phổ biến hơn và ít nguy hiểm hơn so với tim bẩm sinh màu tím. Bao gồm một số biến thể như thông liên thất, thông liên nhĩ, phổi bẩm sinh, hẹp eo động mạch chủ, van động mạch chủ,…

Dấu hiệu trẻ sơ sinh mắc tim bẩm sinh không tím thường không cụ thể nên giai đoạn mới sinh không dễ phát hiện. Trẻ có nguy cơ suy tim nếu khóc ít, không đủ sức để bú, phát triển thể chất chậm, khó thở hoặc thở nhanh. Cũng có trẻ có thể phát hiện triệu chứng bệnh khi lớn lên.

Tim bẩm sinh là căn bệnh phổ biến nhất ở trẻ sơ sinh

Lý do trẻ mắc tim bẩm sinh

Phần lớn trẻ bị tim bẩm sinh khó xác định nguyên nhân chính xác. Tuy nhiên, một số yếu tố dưới đây có thể được xem xét.

Yếu tố di truyền

Đây là yếu tố quan trọng trong việc hình thành dị tật bẩm sinh ở trẻ, đặc biệt là các vấn đề liên quan đến tim. Nếu trong gia đình có người mắc tim bẩm sinh, nguy cơ mắc bệnh ở trẻ sẽ cao hơn. Thậm chí, nếu bố mẹ mang gen bệnh mà không bị tim bẩm sinh, trẻ vẫn có nguy cơ cao bị bệnh.

Gây ra bởi độc tố thai nhi

Nếu mẹ sử dụng thuốc không theo hướng dẫn của bác sĩ hoặc tiêu thụ chất kích thích như rượu, bia, thuốc lá hoặc ma túy trong thai kỳ, đứa con dễ mắc tim bẩm sinh. Ngoài ra, nếu mẹ sống trong môi trường có chất độc hại, tiếp xúc với phóng xạ hoặc tia X-quang, đứa con cũng có nguy cơ cao bị tim bẩm sinh.

Độc tố thai nhi là một trong những nguyên nhân gây ra tim bẩm sinh ở trẻ

Mẹ mắc các bệnh trong thai kỳ

Nếu trong 3 tháng đầu thai kỳ, mẹ mắc phải một số virus như Herpes, Rubella hay Cytomegalo,… thì đứa trẻ rất có khả năng mắc dị tật bẩm sinh, đặc biệt là dị tật về tim. Ngoài ra, nếu mẹ mắc tiểu đường trong thai kỳ, hoặc bị Lupus ban đỏ trong thai kỳ, cũng có thể gây ra những biến chứng nghiêm trọng, khiến cho đứa trẻ có nguy cơ mắc tim bẩm sinh.

2. Dấu hiệu trẻ sơ sinh bị tim bẩm sinh

Trẻ sơ sinh bị tim bẩm sinh thường có một số dấu hiệu sau:

• Thở nhanh, khó thở, thở rít, ăn ít hơn và khóc ít hơn bình thường, thậm chí là ngừng hơi khi bú.

• Khi trẻ đạt vài tháng tuổi, thường xuyên ho, thở khò khè và có thể bị viêm phổi.

• Ngoài ra, trẻ có thể phát triển chậm về thể chất, da mặt xanh xao, và khi khóc, môi, đầu ngón tay và ngón chân thường bị tái tím.

• Thường thì, dị tật tim bẩm sinh đi kèm với những bệnh về đột biến gen như thừa, thiếu ngón chân, hội chứng Down, hoặc hở hàm ếch. Trẻ thuộc nhóm này cần được quan sát đặc biệt vì đây cũng là dấu hiệu của trẻ sơ sinh bị tim bẩm sinh.

• Tuy nhiên, cũng có một số trẻ mắc tim bẩm sinh nhưng không có dấu hiệu cụ thể, chỉ được phát hiện ngẫu nhiên khi kiểm tra sức khỏe. Do đó, cha mẹ nên đặc biệt chú ý đến việc kiểm tra sức khỏe của trẻ định kỳ.

Thường thì, trẻ sơ sinh bị tim bẩm sinh sẽ ít khi bú và khóc hơn so với trẻ bình thường

3. Các phương pháp điều trị cho trẻ mắc tim bẩm sinh

Trẻ mắc tim bẩm sinh vẫn có cơ hội hồi phục nếu được phát hiện và điều trị kịp thời. Mỗi trường hợp sẽ có phương pháp điều trị riêng tùy thuộc vào tình trạng sức khỏe của từng trẻ. Hiện nay, có những phương pháp sau được áp dụng để điều trị trẻ mắc tim bẩm sinh.

Sử dụng thuốc đặc hiệu

Nếu bệnh chỉ ở mức độ nhẹ, không gây quá nhiều ảnh hưởng đến sức khỏe, bác sĩ có thể kê một số loại thuốc giúp trẻ ổn định, điều chỉnh nhịp tim mà không cần phải phẫu thuật. Vì thế, đây được coi là phương pháp điều trị ít tác động nhất đối với trẻ.

Can thiệp vào tim

Can thiệp vào tim là quá trình sử dụng một ống nhỏ và dài được đưa qua các mạch máu để hỗ trợ tuần hoàn máu trong tim. Bác sĩ cũng có thể sử dụng một số thiết bị theo dõi và đóng lỗ thông nếu cần thiết.

Phương pháp này không yêu cầu mở xương ức, ít gây nhiễm khuẩn và phục hồi nhanh, nhưng lại có chi phí cao và chỉ phù hợp với một số dạng dị tật nhất định.

Bác sĩ sẽ đưa ra phương án điều trị phù hợp tùy thuộc vào tình trạng cụ thể của từng trường hợp

Phẫu thuật trên tim

Nếu can thiệp không khả thi, trẻ sẽ cần phải phẫu thuật. Hiện nay, phương pháp nội soi ít xâm lấn đã giúp trẻ giảm đau đớn, chảy máu và không để lại vết sẹo nhiều. Đối với những trường hợp nặng và không thể phẫu thuật, bác sĩ có thể sử dụng phương pháp cấy ghép tim.

Với sự tiến bộ của y học ngày nay, can thiệp sớm vào tim bẩm sinh giúp trẻ có cơ hội phục hồi và sống một cuộc sống khỏe mạnh. Vì vậy, việc nhận biết dấu hiệu trẻ sơ sinh bị tim bẩm sinh là rất quan trọng để bảo vệ sức khỏe cho con.