Bài viết được hướng dẫn bởi Thạc sĩ, Bác sĩ nội trú Đặng Thị Ngoan - Chuyên gia Bác sĩ Nhi - Sơ sinh tại Bệnh viện Quốc tế Mytour Hạ Long.

Viêm phổi ở trẻ sơ sinh thường là vấn đề khó nhận biết nhưng lại rất nguy hiểm do sức khỏe và đề kháng của trẻ còn rất yếu. Do đó, cha mẹ cần tìm hiểu thông tin chi tiết về dấu hiệu để phát hiện sớm và có biện pháp chữa trị kịp thời.

Khi trẻ sơ sinh mắc viêm phổi, nhiều cha mẹ nghĩ ngay đến thời tiết lạnh. Tuy nhiên, đây chỉ là một trong những tác nhân, còn nhiều nguyên nhân khác gây ra căn bệnh này từ rất sớm.

Viêm phổi ở trẻ sơ sinh thường xuất phát từ vi khuẩn như Listeria, Coli, vi khuẩn Gram âm. Nhiễm khuẩn phổi có thể xảy ra từ trước, trong hoặc sau khi đẻ, liên quan mật thiết đến thời gian vỡ ối trước khi đẻ.

Cụ thể:

• Thời gian vỡ ối từ 6 đến 12 giờ trước khi đẻ: 33% trẻ mắc viêm phổi.
• Vỡ ối từ 12 đến 24 giờ trước khi đẻ: 51,7% trẻ mắc viêm phổi.
• Vỡ ối từ 24 giờ trở lên trước khi đẻ: 90% trẻ mắc viêm phổi.
• Trong quá trình đẻ, việc hồi sức sau đẻ và chăm sóc trẻ sơ sinh cần thực hiện vô trùng. Nếu không, trẻ dễ nhiễm khuẩn từ các dụng cụ, môi trường, người chăm sóc.
• Trẻ sơ sinh có thể bị viêm phổi do hít phải nước ối, phân su nhiễm khuẩn, hoặc dịch tiết từ đường sinh dục của người mẹ.

Nguyên nhân khác khiến trẻ sơ sinh mắc viêm phổi là thai nhi trong tử cung thiếu dưỡng khí. Do đó, người mẹ cần kiểm tra định kỳ, đặc biệt là giai đoạn cuối thai kỳ để phát hiện và can thiệp kịp thời.

Ngoài ra, trẻ sơ sinh thiếu cân, các phản xạ đường thực quản chưa hoàn thiện, vận động cơ chưa đều có thể dẫn đến viêm phổi.

Các bệnh như viêm da, viêm khoang miệng, viêm dây rốn cũng có thể là nguyên nhân của viêm phổi.

Dấu hiệu viêm phổi ở trẻ sơ sinh ban đầu thường lẻo lươn, không rõ ràng, đặt ra thách thức trong việc nhận diện.

Cha mẹ cần chú ý khi trẻ thể hiện những dấu hiệu sau:

• Bú kém hoặc từ chối bú
• Sốt trên 37,5oC hoặc giảm nhiệt độ cơ thể;
• Thở nhanh hơn 60 lần trong 1 phút hoặc khó thở.

Khi xuất hiện các triệu chứng rõ ràng, đó là dấu hiệu của một trường hợp viêm phổi nặng: Trẻ có sốt hoặc giảm nhiệt độ, phản ứng kém với kích thích, tình trạng buồn nôn, khó thở, rút lõm phổi, tím tái... Cha mẹ cần tập trung theo dõi tình trạng sức khỏe của trẻ để sớm phát hiện dấu hiệu ban đầu của bệnh. Khi thấy trẻ có biểu hiện sốt, từ chối bú, thở nhanh... cần đưa trẻ đến ngay cơ sở y tế để kiểm tra và điều trị kịp thời, tránh những biến chứng nguy hiểm.

Cha mẹ nên học cách theo dõi nhịp thở của trẻ bằng cách nhẹ nhàng vén áo và quan sát sự di chuyển của lồng ngực hay bụng, cần quan sát khi trẻ ở trong tình trạng yên lặng hoặc khi đang ngủ, không nên quan sát khi trẻ đang khóc. Nếu thấy trẻ thở nhanh, sự di chuyển sẽ nhanh hơn so với những ngày trẻ bình thường.

Các dấu hiệu có thể nhận diện khi trẻ thở nhanh:

• Trẻ từ 1-5 tuổi, thở từ 40 lần/phút trở lên;
• Trẻ từ 2 tháng đến 1 tuổi, thở từ 50 lần/phút trở lên;
• Trẻ dưới 2 tháng tuổi, thở từ 60 lần/phút trở lên.

Bạn cũng có thể nhận biết bằng cách khác, là nhẹ nhàng vén áo trẻ lên và quan sát lồng ngực. Nếu thấy trẻ thở khác thường, phát ra âm thanh kỳ lạ nào đó, đó có thể là dấu hiệu trẻ đã mắc viêm phổi.

Ngoài ra, cha mẹ cũng cần quan sát kỹ vùng ranh giới giữa ngực và bụng xem có biểu hiện lõm vào khi trẻ hít thở không? Để kiểm tra dấu hiệu này, bạn có thể bế trẻ nằm ngang trên ngực mẹ hoặc để trẻ nằm ngang trên giường. Nếu hiện tượng này xuất hiện thường xuyên ở mọi nhịp thở của trẻ, khi trẻ ở trong tình trạng yên lặng hoặc khi ngủ mới có ý nghĩa, còn nếu chỉ thấy khi trẻ khóc hoặc cố gắng thở sâu mà không thấy, đó không phải là dấu hiệu lõm ngực. Tuy nhiên, nếu trẻ có dấu hiệu lõm ngực thì đó là dấu hiệu trẻ đã mắc viêm phổi nặng, cần đưa trẻ đến bệnh viện điều trị ngay.

Vậy nên, dấu hiệu của viêm phổi ở trẻ sơ sinh rất đa dạng, phức tạp và mỗi trường hợp lại khác nhau, vì vậy cha mẹ cần phải cực kỳ cẩn trọng. Khi phát hiện bất kỳ dấu hiệu lạ lùng nào ở trẻ, cần đưa trẻ đến bác sĩ thăm khám và điều trị kịp thời.

Với cam kết mang lại sự hài lòng cho khách hàng, Khoa Nhi của hệ thống Y tế Mytour luôn tự hào với:

• Đội ngũ y bác sĩ Nhi khoa đồng đội: Bao gồm các chuyên gia có trình độ cao (giáo sư, phó giáo sư, tiến sĩ, thạc sĩ) và nhiều kinh nghiệm từ các bệnh viện lớn như Bạch Mai, 108... Các bác sĩ được đào tạo chuyên nghiệp, có tâm huyết, am hiểu tâm lý trẻ. Đặc biệt, khoa Nhi còn hợp tác với các chuyên gia nước ngoài (Nhật Bản, Singapore, Úc, Mỹ) để áp dụng những phác đồ điều trị mới và hiệu quả nhất.
• Dịch vụ toàn diện: Trong lĩnh vực Nhi khoa, Mytour cung cấp chuỗi dịch vụ từ khám - chữa bệnh liên tục từ Sơ sinh đến Nhi và Vaccine,... theo tiêu chuẩn Quốc tế, giúp cha mẹ chăm sóc sức khỏe của bé từ khi mới sinh đến tuổi trưởng thành.
• Kỹ thuật tiên tiến: Mytour đã áp dụng nhiều kỹ thuật chuyên sâu, hỗ trợ trong việc điều trị các bệnh Nhi khoa khó khăn hơn, như phẫu thuật thần kinh - sọ, ghép tế bào gốc tạo máu trong điều trị ung thư.
• Chăm sóc chuyên nghiệp: Ngoài việc hiểu rõ tâm lý trẻ, Mytour còn chú ý đến môi trường chơi của các bé, giúp trẻ thoải mái và làm quen với không gian của bệnh viện, tăng cường hiệu suất khám chữa bệnh.

Bác sĩ Đặng Thị Ngoan, từng là giảng viên Bộ môn Nhi - trường Đại học Y dược Hải Phòng, đã được cấp chứng chỉ về Nhi khoa trong và ngoài nước như: Bệnh viện Westmead, Australia; Trường Đại học Y Hải Phòng. Hiện tại, Bác sĩ Ngoan đang công tác tại Khoa Sơ sinh Bệnh viện Đa khoa Quốc tế Mytour Hạ Long.