Dạy học trải nghiệm (Experiential Learning): Ưu, nhược điểm & Ứng dụng thực tế

Học tập trải nghiệm là gì?

Vai trò của phương pháp dạy học trải nghiệm

Kolb (2015) đã chỉ ra rằng "khi người học tham gia vào quá trình học tập trải nghiệm, họ có cơ hội phát triển khả năng tư duy độc lập và sáng tạo hơn, đồng thời tăng cường sự tự tin trong việc đối mặt với các thách thức thực tế". Học tập trải nghiệm cũng thúc đẩy người học trở thành những cá nhân chủ động, tự tin trong việc tiếp cận tri thức và không ngừng tìm kiếm cơ hội học hỏi từ mọi trải nghiệm của cuộc sống.

Bên cạnh đó, nghiên cứu của Kolb và Kolb (2005) đã khẳng định rằng học tập trải nghiệm không chỉ giúp cải thiện kỹ năng cá nhân mà còn tạo ra môi trường học tập linh hoạt, nơi người học được khuyến khích thử nghiệm và chấp nhận rủi ro trong quá trình học tập. Đây là những yếu tố quan trọng giúp phát triển khả năng thích nghi và sáng tạo, những kỹ năng thiết yếu trong bối cảnh thế giới liên tục thay đổi ngày nay.

Các bước trong phương pháp Experiential Learning

Trải nghiệm cụ thể (Concrete Experience)

• Mô tả: Đây là giai đoạn bắt đầu, nơi người học tham gia trực tiếp vào một hoạt động thực tế hoặc một tình huống cụ thể. Trải nghiệm này có thể là một sự kiện mới, một bài tập thực hành, hoặc một tình huống thực tế trong cuộc sống.

• Ví dụ: Trong một lớp học tiếng Anh, học viên có thể tham gia vào một trò chơi nhập vai, chẳng hạn như một buổi phỏng vấn xin việc hoặc một cuộc họp kinh doanh, để thực hành kỹ năng ngôn ngữ.

Quan sát và phân tích (Reflective Observation)

• Mô tả: Sau khi trải qua trải nghiệm cụ thể, người học dành thời gian để suy ngẫm về những gì đã xảy ra, tập trung vào việc quan sát và phân tích các khía cạnh khác nhau của trải nghiệm đó. Họ có thể tự hỏi về những gì đã làm tốt, những gì cần cải thiện, và các yếu tố ảnh hưởng đến kết quả.

• Ví dụ: Sau khi tham gia trò chơi nhập vai, học viên thảo luận về trải nghiệm của họ, nhận xét về những điểm mạnh và điểm yếu trong cách giao tiếp, và xem xét phản hồi từ giáo viên và bạn học.

Khái niệm Trừu tượng (Abstract Conceptualization)

• Mô tả: Trong giai đoạn này, người học chuyển từ việc quan sát và phản ánh sang phát triển các ý tưởng hoặc khái niệm mới dựa trên trải nghiệm và phân tích đã thực hiện. Họ bắt đầu kết nối những gì đã học với lý thuyết và khung kiến thức hiện có.

• Ví dụ: Dựa trên những phản ánh từ trò chơi nhập vai, học viên có thể nhận ra tầm quan trọng của việc sử dụng ngữ pháp chính xác và từ vựng phù hợp trong giao tiếp, từ đó phát triển các chiến lược mới để cải thiện kỹ năng nói và nghe.

Thử nghiệm Chủ động (Active Experimentation)

• Mô tả: Giai đoạn này giúp họ điều chỉnh và tối ưu hóa phương pháp học tập của mình.

• Ví dụ: Học viên có thể áp dụng các kỹ năng và chiến lược mới học được vào các cuộc hội thoại hàng ngày hoặc trong các hoạt động lớp học khác, như thuyết trình hoặc viết bài luận, để kiểm chứng hiệu quả và điều chỉnh khi cần thiết.

Điểm mạnh và điểm yếu của học tập trải nghiệm

• Tăng cường sự tham gia và hứng thú của người học.

• Phát triển kỹ năng thực tiễn và khả năng giải quyết vấn đề.

• Khuyến khích tư duy phản biện và sáng tạo.

Nhược điểm:

• Đòi hỏi sự chuẩn bị kỹ lưỡng và nhiều thời gian.

• Có thể không phù hợp với tất cả các môn học hoặc nội dung.

• Khó khăn trong việc đánh giá hiệu quả học tập.

So sánh phương pháp học tập trải nghiệm với phương pháp học truyền thống

Ứng dụng học tập trải nghiệm trong quá trình giảng dạy

Ví dụ minh họa về dạy học trải nghiệm

Hoạt động Đóng vai (Role-playing):

• Mục tiêu: Phát triển kỹ năng giao tiếp và từ vựng.

• Thực hiện: Chia lớp thành các cặp hoặc nhóm nhỏ và giao cho họ các tình huống cụ thể, chẳng hạn như một cuộc phỏng vấn việc làm, đàm phán kinh doanh, hoặc đặt chỗ tại nhà hàng. Sau đó, các nhóm sẽ đóng vai và trình diễn trước lớp.

Thảo luận Nhóm (Group Discussions):

• Mục tiêu: Phát triển kỹ năng tư duy phê phán và diễn đạt ý tưởng.

• Thực hiện: Đưa ra một chủ đề thảo luận thú vị hoặc gây tranh cãi. Học viên sẽ thảo luận trong nhóm nhỏ và sau đó chia sẻ ý kiến của mình với cả lớp.

Hoạt động Kể chuyện (Storytelling):

• Mục tiêu: Cải thiện kỹ năng nói và diễn đạt.

• Thực hiện: Mỗi học viên chuẩn bị một câu chuyện ngắn về bản thân hoặc một trải nghiệm thú vị và kể lại cho lớp nghe. Sau đó, lớp có thể đặt câu hỏi hoặc thảo luận về câu chuyện.

Hoạt động Trò chơi Ngôn ngữ (Language Games):

• Mục tiêu: Mở rộng vốn từ vựng và làm quen với ngữ pháp.

• Thực hiện: Sử dụng các trò chơi như Pictionary, Taboo, hoặc Scrabble. Học viên chơi theo nhóm hoặc cặp để giải quyết các thử thách ngôn ngữ.

Các câu hỏi thường gặp

→ Việc đánh giá hiệu quả của học tập trải nghiệm có thể được thực hiện thông qua các phản hồi từ học viên, quan sát sự tiến bộ trong kỹ năng thực tiễn và khả năng áp dụng kiến thức vào tình huống thực tế.

Có thể thực hiện học qua trải nghiệm tại nhà không?

→ Đúng vậy, học tập trải nghiệm hoàn toàn có thể được thực hiện tại nhà thông qua các hoạt động như tự thực hiện dự án, tham gia các khóa học trực tuyến với tính thực hành cao, hoặc tham gia các diễn đàn thảo luận trên mạng.

Tổng kết

Kolb, D. A. (2015). Experiential Learning: Experience as the Source of Learning and Development (2nd ed.). Upper Saddle River, NJ: Pearson Education.