Buzz
Chúng được gọi là sản phẩm 'điên đáo' nhất của tự nhiên.
Khi nhắc đến côn trùng, hầu hết chúng ta nghĩ ngay đến những sinh vật nhỏ bé, chăm chỉ và có lối sống rất kỷ luật.
Ngay cả những con nhện - mà thường được coi là lười biếng nhất trong thế giới côn trùng - khi muốn nằm dài cả ngày chờ ăn, thì đêm trước đó, chúng cũng đã phải thức trắng để dựng lưới.
Tuy nhiên, theo một nghiên cứu mới được công bố trên tạp chí Zootaxa, các nhà khoa học Australia đã phát hiện ra một loài côn trùng hoàn toàn mới, một sinh vật thậm chí còn lười biếng hơn cả nhện.
Những con bọ Austrospirachtha carrijoi này không làm gì cả mà vẫn muốn ăn. Để làm điều này, chúng đã tự biến mình thành kẻ lanh lợi với chiến thuật lừa đảo tinh vi.
Mục tiêu của những con bọ này, đáng thương thay, lại là những con mối mù lòa.
Màn hóa trang 'điên đáo' nhất của tự nhiên
Tạp chí Science đã sử dụng từ 'điên đáo' để mô tả cách mà những con bọ A. carrijoi lừa dối họ, và tất nhiên, cả những con mối.
Những sinh vật lười biếng này được phát hiện trong chuyến khảo sát thực địa của một nhóm các nhà sinh vật học từ Đại học Sao Paulo, Brazil.
Nhóm nghiên cứu đến đây ban đầu để tìm hiểu về tổ mối, những đống đất lớn chứa hàng ngàn sinh vật nhỏ màu trắng, nhưng thỉnh thoảng trở thành mục tiêu chơi khăm của người dân bản địa Australia.
Trong quá trình nghiên cứu cấu trúc tổ mối, các nhà khoa học thỉnh thoảng phát hiện ra một cá thể mối kỳ lạ. Nó có vẻ giống mối với bụng béo, eo thắt ở đáy lưng ong và hai sợi râu nhô ra phía trước đầu.
Hãy cẩn thận để không bị lừa. Khi các nhà khoa học nhìn từ mặt cắt ngang, họ phát hiện dưới con mối này thực ra còn một thân hình khác, một cái đầu và hai cọng râu. Đó mới là con vật thật.
Toàn bộ hình dáng của con mối phía trên chỉ là giả. Nó là một con rối, một mô hình khổng lồ được xây dựng giống như lễ rước du thần của người Phúc Kiến ở Trung Quốc.
Ngay sau khi phát hiện sinh vật lạ, các nhà nghiên cứu Brazil đã bắt giữ chúng để nghiên cứu. Phân tích DNA cho thấy chúng thuộc họ bọ cánh cứng Staphylinidae, không phải mối. Chúng có liên quan gần với loài Austrospirachtha mimetes từng được tìm thấy ở Brazil.
Với những đặc điểm này, các nhà khoa học đã đặt tên nó là Austrospirachtha carrijoi, với 'carrijoi' là tên của tiến sĩ John Carrijo, nhà côn trùng học người Brazil đã đến trực tiếp Australia để thu thập mẫu vật.
Nghiên cứu tiếp tục cho thấy bọ cánh cứng A. carrijoi chỉ có phần thân dưới là thật. Toàn bộ phần thân trên giống với con mối của chúng thực sự là một bong bóng phình ra từ bụng, hiện tượng gọi là 'physogastry' trong thế giới côn trùng.
Theo đó, ong chúa hoặc kiến chúa thường có phần bụng mở rộng physogastry để chứa trứng. Các con mối lính và mối thợ cũng thường có phần bụng phình này để chứa thêm thức ăn.
Chỉ có bọ cánh cứng thường tiến hóa phần bụng phình thành công cụ lừa đảo.
Có ăn mà không làm.
Trong nghiên cứu trước đây trên tạp chí Current Biology, các nhà khoa học đã xây dựng một phả hệ 180 loài bọ cánh cứng trên khắp thế giới.
Họ phát hiện rằng, ở nhiều địa điểm độc lập, các loài bọ cánh cứng đã tiến hóa theo cùng một cách giống nhau. Sau hơn 100 triệu năm, với từ 12-15 vòng tiến hóa, chúng đã biến phần bụng physogastry của chúng thành một con rối giả, giống với loài kiến bản địa.
Quá trình này được gọi là 'sự tiến hóa hội tụ', khi các sinh vật sẽ tiến hóa theo cách tương tự nếu sống trong môi trường có áp lực chọn lọc tự nhiên tương tự.
Một trong những thách thức lớn đối với bọ cánh cứng trong rừng mưa nhiệt đới là sống cạnh những tổ đất lớn của kiến quân đội, loài kiến nổi tiếng với sự hung ác và thường xuyên cướp phá.
Nhiều loài bọ cánh cứng đã phát hiện một chiến lược độc đáo: lao thẳng vào đàn kiến, trà trộn vào tổ và ăn thịt chúng.
Các loài bọ này phát triển một thân kiến phía trên lưng và tiết ra pheromone giống kiến quân đội để lừa dối và ăn thịt trứng kiến.
Bọ cánh cứng A. carrijoi chọn mối làm mục tiêu, loài nạn nhân hiền lành hơn kiến quân đội.
Mối không thấy được nhưng có cơ quan cảm giác nhạy bén, vì vậy chúng là mục tiêu lý tưởng cho bọ cánh cứng đóng giả.
A. carrijoi phát triển phần bụng giả tinh tế hơn bọ cánh cứng đóng giả kiến quân đội, khiến chúng trở thành bản sao hoàn hảo của mối.
A. carrijoi có ba phần giả, mô phỏng ba khoang của mối: bụng, thân và đầu. Chưa có loài bọ cánh cứng nào phát triển phần bụng giả có cả râu như chúng.
A. carrijoi cũng tiết ra các hóa chất hydrocarbon giống mối để lừa dối chúng, mục đích là để chúng có thể ăn thịt mối.
Mối thường cho nhau ăn qua hình thức 'trophallaxis', truyền thức ăn bằng miệng. A. carrijoi lợi dụng chiến thuật này để lừa mối cho chúng ăn.
Một con A. carrijoi có thể ngồi trong tổ mối cả đời để được mối phục vụ miễn phí nhờ chiến thuật đóng giả lưu manh.
Nếu A. carrijoi bị phát hiện, sẽ xảy ra điều gì? Đây là câu hỏi mà các nhà khoa học đặt ra cho cả A. carrijoi và các loài bọ cánh cứng đóng giả kiến quân đội.
Với miệng nhỏ, A. carrijoi chỉ xin ăn từ mối mà không ăn trứng hoặc ấu trùng của chúng.
Mối hiền lành hơn kiến quân đội, chỉ ăn gỗ, nấm hoặc vi khuẩn mà không tấn công động vật khác và tập trung vào phòng thủ.
Nếu A. carrijoi bị phát hiện trong tổ mối, có lẽ không đối mặt với nguy hiểm đến tính mạng nhưng loài bọ cánh cứng dám giả dạng kiến quân đội thì khác.
Những con bọ này dám ăn trứng và ấu trùng kiến ngay trong tổ của chúng, dù kiến quân đội rất hung hãn.
Một đàn kiến quân đội tấn công có thể giết chết các loài động vật lớn như chuột, ếch hoặc côn trùng.
Các nhà khoa học cho biết một con bọ cánh cứng sống trong tổ kiến quân đội trung bình bị bao vây bởi 5.000 con kiến, vì vậy nếu bị phát hiện đang ăn trứng hoặc ấu trùng kiến, chúng có thể bị giết ngay lập tức.
Đó có thể là kết cục xứng đáng cho một kẻ lười biếng, không làm mà vẫn muốn có ăn.
Xem thêm tại Science, Columbia, Researchgate.
