Dãy núi Hồng Lĩnh

Dãy núi Hồng Lĩnh (chữ Hán: 鴻嶺, tên chữ: Hồng Sơn, tên nôm: Ngàn Hống, tên dân gian: Rú Hôống) là một dãy núi nằm ở tỉnh Hà Tĩnh.

Dãy núi Hồng Lĩnh, cùng với sông Lam, là biểu tượng nổi bật của Xứ Nghệ (gồm Nghệ An và Hà Tĩnh hiện nay). Nó còn là một trong chín ngọn núi được khắc vào Cửu Đỉnh ở Cố đô Huế.

Vị trí

Dãy núi kéo dài khoảng 30 km theo hướng Tây Bắc - Đông Nam, rộng nhất khoảng 15 km, đỉnh cao nhất đạt 768m so với mực nước biển

Đặc điểm

Mạch núi kéo dài theo hướng Tây Bắc - Đông Nam với diện tích khoảng 30km², từ nam Bến Thủy đến bắc Cửa Sót, chia thành 3 nhóm: Thiên Tượng, Đụn và Hương Tích. Hồng Lĩnh có 60 đỉnh, cao nhất đạt 768m, gồm các đỉnh: Nam Bàn, Yên Xuân, Đà Hồng, Cột Cờ, Thiên Tượng, Mồng Già (2 ngọn), Bạch Tỵ, Hương Tích, Tai Voi, Mũi Rồng, Ông, Tháp Cờ, Chân Tiên, Hàm Rồng, Chẻ Hai, Đá Hang... Trong núi có 8 cửa truông như Cộng Khánh, Vắn (Cố Ghép) và nhiều hang động như động 12 cửa, động Chẻ Hai, động Đá Hang, động Hàm Rồng, cùng 26 khe suối và nhiều đập nước, ao hồ như Bàu Tiên, Vực Nguyệt, Ao Núi Lân, Bàu Mỹ Dương

Di tích lịch sử - văn hóa

Các di sản văn hóa và lịch sử nổi bật từ những di tích quan trọng như

• Đỉnh Tháp Cờ, nơi hoàng tử Mai Thúc Loan xây dựng căn cứ
• Núi Lầu, nơi Lý Thánh Tông đã xây dựng hành cung
• Luỹ Đá của Ngô Quảng, nổi tiếng với việc chống Pháp

Dãy núi Hồng Lĩnh đã được vinh danh với 7 sắc phong và 1 công lệnh thời Lê.

Khu vực này có khoảng 100 ngôi chùa và đền, trong đó có những ngôi chùa cổ như

• Chùa Hương Tích
• Chùa Chân Tiên, nơi còn lưu dấu chân người và chân ngựa trên tảng đá (theo truyền thuyết Tiên giáng trần)
• Cụm di tích lịch sử văn hóa Tiên Sơn, được công nhận là di tích cấp tỉnh vào đầu năm 2012 và được bảo trợ bởi Liên hiệp các hội UNESCO Việt Nam. Cụm bao gồm các công trình kiến trúc văn hóa và tín ngưỡng như: đền - chùa Tiên Sơn, đền Thánh Mẫu, đền Bà chúa kho, đền thờ Lục vị Thánh tổ nghề rèn; với các chùa như Thiên Tượng, Hương Tích, Long Đàm.

Truyền thuyết và các sự tích

Truyền thuyết về việc hình thành núi

Theo truyền thuyết, núi Hồng Lĩnh được ông Đùng sắp xếp thành 99 đỉnh.

Trong thời kỳ khai thiên lập địa, vùng đất Hà Tĩnh và Nghệ An đầy núi non chồng chéo, chia cắt các khu vực. Hai nhân vật khổng lồ, ông Đùng và bà Đùng, đã giúp đỡ dân trong vùng nhiều lần.

Một ngày, ông Đùng đề nghị kết duyên với bà Đùng. Bà Đùng thấy núi non chồng chất, người dân thiếu chỗ trồng lúa, nên thách ông Đùng xếp 100 ngọn núi trước khi gà gáy sáng hôm sau. Ông Đùng vất vả xếp núi suốt đêm và chỉ kịp xếp 99 ngọn. Bà Đùng giả tiếng gà gáy sớm, khiến ông Đùng tưởng đã sáng và bỏ dở công việc. Do đó, dãy núi Hồng Lĩnh còn thiếu một ngọn, gọi là núi Quyết, nằm ở bờ bắc sông Lam.

Truyền thuyết về 100 con chim Phượng Hoàng bay đi tìm nơi cư trú

Ngày xưa, vua Hùng muốn tìm vùng đất lý tưởng để lập đô. Lạc Tướng báo rằng Việt Thường từng đóng đô ở Ngàn Hống. Khi vua đến nơi, bỗng 100 con chim Phượng Hoàng bay lượn trên trời, vua Hùng vui mừng nghĩ rằng đây là nơi lý tưởng để lập kinh đô. Tuy nhiên, 100 con chim Phượng Hoàng chỉ đậu trên 99 đỉnh của dãy Ngàn Hống, con còn lại không tìm được chỗ đậu nên bay đi. Thấy vậy, cả đàn Phượng Hoàng cũng bay theo, khiến vua Hùng cho rằng đây là điềm báo không thuận cho việc chọn nơi lập kinh đô.

Các truyền thuyết và sự tích khác

Truyền thuyết về ông Đùng dùng chân để làm cầu cho dân chúng qua lại.

Truyền thuyết kể rằng ông Đùng đã khai thác quặng sắt trong núi và dạy dân Trung Lương nghề rèn.

Truyền thuyết nói về các nàng tiên từ trên trời xuống tắm, để lại dấu chân trên đá. Dân địa phương đã lập nơi thờ tự gọi là chùa Chân Tiên.

Truyền thuyết kể rằng nàng Công chúa Diệu Thiện, con vua Sở Trang Vương, lên núi Hương Tích thuộc dãy Hồng Lĩnh lập am tu hành và hiến mắt hiến tay cứu cha. Ngày nay, nơi này được biết đến là Chùa Hương Tích.

Lễ hội truyền thống

• Lễ hội Chùa Hương Tích tại xã Thiên Lộc, huyện Can Lộc, được công nhận là di tích văn hóa - thắng cảnh vào năm 1990.
• Lễ hội Chùa Chân Tiên tại xã Thịnh Lộc - Can Lộc tổ chức vào ngày 3/3 âm lịch hàng năm.
• Lễ hội đua thuyền truyền thống vào đầu xuân, từ ngày 03 đến 04 Tết Nguyên Đán, tại xã Trung Lương, Hồng Lĩnh.
• Lễ hội Văn Hóa Tiên Sơn diễn ra suốt tháng Giêng hàng năm.
• Lễ hội Đền Cả (Dinh Đô Quan Hoàng Mười) được xây dựng vào năm 1060 thời nhà Lý dưới triều vua Lý Thánh Tông.

Ảnh minh họa

• CLB bóng đá Hồng Lĩnh Hà Tĩnh
• Sông Lam
• Xứ Nghệ

Các liên kết bên ngoài

• Khám phá một thế giới kỳ diệu Lưu trữ ngày 12 tháng 3 năm 2007 tại Wayback Machine