Câu 1
Trả lời câu 1 (trang 41 SGK Ngữ văn 6 tập 1)
Tìm từ nghĩa kép trong những câu thơ sau. Phân tích và nhấn mạnh ý nghĩa và tác dụng của chúng trong việc thể hiện nội dung mà tác giả muốn diễn đạt.
a)
Bàn tay mang khả năng kỳ diệu
Thao tác từ những khó khăn đó thôi.
(Bình Nguyên)
b)
Chảy nước mắt vì nhớ mẹ hơn...
Đỏ rực từ những điều bình thường hàng ngày.
(Đinh Nam Khương)
Phương pháp giải:
Ôn lại kiến thức về từ nghĩa kép để làm câu này.
Lời giải chi tiết:
Các từ nghĩa kép là:
a. khó khăn => Tác dụng: chỉ những gian khó, khổ cực, vất vả làm việc của người mẹ
b.
nhớ mẹ => Tác dụng: tâm trạng xúc động đến mức nước mắt nhỏ ra
bình thường => Tác dụng: thể hiện sự bình thường, hàng ngày của cuộc sống
Câu 2
Trả lời câu 2 (trang 41 SGK Ngữ văn 6 tập 1)
Tìm ẩn dụ trong những câu thơ dưới đây. Phân tích tác dụng của các ẩn dụ đó trong việc mô tả sự vật và biểu lộ cảm xúc.
Vẫn bàn tay mẹ dịu dàng
À ơi này cái trăng vàng ngủ ngon
À ơi này cải trăng tròn
À ơi này cái trăng còn nằm nôi...
(....)
A ơi này cái mặt trời bé...
(Bình Nguyên)
Phương pháp giải:
Ôn lại kiến thức về ẩn dụ.
Lời giải chi tiết:
- Ẩn dụ trong câu: 'cái trăng vàng', 'cái trăng tròn', 'cái trăng' => ẩn dụ chỉ đứa trẻ
- Tác dụng: thể hiện tình cảm yêu thương, quý trọng, đứa con là điều quý giá nhất trên đời của mẹ, từ đó diễn đạt tình yêu thương của mẹ dành cho con
Câu 3
Trả lời câu 3 (trang 42 SGK Ngữ văn 6 tập 1)
Trong những cụm từ và các tục ngữ (in đậm) dưới đây, biện pháp ẩn dụ được xây dựng dựa trên so sánh ngầm giữa những sự vật, sự việc nào?
a)
Yêu thương như bàn tay mẹ êm ái
Đượm từ những nhược điểm đó xa nhau.
(Bình Nguyên)
b) Tốt đẹp phải nhớ người tạo ra.
(Tục ngữ)
c) Gần mực thì đen, gần đèn thì sáng.
(Tục ngữ)
Phương pháp giải:
Ôn lại kiến thức ẩn dụ và so sánh.
Lời giải chi tiết:
a. 'Bàn tay mẹ êm ái' => ẩn dụ cho đứa trẻ nặng nề, dễ thương
b.
- “Tốt đẹp” so sánh ngầm với hình ảnh nói về những người hưởng thành quả.
- “tạo ra” so sánh ngầm với hình ảnh nói về những người làm ra thành quả cho người hưởng thụ.
c.
+ 'Mực': so sánh ngầm với những môi trường, những yếu tố tiêu cực trong cuộc sống.
+ 'Đèn': so sánh ngầm với những điều tốt lành, tích cực.
Câu 4
Viết phần văn ngắn khoảng 4-5 dòng về tình cảm gia đình với sự ám ảnh của một phép ẩn dụ
Phương pháp giải:
Viết phần văn ngắn đáp ứng yêu cầu và sử dụng phép ẩn dụ.
Lời giải chi tiết:
Mỗi sáng, khi những tia nắng bắt đầu chiếu sáng. Ba tôi thường đưa tôi và em trai đi học. Mẹ tôi làm công việc về giáo dục nên thời gian dành cho gia đình rất ít và cả ba tôi cũng thế. Mẹ tôi có một giọng nói dịu dàng, êm tai. Chính điều này khiến cho gia đình tôi luôn tràn đầy hạnh phúc. Cha mẹ tôi thường thích nghe tiếng chim hót sáng sớm nên chúng tôi sống ở một nơi mà mỗi khi mở cửa sổ ra, tiếng hát của những chú chim như làm cho không gian trở nên sống động hơn, như một bản nhạc mà ba mẹ tôi yêu thích. Ẩn dụ: những chú chim như đang tạo ra những bản nhạc.
* Chú thích: Phần được in đậm là ẩn dụ.