1. Những kiến thức cần nắm
1.1 Công thức cơ bản
Ký hiệu quãng đường là S, vận tốc là v, và thời gian là t, công thức được trình bày như sau:
- S = v x t
- V = S / t
- T = S / v
Đơn vị của vận tốc có thể là km/giờ, m/phút, m/giây, v.v.
1.2 Mối quan hệ giữa các đại lượng
- Trong một quãng đường (S) cố định, vận tốc (v) và thời gian (t) có mối quan hệ tỉ lệ nghịch.
- Trong cùng một khoảng thời gian (t), quãng đường (S) và vận tốc (v) có mối quan hệ tỉ lệ thuận.
- Trong một vận tốc (v) nhất định, quãng đường (S) và thời gian (t) có mối quan hệ tỉ lệ thuận.
1.3 Vận tốc trung bình
Trong một khoảng thời gian cụ thể, vận tốc trung bình của một chuyển động đều được tính bằng tỷ số giữa tổng quãng đường di chuyển và khoảng thời gian đó.
Công thức: Vận tốc trung bình = Tổng quãng đường / Tổng thời gian
V trung bình = (S1 + S2 + S3) : (t1 + t2 + t3)
2. Đề bài tính vận tốc trung bình cho chuyển động đều đã được giải đáp
Bài 1: Điền vào ô trống theo mẫu
S | 250 km | 168 m | 1098 km | 135 m | 210 km |
t | 5 giờ | 4 giây | 9 giờ | 3 giây | 6 giờ |
v | 50 km/h |
Đáp án:
S | 250 km | 168 m | 1098 km | 135 m | 210 km |
t
| 5 giờ | 4 giây | 9 giờ | 3 giây | 6 giờ |
v | 50 km/h | 42 m/s | 122 km/h | 45 m/s | 35 km/h |
Bài 2: Bạn Hà di chuyển từ A đến B với vận tốc 50 km/h. Khi trở về từ B đến A, bạn Hà di chuyển với vận tốc 75 km/h. Tính vận tốc trung bình của bạn Hà cho cả quãng đường đi và về (Biết tổng quãng đường là 150 km).
Giải pháp
Thời gian đi từ A đến B: 150 / 50 = 3 (giờ)
Thời gian trở về từ B đến A: 150 / 75 = 2 (giờ)
Vận tốc trung bình của bạn Hà cho cả quãng đường đi và về là:
Kết quả: 60 km/h
Bài 3: Một xe tải di chuyển từ kho đến địa điểm giao hàng. Trong giờ đầu tiên, xe tải di chuyển với vận tốc 52 km/h, trong 2 giờ sau đó vận tốc của xe tải là 40 km/h, và trong 3 giờ cuối cùng, xe tải di chuyển với vận tốc 30 km/h. Tính vận tốc trung bình của xe tải trong toàn bộ quãng đường từ kho đến điểm giao hàng.
Giải bài
Quãng đường mà xe tải đi trong giờ đầu tiên là:
1 x 52 = 52 (km)
Quãng đường xe tải di chuyển trong 2 giờ kế tiếp là:
2 x 40 = 80 (km)
Quãng đường xe tải đi được trong 3 giờ cuối cùng là:
4 x 23 = 92 (km)
Vận tốc trung bình của xe tải từ kho đến điểm giao hàng là:
Kết quả: 37 km/h
Bài 4: Đoạn đường AB bao gồm một phần dốc lên dài 15 km và một phần dốc xuống dài 20 km. Một chiếc xe máy mất 45 phút để lên dốc và 30 phút để xuống dốc. Tính toán:
a) Vận tốc của xe máy khi lên dốc và xuống dốc.
b) Vận tốc trung bình của xe máy trên toàn đoạn đường AB.
Giải bài
Chuyển đổi 45 phút thành 0,75 giờ
30 phút thành 0,5 giờ
a) Vận tốc của xe máy khi lên dốc là:
Vận tốc của xe máy khi xuống dốc là:
b) Tổng chiều dài quãng đường xe máy di chuyển lên dốc và xuống dốc là:
15 cộng 20 bằng 25 (km)
Tổng thời gian của xe máy khi lên và xuống dốc là:
0,75 cộng 0,5 bằng 1,25 (giờ)
Vận tốc trung bình của xe máy trên toàn bộ đoạn đường AB là:
Kết quả: a) 20 km/h
40 km/h
b) 28 km/h
Bài 5: Xe khách Hà Sơn từ bến xe đến thành phố. Trong nửa thời gian đầu, xe di chuyển với vận tốc 60 km/h, và nửa thời gian còn lại với vận tốc 40 km/h. Vận tốc trung bình của xe trên toàn tuyến đường là bao nhiêu? (Tổng chiều dài đoạn đường từ bến xe đến thành phố là 120 km).
Giải bài toán
Thời gian xe khách Hà Sơn di chuyển từ bến xe đến thành phố trong nửa thời gian đầu là:
120 chia 40 = 3 (giờ)
Thời gian xe khách Hà Sơn di chuyển trong nửa thời gian còn lại là:
120 chia 60 = 2 (giờ)
Vận tốc trung bình của xe khách Hải Sơn trên toàn bộ hành trình từ bến xe đến thành phố là:
Kết quả: 24 km/h
Bài 6: Một người di chuyển từ C đến D bằng ô tô với vận tốc 40 km/h, từ D về C bằng xe máy với vận tốc 30 km/h, và cuối cùng đi xe đạp từ C đến D với vận tốc 15 km/h. Tính vận tốc trung bình của người đó trên toàn bộ hành trình.
Giải bài toán:
Khi đi từ C đến D: v1 = 60 km/h
Vận tốc trung bình của xe trên toàn bộ đoạn đường CD là:
Kết quả: 24 km/h
Bài 7: Đoàn từ thiện Mặt Trời di chuyển bằng ô tô từ Hòa Bình đến một xã miền núi để làm từ thiện. Trong 1 giờ đầu, ô tô chạy với vận tốc 41 km/h, trong 2 giờ tiếp theo vận tốc là 65 km/h, và trong 2 giờ 15 phút cuối, ô tô di chuyển với vận tốc 50 km/h. Tính vận tốc trung bình của ô tô trong toàn bộ chuyến đi.
Giải bài toán:
Chuyển đổi: 2 giờ 15 phút = 2,25 giờ
Tổng thời gian xe ô tô đã di chuyển là:
1 + 2 + 2,25 = 5,25 giờ
Khoảng cách xe ô tô đã di chuyển trong giờ đầu tiên là:
1 x 41 = 41 km
Khoảng cách xe ô tô đã di chuyển trong 2 giờ tiếp theo là:
2 x 65 = 130 km
Khoảng cách xe ô tô di chuyển trong 2 giờ 15 phút cuối là:
2,25 x 50 = 112,5 km
Tổng quãng đường xe ô tô đã di chuyển là:
41 + 130 + 112,5 = 283,5 km
Vận tốc trung bình của xe ô tô chở đoàn từ thiện Mặt Trời khi di chuyển lên xã vùng núi là:
Kết quả: 54 km/h
Bài 8: An đi bộ từ nhà đến trường rồi quay lại. Khi đi từ nhà đến trường, vận tốc của An là 6 km/h, nhưng khi về, do đi ngược gió, vận tốc chỉ còn 4 km/h. Hãy tính vận tốc trung bình cho cả đoạn đường đi và về của An.
Giải:
1 giờ tương đương với 60 phút
Thời gian An cần để đi 1 km từ nhà đến trường là:
60 / 6 = 10 phút
Thời gian An cần để đi 1 km từ trường về nhà là:
60 / 4 = 15 phút
Tổng thời gian An di chuyển từ nhà đến trường và quay lại là:
10 + 15 = 25 phút
Thời gian An cần cho đoạn đường 1 km từ nhà đến trường và ngược lại là:
25 / 2 = 12,5 phút
Vận tốc trung bình của An cho cả hai chiều là:
60 / 12,5 = 4,8 km/h
Kết quả: 4,8 km/h
Bài 9: Mỗi sáng, Huy xuất phát từ nhà lúc 6 giờ 30 phút và đến trường lúc 7 giờ kém 5 phút. Hôm nay, sau khi ra khỏi nhà và đi được 250m, Huy phải quay lại lấy mũ đội đầu, nên bạn đến trường vào lúc 7 giờ 5 phút. Hãy tính vận tốc trung bình của Huy để đến trường. (Thời gian Huy vào nhà lấy mũ không đáng kể).
Giải:
Chuyển đổi: 7 giờ kém 5 phút = 6 giờ 55 phút
Thời gian Huy đến trường trễ hơn hôm nay so với thường ngày là:
7 giờ 5 phút - 6 giờ 55 phút = 10 phút
Do phải quay lại lấy mũ, quãng đường Huy đi hôm nay dài hơn bình thường là:
250 x 2 = 500 m
10 phút là thời gian Huy đi quãng đường 500 m
Vận tốc trung bình của Huy khi đến trường là:
500 / 10 = 50 m/phút
Kết quả: 50 m/phút
Bài 10: Một xe tải di chuyển trên đường cao tốc dài 240 km. Trong nửa quãng đường đầu, xe chạy với tốc độ 60 km/h, và nửa quãng đường sau với tốc độ 45 km/h. Tính vận tốc trung bình của xe tải trên toàn bộ quãng đường.
Giải:
Thời gian ô tô tải cần để đi nửa quãng đường đầu là:
(240 / 2) / 40 = 3 giờ
Thời gian ô tô tải cần để đi nửa quãng đường sau là:
(240 / 2) / 60 = 2 giờ
Vận tốc trung bình của ô tô tải là:
Kết quả: 48 km/h