Buzz
1. Đề đọc hiểu truyện ngắn 'Bức Tranh' của Nguyễn Minh Châu với đáp án - Đề số 1
Hãy đọc văn bản sau:
Ánh mắt của anh đang chăm chú nhìn vào gương mặt tôi, bàn tay anh thì đang giữ chặt. Da mặt tôi cảm thấy căng ra. Tôi nhắm mắt rồi mở mắt. Mỗi lần mở mắt, tôi chỉ thấy ánh mắt của anh. Có vẻ như tôi đã ngồi ở ghế cắt tóc trong quán này suốt một thế kỷ. Sắp tới, không biết anh sẽ làm gì với tôi đây?
- Đồ lừa dối, hãy nhìn xem, mẹ tôi đã khóc đến mức mù cả hai mắt! Giờ đây, bức chân dung của tôi đã được trưng bày trên các tạp chí hội họa khắp nơi. Tên bạn được ghi bên dưới bức tranh, bên cạnh dòng chữ:
'Chân dung chiến sĩ giải phóng'. Quá vinh dự!
- Tôi là một nghệ sĩ, không phải là thợ vẽ chân dung. Nhiệm vụ của nghệ sĩ là phục vụ cộng đồng, không phải chỉ một cá nhân. Bạn chỉ là một trường hợp cá biệt, hãy để tôi quên đi để phục vụ cho mục tiêu lớn hơn. Bạn thấy đấy, bức 'Chân dung chiến sĩ giải phóng' đã góp phần vào việc làm thế giới hiểu hơn về cuộc kháng chiến của chúng ta!
'A ha! Vì mục đích phục vụ số đông, anh quên tôi rồi phải không? Có quyền lừa dối à? Thôi, anh hãy đi khỏi mắt tôi. Cút đi!'
Hai ngày liền, tôi không thấy thợ cắt tóc làm việc. Quán cắt tóc vắng bóng. Ngày thứ ba vẫn vậy. Tôi thấy một người phụ nữ khác dọn dẹp, không phải bà cụ như mọi ngày. Tôi đến gần. Ghế cắt tóc đã biến mất, chỉ còn lại gương và vài chai lọ. Người phụ nữ hỏi tôi:
- Bác đến cắt tóc?
- Vâng.
- Nhà tôi đang dọn dẹp chỗ mới ở phố bên kia. Ngày mai xong. Mời bác qua.
Vợ thợ cắt tóc trạc tuổi ba mươi, khuôn mặt hiền lành. Chị vừa nói vừa cuốn tấm tranh của tôi lại. Tôi hỏi:
- Bức tranh đẹp đấy nhỉ?
Người phụ nữ hơi đỏ mặt, cẩn thận cuốn lại bức tranh. Lâu sau mới đáp:
- Chồng tôi nói: Anh bộ đội trong tranh là hình vẽ của anh ấy hồi còn ở bộ đội trong B. Nên mới treo tranh.
- Anh ấy nói với chị như vậy?
- Vâng.
- Hôm trước tôi thấy một bà cụ...
- Là mẹ chồng tôi. Thì ra bác là khách quen?
- Vâng. Bà cụ đã bị mù lâu chưa?
- Từ lâu rồi, chín năm rồi.
- Vì sao?
- Bà cụ mù vì chồng tôi. Hồi đó có tin anh ấy hy sinh, bà cụ ốm nặng. Anh ấy là con một, bà cụ nhớ con, đêm nào cũng đi lang thang và khóc.
- Bà cụ mù từ năm nào, chị biết không?
- Từ năm 69.
- Tháng mấy?
- Không nhớ rõ, có lẽ giữa năm.
Tôi ra Hà Nội đầu tháng ba năm đó. Nếu tôi là người tử tế, có thể bà cụ không bị mù, tôi còn có thể giúp bà khỏe lại! Chính tôi làm bà mẹ anh trở thành mù lòa?
[…] Tôi quyết định phải quay lại quán. Tôi không thể lẩn trốn. Bà cụ lại ngước nhìn tôi, khuôn mặt đờ đẫn và vui vẻ:
- Ông đến cắt tóc?
- Vâng ạ!
Thợ cắt tóc quay lại khi mẹ lên tiếng. Tôi nhận thấy ánh mắt anh từ trẻ trung chuyển sang nghiêm nghị, nhưng chỉ chốc lát. Ngay sau đó, anh trở lại vẻ điềm đạm, ân cần của một thợ cắt tóc chuyên nghiệp.
Da mặt tôi tự nhiên cảm thấy dày cộm.
- Mời bác ngồi!
Tôi cố giữ bình tĩnh, ngồi vào ghế như thể đang bị tra tấn.
- Bác cắt như cũ nhé?
- Vâng.
…
'Lần này anh lại đối xử với tôi như lần trước?'
'Phải.'
'Anh không trách mắng, chắc chắn chỉ mặt tôi?'
'Không! Tôi vẫn coi anh là nghệ sĩ tài năng với nhiều cống hiến cho xã hội.'
'Bây giờ anh có lời khuyên nào cho tôi không?'
'Không.'
'Tôi có phải ra khỏi đây không?'
'Không. Anh cứ đến đây. Tôi đã giữ gìn cho anh cẩn thận.'
Gần nửa năm qua, tôi đã dồn hết tâm huyết vào bức tranh sơn mài. Trong suốt thời gian đó, dù thỉnh thoảng tôi có nhắc lại chuyện cũ, người thợ vẫn cố tình tỏ ra như chưa từng quen biết tôi. Trở về với nghề thợ cắt tóc sau khi rời quân ngũ, anh vẫn lặng lẽ sống như vậy để người khác tự đánh giá những công việc của anh. Anh chỉ đơn giản đề nghị mọi người hãy tạm dừng một chút giữa nhịp sống bận rộn để suy ngẫm về chính mình.
Giờ đây, tác phẩm mới của tôi đã hoàn thành. Tôi đang đối diện với chính mình khi viết những dòng này, như là những lời chú giải cho một bức tranh thể hiện một khuôn mặt rất lớn: những tia sáng hàng nghìn nến từ phía trước và trên đầu chiếu thẳng xuống một nửa mái tóc rậm rạp như khu rừng bí ẩn, và một nửa mái tóc đã cắt, trông như phần bộ óc màu xám bị mổ phanh ra. Phần dưới khuôn mặt dường như vẫn được che giấu dưới mặt nạ: dưới cằm và hai bên mép phủ kín bọt xà phòng. Miệng không rõ, chỉ thấy vệt màu đen lờ mờ nổi trên các đám bọt xà phòng. Đôi mắt mở to, khắc khoải, bồn chồn, nghiêm khắc, đang nhìn vào nội tâm nổi bật trên khuôn mặt.
(Trích từ truyện ngắn 'Bức tranh' của Nguyễn Minh Châu, trong tập 'Người đàn bà trên chuyến tàu tốc hành', 1983)
Lựa chọn đáp án đúng:
Câu 1. Đoạn trích được kể theo ngôi thứ mấy?
A. Ngôi thứ nhất
B. Ngôi thứ hai
C. Ngôi thứ ba
D. Ngôi thứ hai và ngôi thứ ba
Câu 2. Trong đoạn trích có bao nhiêu nhân vật xuất hiện?
A. 1 nhân vật
B. 2
C. 3
D. 4
Câu 3. Bức tranh của họa sĩ có tên là gì?
A. “Chân dung người chiến sĩ”
B. “Chân dung anh bộ đội cụ Hồ”
C. “Chân dung chiến sĩ quả cảm”
D. “Chân dung chiến sĩ giải phóng”
Câu 4. Câu cảm thán thuộc loại câu nào dựa trên mục đích nói?
“Thật là dối trá, nhìn đi, mẹ tôi khóc đến mức mù cả hai mắt rồi!”
A. Câu đơn
B. Câu ghép
C. Câu cảm thán
D. Câu cầu khiến
Trả lời câu hỏi/ Thực hiện các yêu cầu:
Đáp án:
Câu 1. A
Câu 2. D
Câu 3. D
Câu 4. C
2. Đề bài đọc hiểu truyện ngắn 'Bức Tranh' của Nguyễn Minh Châu, đáp án và Đề số 2
Đọc đoạn văn dưới đây và trả lời câu hỏi:
Khi nhận lệnh trở về miền Bắc để cùng các họa sĩ Hà Nội chuẩn bị triển lãm quốc tế, tất cả tranh và ký họa của tôi đã chất đầy một cái sạp lán giữa rừng. Tôi chỉ lấy khoảng một phần ba số tranh, nhưng trên đường ra, các đồng chí trạm giao liên đã phải cử một chiến sĩ để giúp tôi vận chuyển tranh.
Hôm đó, chúng tôi đi qua một vùng nổi tiếng với biệt kích và bệnh sốt rét, chúng tôi dừng lại một ngày để nghỉ ngơi. Lán của chúng tôi được dựng ngay trên đầu lán của các chiến sĩ trạm. Khi tôi đang ghi lại hình dáng của đá và cây, một chiến sĩ với nước da xám và môi thâm đã lên từ lán dưới, ngồi xem tôi vẽ. Sau khi trò chuyện, anh ta xin tôi vẽ một chân dung (*).
Tôi cảm thấy tự ái, không phải là một thợ vẽ chân dung. Tôi từ chối khéo bằng thái độ lạnh lùng. Người chiến sĩ tỏ vẻ không hài lòng, nhìn tôi một lúc rồi lặng lẽ quay xuống dốc.
Sáng hôm sau, chúng tôi lại tiếp tục. Thật bất ngờ, chính người chiến sĩ hôm qua lại là người vận chuyển tranh cho tôi.
Thật phiền phức!
Khi rời trạm, người dẫn đường nhắc nhở chúng tôi phải vượt nhanh một con dốc và một con suối trống trải, nơi đã xảy ra nhiều vụ tấn công của biệt kích. Những con đường rừng đều có những khó khăn riêng, từ dốc đến suối, mỗi nơi đều khác biệt. Quá trưa, chúng tôi vượt qua một ngọn núi đất không dốc lắm, phủ đầy cỏ tranh và đá tai mèo. Đến khi leo xuống sườn núi, chúng tôi phải cẩn thận với đá tai mèo đen kịt và mệt mỏi lắm mới xuống được.
Khúc suối dưới chân núi rộng khoảng năm trăm mét, nước chảy lênh láng trên nền đá lởm chởm. Dù đã nghỉ một ngày, tôi vẫn cảm thấy mệt mỏi. Khi đi qua khúc suối, chân tôi bị vướng vào hẻm đá dưới nước, tôi loạng choạng và suýt bị cuốn trôi.
Người chiến sĩ vận chuyển tranh cho tôi đang đi phía trước, vội vã quay lại và giúp tôi. Anh tháo ba lô ra, đỡ tôi lên và động viên tôi. Tôi không còn sức đi nữa, và anh ta đã chăm sóc tôi, bóp dầu cho chân và mang cả ba lô nặng của tôi. Chúng tôi chỉ còn hai người đi tiếp trong rừng.
Chắc các bạn cũng hiểu được tình cảnh của tôi từ khi người chiến sĩ đến nhận mang số tranh. Giờ đây, không chỉ số tranh mà chính tôi cũng trở thành gánh nặng cho anh ấy. Tôi từng nghĩ mình là người tự trọng và suy nghĩ chín chắn. Nếu người chiến sĩ chỉ lạnh lùng hay để tôi tự đi giữa rừng, tôi cũng chấp nhận. Nhưng cách cư xử của anh ấy với tôi chỉ có thể được giải thích bằng lòng độ lượng. Tôi thì lớn tuổi hơn và là họa sĩ có tiếng, vậy mà giờ đây tôi lại nhận được lòng độ lượng từ một người cấp dưới.
Tối hôm đó, chúng tôi phải nghỉ lại giữa rừng. Người chiến sĩ chuẩn bị võng cho tôi và ngồi gác bên cạnh. Tôi không thể ngủ, nên ngồi bên anh trên một phiến đá. Đêm rừng tối tăm và đầy nguy hiểm. Tôi thì thầm xin lỗi anh về hôm qua và hứa sẽ vẽ cho anh một bức chân dung thật đẹp vào ngày mai.
(Trích từ truyện ngắn 'Bức Tranh' của Nguyễn Minh Châu)
Câu 1: Xác định thể loại văn bản là gì?
Câu 2: Tình huống chính được mô tả trong đoạn trích là gì?
Đáp án:
Câu 1:
- Đoạn văn trên thuộc thể loại: truyện ngắn
Câu 2:
- Tình huống chính trong đoạn trích là nhân vật tôi bị thương và người chiến sĩ vận chuyển tranh đã tận tình hỗ trợ.
3. Đề bài đọc hiểu truyện ngắn 'Bức Tranh' của Nguyễn Minh Châu, đáp án và Đề số 3
Câu 1: Viết một đoạn văn (khoảng 5 - 7 câu) chia sẻ suy nghĩ của em về nhân vật thợ cắt tóc trong đoạn trích “Bức tranh” của Nguyễn Minh Châu.
Trả lời:
Chiến tranh đã không chỉ lấy đi những năm tháng tươi đẹp của người thợ cắt tóc mà còn làm tổn thương sâu sắc tâm hồn anh. Khi trở về, anh chứng kiến mẹ mình mù lòa vì đau khổ, và cái ôm đầy nước mắt của mẹ cùng bàn tay run rẩy đã khắc sâu nỗi đau trong lòng anh. Sự ân hận về những hiểu lầm với họa sĩ và những vết thương chiến tranh càng làm anh cảm thấy nỗi đau hơn. Anh hiểu rõ sự mong manh của hạnh phúc và giá trị của gia đình. Giờ đây, anh khao khát tìm về sự bình yên, nơi anh có thể suy ngẫm về cuộc đời mình.
Câu 2: Viết một đoạn văn (khoảng 5 - 7 câu) trình bày suy nghĩ của em về hệ thống điểm nhìn trong văn bản và cho biết điểm nhìn đó giúp hé lộ điều gì trong tâm lý nhân vật trong đoạn trích 'Bức tranh' của Nguyễn Minh Châu.
Đáp án chi tiết
Trong 'Bức tranh', Nguyễn Minh Châu đã tinh tế khai thác điểm nhìn từ nhân vật 'tôi' để tạo ra một không gian tâm lý đầy sâu lắng và phức tạp. Điểm nhìn này được bộc lộ qua những độc thoại nội tâm, hồi tưởng về quá khứ, và các cuộc đối thoại tưởng tượng với anh thợ cắt tóc. Bằng cách này, tác giả đã đưa người đọc vào tận sâu trong thế giới nội tâm của nhân vật, giúp ta cảm nhận rõ hơn những dằn vặt và trăn trở của 'tôi' trước những thực tại khắc nghiệt của cuộc đời.
Việc chọn điểm nhìn từ bên trong không chỉ làm cho câu chuyện trở nên chân thực và sinh động, mà còn làm nổi bật các chủ đề mà tác giả muốn truyền tải. Qua các độc thoại nội tâm, ta cảm nhận được sự cô đơn và lạc lõng của nhân vật 'tôi' trong xã hội đầy bon chen, cùng những trăn trở về ý nghĩa cuộc sống và giá trị của nghệ thuật. Điểm nhìn này cũng giúp ta hiểu hơn về tính cách đa dạng của nhân vật: vừa đầy khát vọng cao đẹp, vừa có những yếu đuối và giới hạn của con người.
Điểm nhìn từ bên trong trong 'Bức tranh' không chỉ là một kỹ thuật nghệ thuật, mà còn là một cách để tác giả khám phá sâu hơn về con người và cuộc sống. Nó giúp ta nhìn thấy những góc khuất trong tâm hồn mỗi người, những điều mà đôi khi chúng ta cũng ngần ngại đối diện.
