Đền Lảnh Giang toát lên vẻ uy nghiêm và truyền thống tại Hà Nam

Chuyện lịch sử đầy hấp dẫn ở đền Lảnh Giang

Địa chỉ: thôn Yên Lạc, xã Mộc Nam, huyện Duy Tiên, Hà Nam

Đền Lảnh Giang (còn được gọi là đền Lảnh) là nơi thờ Tam vị danh thần họ Phạm thời Hùng Vương thứ 18, Quan Lớn Đệ Tam. Ngoài ra, đây còn là nơi thờ Tiên Dung công chúa và Chử Đồng Tử. Ba danh thần này đều là những tướng lĩnh có công với vua Hùng trong việc chống lại quân Thục. Họ đều là con của Bát Hải Long Vương và nàng Quý, và đã giúp vua Hùng đánh bại quân Thục Phán.

Khi đất nước yên bình trở lại, các vị vẫn không ngừng quan tâm, chăm sóc cho sản xuất, giúp đỡ nhân dân có cuộc sống ngày càng phát triển. Theo truyền thống, sau khi Quan Đệ Tam hy sinh trong một trận đánh, xác ông bị chém làm đôi và ném xuống sông. Phần thân dạc tới thôn Yên Lạc ngày nay được người dân chôn cất và xây dựng đền thờ Lảnh Giang để tưởng nhớ. Đền Lảnh Giang không chỉ là một công trình với quy mô và uy linh, mà còn mang trong mình nét đặc trưng của văn hóa dân tộc. Ngoài ra, đền còn giữ được nhiều cổ vật thờ cúng với giá trị nghệ thuật sâu sắc. Vào ngày 5/11/1996, Bộ Văn hóa Thông tin đã công nhận đền Lảnh Giang là Di tích lịch sử văn hóa quốc gia.

Đền Lảnh Giang thờ Tam vị danh thần họ Phạm, Tiên Dung công chúa và Chử Đồng Tử

Đền nằm ở thôn Yên Lạc Hà Nam ngày nay, nhìn ra sông Hồng

Không gian rộng lớn với nhiều khu vườn xanh mát bên trong đền Lảnh Giang

Hướng dẫn cách đi đến đền Lảnh Giang

Đền Lảnh Giang nằm gần chân đê giữa Hà Tây cũ, bên bờ của sông Hồng và đối diện với tỉnh Hưng Yên. Do đó, việc di chuyển đến đây bằng nhiều phương tiện khác nhau rất thuận tiện. Mặc dù Hà Nam không có sân bay, nhưng bạn có thể mua vé máy bay đến Hà Nội, sau đó đi xe bus (số 206) hoặc xe khách để đến đền Lảnh Giang. Một số hãng xe khách phổ biến để khám phá Hà Nam có thể kể đến như Phúc Lộc Thọ, Thời Đại, Mận Tịnh, Việt Trung…

Nếu bạn muốn đi phượt bằng xe máy, Mytour.vn gợi ý bạn nên sử dụng Google Maps để tìm đường đi thẳng đến thị trấn Đồng Văn, huyện Duy Tiên, sau đó đi thêm 8km nữa theo hướng QL38 để đến thị trấn Hòa Mạc. Từ đây, bạn chỉ cần đi thêm khoảng 3, 4km nữa là sẽ đến cầu Yên Lệnh. Tại cầu, bạn rẽ trái và đi tiếp theo con đường sát bên đê sông Hồng sẽ đến đền Lảnh Giang.

Khám phá những điểm độc đáo tại đền

3.1 Sự hấp dẫn của kiến trúc đền Lảnh Giang

Đền Lảnh Giang có quy mô lớn và mang phong cách kiến trúc truyền thống của dân tộc. Tổng thể kiến trúc bao gồm 3 tòa nhà với 14 gian theo kiểu chữ Công. Đền được bao quanh bởi một khuôn viên rộng khoảng 3.000m2, không chỉ có màu xanh của cây trái mà còn là nơi sinh sống của nhiều loài thực vật như rừng nhãn, đầm sen, và bến nước... thể hiện rõ nét văn hóa đặc trưng của miền đất này. Hai bên của đền là nhà khách và nơi sinh hoạt của cư dân. Tòa Trung đường gây ấn tượng mạnh mẽ với khách tham quan bởi kiến trúc hai tầng tám mái cong.

Sự khéo léo của các nghệ nhân xây dựng ngày xưa cũng được thể hiện qua những kỹ thuật đục, gọt, tỉa, và chạm khắc, tạo ra những hình ảnh tứ linh (Long, Lân, Quy, Phụng) trang nghiêm và linh hoạt. Cửa đền nhìn ra sông Nhị Hà (sông Hồng), phía tây là khung cảnh của đồng lúa trong sương chiều, phía bắc là đền thờ công chúa Ngọc Hoa em gái Tiên Dung, phía nam giáp làng Nha Xá và đình thờ Trần Khánh Dư.

Hiện vẫn chưa có tài liệu chính xác về thời điểm xây dựng của đền, nhưng dựa vào chữ Hán trên cây nóc của tòa đệ nhị, thì đền được trùng tu lần cuối vào niên hiệu Bảo Đại năm thứ 18 (1944). Với những biến động của lịch sử và nhiều lần tu sửa, đến nay đền Lảnh Giang vẫn giữ được vẻ uy nghi và sự ấn tượng của mình.

Kiến trúc đậm chất cổ điển tại đền Lảnh Giang

Diện tích khuôn viên của đền rộng khoảng 3.000m2

Hồ trong khuôn viên của đền hiện đang chăm sóc rất nhiều cá 

Đồi Vạn Tuế vừa được hoàn thành phía sau đền Lảnh Giang

Vẻ đẹp rực rỡ của đền trong bóng tối

Ban thờ ấn tượng kết hợp với những chi tiết chạm khắc tinh tế ở đền Lảnh Giang

Trong quần thể di tích của đền Lảnh Giang còn có đền Cửa Sông (hay đền Cờ) nằm cách đó chỉ khoảng 50m về phía đông. Đây cũng là một ngôi đền với kiến trúc đồ sộ, mái cong và lợp ngói nam, mặt tiền giáp sông Hồng, với cảnh quan thú vị của sóng nước dịu dàng.

Về phía tây qua đê, không xa đền Lảnh Giang, là đền thờ vua Lê. Theo sắc phong được lưu giữ tại đây, đây là nơi thờ Lê Thái Tổ Cao Hoàng đế, được lập nên bởi nhân dân do vua Lê đã đến đây kiểm tra quan lại địa phương khi thi hành luật lệ của triều đình. Tại đền vua Lê, vẫn còn nhiều địa danh đặc sắc như: vườn vua, sân chơi, khu mâm xôi đắp rồng chầu phượng múa, khu dinh ngự... là minh chứng cho câu chuyện của nhà vua ngày xưa.

3.2 Lễ hội đặc sắc của đền Lảnh Giang, nổi tiếng tại Hà Nam

Lễ hội đền Lảnh Giang diễn ra hàng năm với hai kỳ lễ quan trọng. Kỳ lễ đầu tiên tổ chức từ ngày 18 đến 25 tháng 6 âm lịch, kỳ thứ hai từ ngày 18 đến 25 tháng 8 âm lịch. Đây là dịp để tưởng nhớ công ơn của ba vị danh thần đã giúp vua Hùng đánh bại giặc ngoại xâm và tri ân công lao của vợ chồng Chử Đồng Tử - Tiên Dung.

Sau một thời gian gián đoạn, vào năm 1996, đền Lảnh Giang được công nhận là di tích lịch sử cấp quốc gia, từ đó tỉnh Hà Nam đã tổ chức lại lễ hội. Ngày nay, lễ hội tháng 6 là sự kiện chính, trong khi lễ hội tháng 8 chỉ diễn ra lễ dâng hương và tế tạ.

Để chuẩn bị cho lễ hội đền Lảnh Giang, cư dân thôn Yên Lạc và xã Mộc Nam đã chuẩn bị từ vài tháng trước. Thủ nhang đền và những vị cao tuổi của thôn Yên Nhạc sẽ chọn ra những người thực hiện nghi lễ. Bên cạnh nghi lễ, người dân tham gia lễ hội còn tham gia nhiều trò chơi dân gian như cầu khỉ, bắt vịt dưới ao, đẩy gậy...

Vào cuối tháng 6 (ngày 24) là tiệc của Quan lớn Đệ Tam, từ sáng sớm thủ nhang đền sẽ tổ chức diễn xướng hầu thánh (hầu đồng) để chào đón tiệc. Lễ hội đền Lảnh Giang cũng là dịp đặc biệt để hát văn trong không gian văn hóa truyền thống tôn giáo. Điều này cũng là cách bảo tồn văn hóa hầu đồng qua nhiều thế hệ, giữ gìn và phát triển giá trị văn hóa trong đời sống tinh thần của dân tộc.

Lễ hội tái hiện các giai đoạn lịch sử, kế thừa và phát triển giá trị tín ngưỡng của người dân ở vùng hạ châu sông Hồng suốt hàng nghìn năm. Văn hóa đặc trưng này cũng phản ánh sự phát triển của dân tộc từ thời vua Hùng, đồng thời thể hiện nhu cầu tâm linh của con người và hy vọng vào tương lai. Nhờ những giá trị văn hóa độc đáo đó mà lễ hội đền Lảnh Giang đã được công nhận là Di sản văn hóa phi vật thể quốc gia vào năm 2017.

Lễ hội đền Lảnh Giang thu hút một lượng lớn du khách ghé thăm hàng năm

Nghệ sĩ nhân dân Phạm Hải Hậu đảm nhiệm vai trò Thủ nhang tại đền Lảnh Giang

Diễn ra màn hầu thánh trong Lễ hội đền Lảnh Giang