Đền Quả Sơn ở Nghệ An - Công trình kiến trúc cổ hơn 1000 năm tuổi

Với vẻ đẹp trang nghiêm, Đền Quả Sơn xứng đáng là một trong 'Tứ đại đền thiêng xứ Nghệ'. Du khách đến Nghệ An không thể bỏ qua cơ hội thăm nơi mà Uy Minh Vương Lý Nhật Quang - một nhà lãnh đạo tài ba của lịch sử Việt Nam, đã được tôn thờ.

Đền Quả Sơn là một di tích lịch sử đặc biệt từ thời kỳ sau triều Lê và đầu triều Nguyễn. Đây là nơi thể hiện sự tài năng và sáng tạo của các nghệ nhân Nghệ An. Khi đến thăm du lịch Nghệ An, du khách nên ghé qua để tìm hiểu về quá khứ hào hùng của Đại Việt và tưởng nhớ những anh hùng đã hi sinh để bảo vệ đất nước.

1. Giới thiệu ngắn gọn về đền Quả Sơn

1.1. Vị trí của Đền Quả Sơn là ở đâu?

Miền Trung được biết đến với nhiều địa danh lịch sử nổi tiếng, đặc biệt là những ngôi đền, chùa ở Nghệ An. Nếu đã từng ghé qua xứ Nghệ, chắc hẳn du khách đã nghe về đền Quả Sơn. Nhưng đền Quả Sơn thuộc huyện nào của Nghệ An? 

Đền Quả Sơn nằm trong khu vực làng Miếu Đường – xã Bồi Sơn – huyện Đô Lương, tỉnh Nghệ An. Từ đây, chỉ cách trung tâm thành phố Vinh khoảng 70km về phía Tây Bắc. Để đến đền, từ Vinh đi theo quốc lộ 7 đến thị trấn Đô Lương, sau đó rẽ vào đường 15 khoảng 3km, rồi rẽ trái về phía Tây khoảng 2km là đến đến nơi.

Ngôi đền đặt dưới chân núi Quả Sơn nên đã được đặt tên theo ngọn núi. Hiện nay, đền được xem như một trong bốn đền lớn nhất ở Nghệ An: 'Nhất Cờn, Nhì Quả, Bạch Mã, Chiêu Trưng'.

1.2. Truyền thuyết về đền Quả Sơn

Đền Quả Sơn là nơi tôn vinh vị hoàng tử thứ 8 của vua Lý Thái Tổ - Uy Minh Vương Lý Nhật Quang, con của hoàng hậu Trinh Minh. Về năm sinh của ông, không có tài liệu chính thức ghi lại. Ông qua đời vào năm 1057 - sau 15 năm phục vụ ở chức vị Tri châu Nghệ An.

Ở Nghệ An còn có một ngôi đền nổi tiếng khác, đã tồn tại được 400 năm là đền ông Hoàng Mười Nghệ An

Thời kỳ đó, Uy Minh Vương Lý Nhật Quang được cả dân đồng sông Lam và núi Hồng tôn vinh như một vị Thánh ngay cả khi còn sống. Theo lịch sử ghi lại, hoàng tử Lý Nhật Quang là một trong những vị mãnh tướng kiệt xuất nhất của dân tộc Việt Nam.

Trên chiến trường, ông đã thể hiện lối đánh tài ba, khiến kẻ thù không thể đối phó và giành chiến thắng cho dân tộc Việt Nam trong hàng trăm trận đấu. Mặc dù có dòng máu hoàng tộc cao quý, và được trao nhiều đặc quyền, nhưng ông đã dành cả cuộc đời mình cho việc phục vụ nước nhà, vì nhân dân, để bảo vệ biên giới, chống lại sự xâm lược từ bên ngoài.

Ngoài ra, ông còn tham gia vào việc lập làng, phát triển kinh tế cho vùng biên miền Trung của đất nước Việt Nam. Theo giải thích của các nhà sử học, đền Quả Sơn được xây dựng từ đầu thế kỷ XI. Qua nhiều biến cố trong lịch sử, đền đã trải qua các công đoạn trùng tu và nâng cấp nhiều lần.

2. Khám phá kiến trúc của đền Quả Sơn

Đền Quả Sơn được bắt đầu xây dựng từ thời nhà Lý. Sau đó, qua nhiều triều đại như Trần, Lê, Nguyễn, đền đã được tu bổ, tôn tạo nhiều lần. Qua các giai đoạn trùng tu, sửa chữa, ngôi đền trở nên uy nghiêm và tráng lệ hơn. Về quy mô, đền Quả Sơn được coi là một trong bốn đền lớn nhất ở Nghệ An, cùng với đền Cờn Nghệ An, đền Bạch Mã, Chiêu Trưng.

Kiến trúc của ngôi đền kết hợp đầy đủ tinh hoa văn hóa xứ Nghệ thời xưa. Dưới bàn tay khéo léo của các nghệ nhân, mỗi công trình phản ánh tinh thần anh hùng của dân tộc trong quá khứ. Ngôi đền được chia thành 3 phần chính gồm thượng điện, trung điện và hạ điện. Đây là nơi thờ Uy Minh Vương Lý Nhật Quang, Tả vu thờ Đông Chinh Vương, Hữu vu thờ Dực Thánh Vương, và phần mộ của Uy Minh Vương Lý Nhật Quang,...

3. Khám phá trải nghiệm du lịch tại đền Quả Sơn Nghệ An

Là một trong những điểm du lịch nổi tiếng của Nghệ An và Hà Tĩnh, đền Quả Sơn hứa hẹn mang đến những trải nghiệm thú vị và yên bình cho du khách khi tham quan.

3.1. Ngắm tượng đài Lý Nhật Quang khổng lồ

Trong đền có tượng đài Lý Nhật Quang được điêu khắc từ gỗ quý và sơn son thiếp vàng, to lớn như người thật, ngồi với tư thế quyết định và hai tay đặt trên đầu gối. Tượng mặc áo bào từ lụa vàng, với nhiều chi tiết tế khí được điêu khắc tỉ mỉ và tinh xảo.

Bức tượng này được vua chúa từ các triều đại trước đó tặng hoặc nhân dân cúng dường. Được đặt trong khu vực cấm, du khách chỉ được phép chiêm ngưỡng vào những dịp lễ quan trọng.

3.2. Tham dự lễ hội đền Quả Sơn nổi tiếng

Lễ hội đền Quả Sơn tại Đô Lương được coi là một trong những lễ hội lớn nhất và uy tín nhất ở Nghệ An. Lễ hội diễn ra trong khoảng 3 ngày, từ ngày 19 đến 21 tháng Giêng âm lịch hàng năm.

Lễ hội đặc biệt với nghi thức tạ ơn Bà Bụt tại chùa Bà Bụt (còn gọi là Tiên tích tự). Truyền thống kể rằng, trong thời kỳ ông Lý Nhật Quang đánh giặc, ông thường đến Tiên Tích Tự (Chùa Bà Bụt) để cầu nguyện. Mỗi khi trở về sau những trận đánh, dù bận rộn đến mấy, ông cũng không quên lên Tiên Tích Tự để tạ ơn. Do đó, trong lễ rước từ xưa đến nay, luôn phải rước từ đền Thánh lên chùa Bà Bụt, chính vì lý do đó.

Lễ rước tại đền Quả Sơn rất đặc biệt và mới mẻ. Quá trình rước trên sông và trên đường bộ là biểu tượng của sự khí phách trong các trận chiến của Ngài. Lễ hội không chỉ là một sự kiện dân gian đặc sắc, hấp dẫn mà còn mang nhiều ý nghĩa nhân văn, thể hiện truyền thống “Uống nước nhớ nguồn” của người dân Việt.

Ngoài lễ rước Ngài lên tạ ơn Bà Bụt, lễ hội đền Quả Sơn còn có nhiều nghi thức tế lễ cổ truyền như: lễ cúng thủy thần, xuất thuyền, yết cáo, xuất thần, hạ thủy, chiêu nghinh thánh giá hồi cung...

3.3. Trải nghiệm các trò chơi dân gian đặc sắc

Không chỉ sống trong không gian linh thiêng và hào hùng của dân tộc, mà du khách khi tham gia lễ hội đền Quả Sơn ở Đô Lương, Nghệ An còn được tham gia vào các trò chơi dân gian đặc sắc.

Hàng loạt các trò chơi dân gian và nghệ thuật dân tộc như đánh đu tiên, chọi gà, cờ thẻ, cờ người, đấu vật, múa võ được tái hiện, thu hút nhất có lẽ là trò chơi đua thuyền trên sông Lam, hát chầu văn, ca trù, diễn các vở tuồng cổ,... Bầu không khí náo nhiệt và đặc trưng của vùng đất “địa linh” đã làm sống dậy tinh thần thượng võ và những nét đẹp của văn hoá dân gian Việt Nam.

Ngoài ra, lễ hội còn kết hợp các hoạt động văn hoá, văn nghệ, thể thao như biểu diễn nghệ thuật, chiếu phim, cắm trại, tổ chức các giải thi đấu bóng đá, bóng chuyền, thăm quan các di tích danh thắng trong vùng. Đặc biệt, có sự tham gia của các gian hàng trưng bày, giới thiệu các sản phẩm, đặc sản Đô Lương, cũng như các bức ảnh truyền thống của lễ hội.

Có cơ hội du lịch Đô Lương tới đền Quả Sơn, du khách không chỉ được chiêm ngưỡng một trong tứ đại thắng tích, đỉnh cao của danh thắng với những câu chuyện oai hùng vang danh một thời, mà còn có thể thưởng thức nhiều địa điểm du lịch hấp dẫn khác ở Nghệ An như đền Cuông, Cửa Lò, biển Diễn Thành, vườn quốc gia Pù Mát, Cửa Hội,...

Để trải nghiệm du lịch thêm phần đầy đủ, du khách nên chọn một điểm dừng chân chất lượng, với vị trí thuận lợi. Và không có nơi nào hoàn hảo hơn Melia Vinpearl Cửa Hội Beach Resort. Ngay khi đặt chân đến đây, du khách sẽ cảm nhận được sự yên bình, thư giãn cùng một kỳ nghỉ dưỡng thú vị. Ngoài ra, du khách còn được tận hưởng các dịch vụ, tiện nghi đẳng cấp 5 sao như spa, hồ bơi, nhà hàng & quầy bar...

Đền Quả Sơn không chỉ là một điểm du lịch tâm linh nơi du khách có thể cầu nguyện cho sự thành công trong học hành và công việc mà còn là nơi để tham gia vào các lễ hội và trò chơi dân gian đặc sắc, mang theo mình nhiều ý nghĩa nhân văn.