Đền Thánh Kỳ Cùng - Điểm đến tâm linh trong chuyến hành trình khám phá xứ Lạng

Đền Kỳ Cùng đã chứng kiến nhiều giai đoạn thăng trầm của lịch sử vùng biên xứ Lạng. Hiện nay, kiến trúc của đền đã kết hợp sự truyền thống và hiện đại. Với lễ hội hằng năm, đền Kỳ Cùng là biểu tượng tâm linh không thể thiếu của người dân Lạng Sơn.

Đền Thánh Kỳ Cùng là điểm tâm linh không thể bỏ qua khi du lịch Lạng Sơn. Nơi này lưu giữ nhiều giá trị lâu đời và là nơi thiêng liêng mong mưa thuận gió hòa. Vì vậy, mùa lễ hội đền Kỳ Cùng Lạng Sơn luôn thu hút lượng du khách đông đảo.

1. Nơi Đền Kỳ Cùng được tìm thấy là ở đâu?

Đền Kỳ Cùng (còn được biết đến với tên đền Quan Lớn Tuần Tranh Lạng Sơn) nằm tại ngã ba gần cửa khẩu Hữu Nghị và chợ Đông Kinh, gần đầu cầu tả ngạn bên bờ Bắc của sông Kỳ Cùng. Điểm này song hành với chùa Tam Thanh và đền Mẫu Đồng Đăng, là điểm linh thiêng nổi bật trong hành trình khám phá văn hóa tâm linh xứ Lạng.

• Địa chỉ: đường Trần Đăng Ninh, phường Vĩnh Trại, Thành phố Lạng Sơn
• Giờ mở cửa tham khảo: không có quy định
• Giá vé tham khảo: miễn phí

Vào năm 2019, ngôi đền đã hoàn thành việc tu sửa và trang trí với màu sắc “áo tím” rực rỡ như hiện nay. Màu tím được chọn làm màu đại diện cho ngài Quan Tướng Tuần được tôn thờ tại đây, và sự thay đổi này càng làm tôn lên giá trị linh thiêng của ngôi đền.

Theo tấm bia lịch sử được ghi trong đền, không ghi rõ năm xây dựng, chỉ ghi rõ các giai đoạn tu sửa vào năm 1928, 1931, 1967. Vào năm 1993, đền Kỳ Cùng được Nhà nước công nhận là Di tích lịch sử – văn hóa cấp quốc gia. Hằng năm, đây là nơi tổ chức các lễ hội sôi động và chào đón du khách từ mọi miền đất nước.

2. Ai được thờ tại Đền Kỳ Cùng Lạng Sơn?

Theo tư liệu địa phương, trước khi được xây mới, ngôi đền cũ làm bằng đất, nhỏ nhắn, trong đó thờ thần Giao Long. Thần này là vị thần của sông nước, có trách nhiệm quản lý toàn vùng và bảo vệ cho mưa thuận gió hòa.

Trong thời nhà Trần, đền Kỳ Cùng có một câu chuyện đặc biệt nên đã được đổi tên thành thờ Quan Lớn Tuần Tranh. Theo truyền thuyết, quan Tuần Tranh được vua Trần cử lên trấn thủ Lạng Sơn. Sau khi thất bại trong trận đánh, ông bị kẻ nịnh thần vu cáo về tội dâm ô nên ông đã nhảy xuống sông Kỳ Cùng tự tử để chứng minh trong sạch.

Cảm nhận được nỗi oan của quan Tuần Tranh và tấm lòng của ông, thần linh đã biến linh hồn của ông thành hai vị thần là ông Cộc - ông Dài, ngự tại đền để quản lý sông nước. Sau này, nỗi oan của quan Tuần Tranh cũng được giải quyết trong sạch bởi tướng Thân Công Tài (thời nhà Lê).

Ngày nay, khi du khách bước vào đền, họ sẽ thấy Quan Lớn Tuần Tranh được thờ trong bức chánh điện chính. Ngoài ra, còn có các gian phụ dành để thờ Phật Quan Âm, Tam Tòa Thánh Mẫu và các vị thần khác.

3. Tham quan đền Kỳ Cùng: di tích kiến trúc nghệ thuật - tín ngưỡng dân gian của người Việt

Đền Kỳ Cùng có kiến trúc đơn giản nhưng mang đậm nét nghệ thuật của văn hóa tâm linh người Việt. Như đã nói, sau khi được xây mới hoàn toàn từ nền ngôi đền cũ và được tu sửa nhiều lần, ngôi đền nay đã trở nên rất khang trang.

Về tổng quan, kiến trúc của đền Kỳ Cùng được thiết kế theo kiểu chữ “đinh”, bao gồm 3 cửa vòm cuốn với 2 trụ gạch vuông. Trên mỗi cửa vào đều có trang trí hoa văn đắp nổi hướng lên bộ tam khí trên mái vòm (bộ tam khí gồm đỉnh và lọ hoa thờ 2 bên).

Kiến trúc của đền Kỳ Cùng bao gồm hai cột gạch vuông lớn và trang trọng. Bạn có thể tham quan bên trong để chiêm ngưỡng nhiều đồ thờ có từ thời Lê (1783) và thời Nguyễn (vua Khải Định - Bảo Đại) như chuông, ngai, tán, lọng, đỉnh đồng và các bức tượng cổ. Tất cả đều có giá trị lịch sử và thẩm mỹ cao.

Trước đền còn có bến đá tuyệt đẹp – được gọi là Kỳ Công Thạch Độ. Đây là một trong 8 cảnh đẹp của xứ Lạng được ghi trong “Trấn doanh bát cảnh” của danh nhân Ngô Thì Sĩ. Mỗi khi nhắc đến, không chỉ người dân ở Lạng Sơn tự hào mà cả toàn dân cả nước cũng hãnh diện.

4. Lễ hội đền Kỳ Cùng Tả Phủ Lạng Sơn

Khi nhắc đến lễ hội Lạng Sơn, nhiều người thường nghĩ đến lễ hội Phài Lừa hoặc lễ hội Chùa Tam Thanh. Tuy nhiên, lễ hội đền Kỳ Cùng cũng là một trong những sự kiện linh thiêng nhất xứ Lạng mà du khách nên tham gia.

Lễ hội đền Kỳ Cùng Lạng Sơn diễn ra từ ngày 22 đến 27 tháng giêng (âm lịch), được chia thành 2 phần: 

• Phần lễ: cử hành nghi thức rước kiệu ông Tuần Tranh từ đền Kỳ Cùng đến đền Tả Phủ - nơi thờ ông Thân Công Tài, cách nhau 1km. Việc này tái hiện sự tích xưa và thể hiện lòng biết ơn của ông Thân Công Tài – người đã giải oan cho quan Tuần Tranh. Đến ngày cuối mùa lễ hội (27/01 âm lịch), người dân sẽ rước kiệu trở về như cũ.
• Phần hội: cư dân địa phương tổ chức nhiều trò vui dân gian như đốt pháo, cờ người, múa rồng, hát lượn,...

Tham gia lễ hội này, du khách sẽ trải nghiệm được cuộc sống tâm linh sâu sắc của người Việt. Ngoài ra, mỗi nghi thức và hoạt động trong dịp này đều mang những giá trị văn hóa - đạo đức - nghệ thuật của người dân xứ Lạng.

Để chuyến du lịch thêm phong phú, bạn nên ghé thăm các điểm lân cận của đền như thành nhà Mạc, chợ Đông Kinh, chợ Kỳ Lừa… và mua những sản phẩm đặc sản của Lạng Sơn để làm quà. Nếu có thời gian dài hơn, từ trung tâm thành phố, bạn có thể đi xa hơn theo hướng Tây Nam để thăm Ải Chi Lăng, hoặc theo hướng Đông Bắc để khám phá cụm du lịch núi Mẫu Sơn hùng vĩ.

Đền Kỳ Cùng là điểm đến không thể bỏ qua khi bạn đến Lạng Sơn. Với giá trị tâm linh lâu đời và kiến trúc kết hợp giữa truyền thống và hiện đại, nơi này hứa hẹn sẽ để lại những ấn tượng sâu sắc trong lòng bạn. Đặc biệt, đền Kỳ Cùng còn giúp bạn hiểu rõ hơn về văn hóa tín ngưỡng đậm chất Việt Nam của Lạng Sơn.