Đen Xì hay Đen Sì, từ nào đúng chính tả?

Để thể hiện mức độ cao hơn của màu đen, thường người ta sử dụng phụ từ 'sì' sau tính từ mô tả màu sắc 'đen'. Tuy nhiên, khi đọc đến đây, nhiều người vẫn phân vân không biết có nên viết đen xì hay đen sì đúng chính tả không?

Đen xì hay sì, từ nào viết đúng chính tả?
 

1. Tách biệt xì và sì?

Dựa vào số liệu từ cuốn từ điển tiếng Việt năm 2013 của G.S Hoàng Phê, chúng ta có:

* 'Xì' là từ mang theo 4 ý nghĩa khác nhau.

- Trong ngữ cảnh thứ nhất, 'xì' là hành động của hơi nén được phát ra mạnh mẽ qua một lỗ hoặc khe hở hẹp.

Ví dụ: Quả bóng bị xì hơi, lựu đạn xì khói, khí ga xì ra

- Trong ngữ cảnh thứ hai: 'Xì' là cách diễn đạt sự phát ra của hơi mạnh mẽ qua giữa răng, tạo thành âm thanh xì và thể hiện thái độ coi thường, không hài lòng của người hoặc vật.

Ví dụ: Khi nghe câu chuyện của bạn, H không nói gì, chỉ xì một tiếng to lên.

- Trường nghĩa 3: 'Xì' là cử chỉ ngôn ngữ biểu hiện hành động thở mạnh, đẩy nước mũi, khí thừa trong mũi hoặc đường ruột ra ngoài.

Ví dụ: Xì mũi, xì hơi

- Trường nghĩa 4: 'Xì' là từ thể hiện ý nghĩa thông thường, biểu hiện hành động ép buộc ai đó xì ra, tiết lộ một vật, sự việc nào đó (ẩn ý sự phê phán).

Ví dụ: Cuối cùng, cũng phải xì tiền ra

* 'Sì' là từ chỉ mức độ cao, gây ấn tượng không tích cực, trông xấu, không thú vị, tạo cảm giác khó chịu.

Ví dụ: Đen sì sì, thâm sì, nhám sì,...

2. Đen sì và đen xì từ nào đúng chính tả?

Khi ghép với từ 'đen' (tính từ chỉ màu của than, mực tàu, không sáng), 'đen sì' là từ đúng, mang ý nghĩa, còn 'đen xì' là từ 'sai'.

Trong đó:

- 'Đen sì' là tính từ chỉ cấp độ cao của màu đen, hình như xám xịt lại. Thường được sử dụng với ý nghĩa tiêu cực, mô tả hoặc chê bai.

Ví dụ:

+ Màu đen sì
+ Bóng đèn bị bụi bám đen sì
+ Tường bị nhòe màu đen sì

- 'Đen xì' là thuật ngữ không có ý nghĩa trong từ điển tiếng Việt.

Nhiều người thường viết nhầm 'đen sì' thành 'đen xì' do sự lẫn lộn giữa cách phát âm 's' và 'x'.

Viết xì hay xì? Đen xì hay sì đúng chính tả?

3. Sáng tạo câu với từ 'đen sì'

- Đôi bàn tay của cô ấy trắng trẻo, chỉ trừ phần ngón út bị đen sì.
- Lạc vào hố tối, mặt mũi và khuôn mặt của anh ấy bỗng trở nên đen sì sì, không thể nhận ra.
- Dưới bóng tối, anh ấy bắt gặp một hình bóng đen sì tiến tới từ xa.
- Từ xa, đàn bò rừng di cư tạo thành một cơn lốc đen sì, làm đất đỏ rung lên ầm ầm.

Qua phân tích về đen sì và đen xì, bạn đã có câu trả lời cho việc viết đúng chính tả của 'đen sì' rồi đúng không? Hãy rèn luyện việc sử dụng từ này trong giao tiếp hàng ngày để nâng cao vốn từ vựng của bạn.