Chia sẻ của ThS.BS Dương Văn Sỹ - Chuyên khoa Nhi - Sơ sinh, Bệnh viện Đa khoa Quốc tế Mytour Hải Phòng.

Dị tật bàn chân vẹo thường xuất hiện ở trẻ nhỏ. Bệnh không ảnh hưởng đến sức khỏe, nhưng có thể tạo ra những khó khăn trong sinh hoạt và vận động cơ thể, đặc biệt là với các hoạt động liên quan đến chi dưới. Nếu phát hiện sớm và áp dụng phương pháp điều trị đúng, bệnh có thể khắc phục.

Dị tật bàn chân vẹo thường gặp ở trẻ mới sinh.

Chân vẹo có thể xuất hiện ở một hoặc cả hai chân, trong hoặc ngoài. Nguyên nhân chưa rõ ràng, nhưng di truyền được xem xét là một yếu tố. Nghiên cứu cho thấy khi bố hoặc mẹ có bàn chân vẹo, tỉ lệ trẻ bị là 30%.

Khác biệt trong tư thế của trẻ trong tử cung, gò ép, khung chậu hẹp, sinh đôi, hay bất thường ở gân gót cũng có thể gây nên dị tật này.

Các dạng dị tật bàn chân vẹo phổ biến:

Chân đụng gót

• Là loại dị tật thường gặp, dễ điều trị và ít tái phát.
• Biểu hiện: chân gập vùng mu chân, mu chân gần chạm vào cẳng chân, có thể kèm theo gót vẹo ngoài.

Chân vẹo trong

• Chân áp trước: chân và nửa bàn chân trước chạm vào trong, đặc biệt là ngón chân cái, gò xương bàn ngón út nhô cao.
• Chân nghiêng trong: cả hai chân nghiêng vào trong tạo hình chữ V có góc nhọn giữa hai mũi chân.
• Chân khoèo bẩm sinh: hiện tượng gót vẹo trong với 4 biến dạng: gập lòng bàn chân, vẹo trong, áp, biến dạng vòm bàn chân. Khi khoèo chân bẩm sinh, thường đi kèm với co rút cơ, hạn chế vận động khớp cổ chân và bàn chân.

Chân vẹo ngoài

Dị tật bàn chân vẹo là một trong những vấn đề phổ biến, không gây nguy hiểm nhưng tác động đến sinh hoạt và khả năng vận động của trẻ. Cần phát hiện và điều trị ngay từ sớm để tránh tình trạng tâm lý như trầm cảm, tự kỷ. Đối với trẻ sơ sinh, cần thực hiện điều trị trong 1-2 tuần ngay sau khi sinh.

Các phương pháp điều trị dị tật bàn chân vẹo bao gồm:

Vận động kết hợp với vật lý trị liệu:

• Thực hiện bài tập nhẹ nhàng giúp mềm dẻo các cơ bị co kéo.
• Tập làm giãn gân gót.
• Nắn chỉnh bàn chân bằng tay: thực hiện khi trẻ còn nhỏ để đạt hiệu quả tốt. Việc này càng khó khi trẻ lớn, xương đã ổn định. Cần phải được chuyên gia thực hiện.
• Tập mạnh nhóm cơ gập mu chân và lòng bàn chân.

Phương pháp Ponseti nắn chỉnh bằng bó bột:

• Được sử dụng chủ yếu cho trẻ sơ sinh và nhỏ.
• Hiệu quả cao đối với các dạng bàn chân khoèo và phức tạp, có thể phục hồi đến 80-90%.
• Nắn nhẹ chân và đặt vào bó bột ở tư thế bình thường, đeo nhiều nẹp trong khoảng 5-6 nẹp, đôi khi cần phẫu thuật nhỏ để giải phóng gân Achilles. Sau đó, trẻ cần đeo nẹp 3 tuần để hỗ trợ làm lành gân gót.
• Mang giày đặc biệt để giữ chân cố định trong 23 giờ mỗi ngày, liên tục trong 2-3 tháng đầu, sau đó chỉ cần đeo khi đi ngủ cho đến 4-5 tuổi.

Băng chỉnh hình:

• Áp dụng ngay sau khi sinh.
• Giữ chân ở vị thế đúng với đế giày nhựa và băng dính.

Băng Kinesio:

• Áp dụng cho bàn chân đụng gót hoặc chân áp trước.

Sử dụng nẹp hoặc giày nẹp chỉnh hình:

Áp dụng cho trẻ sau khi sử dụng bó bột. Nếu sử dụng giày nẹp, trẻ cần đeo liên tục ở giai đoạn đầu và điều chỉnh theo hướng dẫn của bác sĩ.

Phẫu thuật chỉnh hình:

Áp dụng cho các trường hợp không phản ứng với các phương pháp không can thiệp hoặc trẻ điều trị ở giai đoạn muộn, khi xương đã cố định, không thể nắn chỉnh từ bên ngoài.

Dị tật bàn chân vẹo không phải là bệnh nguy hiểm, nhưng sẽ ảnh hưởng lớn đến cuộc sống của trẻ, đặc biệt là khả năng di chuyển. Quan trọng để phát hiện và điều trị kịp thời để tránh những vấn đề sau này.