Buzz
1. Tư vấn chuyên gia: Dịch vị là gì?
Dịch vị là chất lỏng được tiết ra từ tuyến vị trong dạ dày, có thể đạt 1 - 2,5 lít mỗi ngày tùy thuộc vào trạng thái tiêu hóa. Đặc điểm của dịch vị là trong suốt, có độ nhớt nhưng không màu, chứa chủ yếu là acid clohydric và enzyme tiêu hóa.
Vai trò quan trọng của dịch vị trong quá trình tiêu hóa thức ăn của cơ thể con người
Có hai tuyến chính có nhiệm vụ sản xuất và tiết dịch vị: tuyến thận và tuyến tâm vị ở vùng môn vị. Bên cạnh đó, niêm mạc dạ dày cũng tiết ra chất nhầy và ion HCO3- hỗ trợ tiêu hóa thức ăn.
Trong dịch vị dạ dày, khoảng 0.5% là chất khô, bao gồm protein, acid lactic, ure, acid uric... và các chất vô cơ như muối clorua, muối sunfat, acid clorhidric...
2. Các enzyme tiêu hóa chính có trong dịch vị
Dù có nhiều thành phần khác nhau, nhưng vai trò chính của dịch vị vẫn là tiêu hóa và phân giải thức ăn. Các enzyme tiêu hóa là yếu tố được quan tâm hàng đầu.
2.1. Pepsin
Pepsin là một enzyme tiêu hóa quan trọng trong dịch vị dạ dày, giúp thủy phân protein thành peptone, proteose và polypeptide để cơ thể hấp thụ. Ngoài ra, pepsin còn tác động vào quá trình tiêu hóa collagen và kích thích hoạt động của các enzyme khác để phân hủy protein.
Với pepsin, khoảng 10 - 20% thức ăn được tiêu hóa thành các chất đơn giản có thể hấp thụ. Pepsin hoạt động tốt nhất trong môi trường có pH từ 2 - 3 và mất hoạt động nếu pH>5.
2.2. Lipase dạ dày
Lipase là một enzyme tiêu hóa yếu có trong dịch vị dạ dày, giúp phân giải triglycerid trong thức ăn, như sữa hay lòng đỏ trứng, thành acid béo và glycerol dễ hấp thụ.
Mỗi ngày, cơ thể chúng ta hấp thụ từ 60 - 100g lipid, trong đó 90% là triglycerid được Lipase phân giải. Lipase được bài tiết từ tuyến tụy, và hoạt động dựa trên sự kích thích bởi acid béo từ dạ dày.
2.3. Chymosin
Enzyme tiêu hóa này đóng vai trò quan trọng trong dịch vị, giúp phân giải caseinogen, một protein có trong sữa, thành casein. Kết quả là dạ dày lưu trữ casein để enzyme pepsin tiếp tục tiêu hóa.
Chymosin đóng vai trò quan trọng trong việc tiêu hóa sữa mẹ ở trẻ nhỏ, giúp cơ thể hấp thụ chất dinh dưỡng từ sữa mẹ một cách hiệu quả nhất.
Acid clohydric là thành phần quan trọng trong dịch vị dạ dày
2.4. Acid clorhydric
Acid clorhydric là chất acid đặc trưng của dịch vị dạ dày, tạo môi trường acid cần thiết để kích hoạt enzyme pepsinogen và pepsin. Mặc dù không phải là enzyme tiêu hóa trực tiếp, nhưng acid clohydric đóng vai trò quan trọng trong quá trình tiêu hóa của dịch vị.
Ngoài ra, Acid clohydric còn có tác dụng tiêu diệt vi khuẩn gây hại trong thức ăn, ngăn chặn sự nhiễm khuẩn đường tiêu hóa.
3. Cơ chế bài tiết dịch vị của dạ dày hoạt động như thế nào?
Quá trình bài tiết dịch vị của cơ thể đáp ứng và hoạt động dựa trên nhiều yếu tố, bao gồm 3 giai đoạn sau đây:
Giai đoạn đầu tiên
Đây là giai đoạn trước khi thức ăn vào dạ dày, việc bài tiết dịch vị được kích thích bởi hành động nghỉ ngơi, quan sát, nhai, ngửi hoặc nuốt thức ăn. Mức độ kích thích của cơ thể tăng lên khi thức ăn ngon, dẫn đến sự bài tiết dịch vị của dạ dày tăng mạnh để tiêu hóa thức ăn một cách nhanh chóng hơn.
Quá trình bài tiết dịch vị ở giai đoạn này bao gồm cả phản xạ vô điều kiện và điều kiện. Tâm trạng tinh thần của con người có ảnh hưởng lớn đến quá trình bài tiết dịch vị ban đầu này.
Lượng dịch vị được tiết nhiều nhất ở giai đoạn 2 khi thức ăn đi vào dạ dày
Giai đoạn 2
Khi thức ăn đã đi vào dạ dày và bắt đầu được dịch vị trộn lẫn, dạ dày co bóp để nhào trộn và tiêu hóa. Trong quá trình này, dạ dày kích thích gửi tín hiệu cho phản xạ tại chỗ, kích thích sự giải phóng histamin và gastrin để phối hợp giúp dịch vị tiếp tục được bài tiết khi thức ăn còn trong dạ dày.
Trong giai đoạn 2, cơ thể sản xuất ra một lượng dịch vị lớn, chiếm khoảng 70% tổng lượng dịch vị trong bữa ăn.
Giai đoạn 3
Trong giai đoạn này, thức ăn đã hoàn toàn được tiêu hóa ở dạ dày, và sản phẩm được đẩy xuống ruột non làm căng tá tràng. Acid clohydric và các sản phẩm tiêu hóa chưa được hấp thu sẽ tiếp tục được đẩy xuống, và các tuyến acid tiếp tục tiết ra dịch vị.
Trong giai đoạn này, lượng dịch vị được dạ dày tiết ra khá ít, chỉ chiếm khoảng 10% để thực hiện các hoạt động tiêu hóa và hấp thu còn lại.
Cơ thể tiết dịch vị theo hướng di chuyển của thức ăn
3 giai đoạn này diễn ra liên tục trong quá trình bài tiết dịch vị để tiêu hóa thức ăn, bao gồm sự phối hợp mạch lạc của nhiều cơ quan, bộ phận, và dây thần kinh để bài tiết được đồng bộ theo hướng đi của thức ăn.
