Điện ảnh đặc trưng của Peaky Blinders

Phân tích đặc biệt về việc sử dụng ngôn ngữ điện ảnh trong loạt phim Peaky Blinders.

Năm 2014, Otto Bathurst đã nhận giải Đạo diễn Xuất sắc nhất tại giải thưởng BAFTA TV Craft cho 3 tập đầu tiên của mùa 1. Điều gì đã giúp Otto Bathurst và Peaky Blinders đạt giải này?

Otto Bathurst đã vận dụng ngôn ngữ điện ảnh một cách sáng tạo để kể câu chuyện trong loạt phim truyền hình này. Điều này đã nâng cao giá trị nghệ thuật của bộ phim lên rất nhiều. Ngôn ngữ điện ảnh quan trọng như thế nào và tại sao?

Otto Bathurst vận dụng ngôn ngữ điện ảnh cho Peaky Blinders vô cùng hiệu quả. (Hình ảnh: Yahoo)

Năm 1985, thước phim đầu tiên trên thế giới của anh em nhà Lumiere được chiếu tại Paris, Pháp. Khi đó, điện ảnh chưa được công nhận là nghệ thuật. Để được công nhận, điện ảnh cần phải có ngôn ngữ riêng.

Theo dòng lịch sử phát triển, với sáng tạo của D.W.Griffith và nhóm các nhà nghiên cứu về điện ảnh của Liên bang Xô Viết (Kuleshov, Dovzhenko, Pudovkin, Eisenstein), điện ảnh đã trở thành một nghệ thuật.

Cùng xem một số phân tích tiêu biểu trong tập 1 mùa 1 để hiểu cách ngôn ngữ điện ảnh được áp dụng trong Peaky Blinders.

Phong cách điện ảnh trong Peaky Blinders

Ngôn ngữ điện ảnh bao gồm hai phần chính: ngôn ngữ hình ảnh và âm thanh với cấu trúc chặt chẽ.

Đạo diễn (gọi là réalisateur trong tiếng Pháp, cũng có thể hiểu là người tái tạo hiện thực) đóng vai trò quan trọng trong việc xây dựng ngôn ngữ đặc trưng cho nghệ thuật thứ bảy - ngôn ngữ điện ảnh. Tất cả các yếu tố vật chất của ngôn ngữ điện ảnh như góc quay, cảnh quay, hướng trục, âm thanh và sắp xếp cảnh… đều do đạo diễn quyết định.

Như nhà văn sử dụng từ ngữ văn chương để tạo ra thế giới (có thể hiểu như hiện thực) trong tiểu thuyết của mình, đạo diễn cũng sử dụng ngôn ngữ điện ảnh để làm cho khán giả tin vào câu chuyện của nhân vật trong một thế giới đã được tái hiện. Điều này có nghĩa là, đạo diễn không giải thích câu chuyện của mình bằng từ ngữ, mà chỉ có thể sử dụng ngôn ngữ điện ảnh để kể cho khán giả về câu chuyện của nhân vật.

Khi phân tích một tác phẩm điện ảnh, cần nhìn từ góc độ nghệ thuật. Theo Mikhail Fedotovich Ovsyannikov – tác giả của Mỹ học Cơ bản và Nâng cao, phân tích tác phẩm nghệ thuật qua 3 góc độ: tư tưởng, tâm lý và ngôn ngữ đặc thù (với điện ảnh là ngôn ngữ điện ảnh qua góc máy, cỡ cảnh, âm thanh,...).

Hành động kể chuyện thay vì tâm lý nhân vật

Trong bối cảnh em trai nắm quyền lực, Arthur, mặc dù lớn tuổi hơn, nhưng lại bị thấp hơn em mình về quyền lực. Arthur muốn kiểm soát mọi thứ, nhưng khi đối diện với Tommy, anh ta sợ sự quyền lực của em trai. Điều này khiến Arthur tức giận với em mình và thất vọng về bản thân. Làm thế nào để khán giả có thể cảm nhận được điều này từ nhân vật?

Không giống như ngôn ngữ sân khấu, diễn viên thường diễn đạt trực tiếp cảm xúc của họ qua lời thoại. Trong trường hợp này, Arthur tỏ ra cứng rắn, thô lỗ vì anh ta không có quyền lực trước em trai. Để thể hiện tâm lý đó, hành động của anh ta là nắm chặt cốc, đặt mạnh lên bàn để thể hiện quyền lực mà anh ta thực sự không sở hữu.

Ngôn ngữ cơ thể tiên đoán

Trước dì Polly tại nhà thờ, Tommy không thể che giấu tâm can của mình:

Anh vừa thừa hưởng sự sáng suốt từ mẹ, lại mang cả sự xấu xa từ cha. Dì Polly thấy Tommy đang đấu tranh giữa hai mặt của bản thân. Để cho mặt tốt nhất chiến thắng.

Làm thế nào để khán giả cảm nhận được điều dì Polly nhìn thấy ở Tommy?

Ngay khi dì Polly rời khỏi nhà thờ, khán giả thấy Tommy ngồi giữa hai cây nến cháy. Đây là biểu tượng cho cuộc đấu tranh trong tâm hồn Tommy giữa hai đặc tính trái ngược nhau.

Một trong hai cây nến cao hơn, ám chỉ một đức tính đang chiếm ưu thế trong Tommy. Khán giả đã biết được đức tính nào chiếm ưu thế, qua đó có được 6 mùa của Peaky Blinders.

Bên cạnh việc thể hiện tâm lý nhân vật, thông qua ngôn ngữ hình, khán giả cũng có thể đoán trước diễn biến tiếp theo. Ngôn ngữ hình là dấu hiệu tiên đoán.

Hướng nhìn thể hiện tâm lý của nhân vật.

Luật 180 độ trong điện ảnh là một quy tắc không viết, khiến cho việc diễn xuất trở nên hấp dẫn hơn. Hai diễn viên đối thoại với nhau, một nhìn trái và một nhìn phải, tạo ra sự căng thẳng và tạo điểm nhấn hấp dẫn cho tình huống.

Các đạo diễn xuất sắc biết cách áp dụng luật này một cách linh hoạt để phù hợp với cốt truyện của họ.

Trong Peaky Blinders, khi Freddie đợi Ada dưới gầm cầu, họ nhìn nhau nhưng theo chuỗi hình lúc đầu, cả hai đều nhìn sang hai hướng khác nhau, tạo cảm giác không giao tiếp trực tiếp.

Otto Bathurst tinh tế và sáng tạo khi xử lý tình huống này, vì Freddie tức giận với Ada do cô đến trễ, trong khi Ada muốn giải quyết vấn đề khác thay vì xin lỗi.

Ada không thể bộc lộ bản chất thật của mình bằng lời xin lỗi, chỉ đề nghị Freddie cùng xem phim. Tuy nhiên, Freddie không chấp nhận điều này như một giải pháp, việc họ nhìn cùng hướng đã gợi nhớ điều này cho khán giả.

Tuy nhiên, cả Ada và Freddie đã hiểu mục đích của nhau khi hẹn gặp dưới gầm cầu. Ngay sau khi Freddie thể hiện sự không hứng thú với việc xem phim, Ada đã 'nói láo' Freddie bằng câu nói: 'Thôi, em không làm việc này ở đây nữa đâu'. Lời nói đó của Ada đã giúp hòa giải sự phật ý của Freddie và sau đó họ nhìn cùng hướng theo luật 180 độ.

Bối cảnh thể hiện tình huống của nhân vật

Bối cảnh và các đạo cụ xuất hiện trong khung hình đều phản ánh tâm trạng và tình huống của nhân vật. Tất cả chi tiết trong khung hình liên quan đến nhân vật và thể hiện tình hình của họ, giúp khán giả hiểu sâu hơn về tâm lý của nhân vật thông qua môi trường xung quanh.

Trong cuộc hội thoại giữa thanh tra Campbell và Winston Churchill, khán giả chứng kiến sự đấu trí căng thẳng và lời nói mỉa mai của hai người.

Bối cảnh diễn ra trên toa tàu có nhiều gương, góp phần thể hiện tâm trạng không rõ ràng của thanh tra Campbell.

Ban đầu, Campbell tự tin với thông tin mà ông nắm, nhưng chỉ các cảnh về ông được quay trực tiếp, còn Churchill thì thông qua gương, ám chỉ tâm lý phức tạp của ông dù bề ngoài ông giễu cợt.

Khi bị Churchill hỏi về thủ phạm, Campbell không biết trả lời như thế nào và chọn một câu trả lời mơ hồ.

Sau đó, tâm lý của hai nhân vật bắt đầu thay đổi, và bối cảnh cũng thay đổi. Những cảnh quay trực tiếp không thông qua gương lại nhắm vào Churchill, còn với Campbell thì qua gương. Churchill giờ đây đã bước ra khỏi vùng khó đoán, ông trở nên đáng sợ đối với thanh tra Campbell, vì Churchill đã biết rõ về quá khứ mà Campbell muốn che giấu. Campbell từ giờ trở nên mơ hồ, không nắm rõ được tâm lý của Churchill và đang bị Churchill thao túng.

Sự thay đổi này được giữ cho đến cuối phân đoạn, nhấn mạnh vào sự mơ hồ của thanh tra Campbell và tâm lý ông ta hoảng sợ trước những lời hàm ý đe dọa của Churchill.

Tuy đoạn đối thoại có vẻ đơn giản, nhưng thông qua ngôn ngữ hình của Otto Bathurst, khán giả cảm nhận được sự căng thẳng của hai nhân vật và nhìn thấy được sự đe dọa của Churchill đối với ông Campbell. Vì thế, trong điện ảnh, tâm lý của nhân vật và diễn xuất của diễn viên phần lớn được quyết định bởi ngôn ngữ điện ảnh.

Đăng bởi: Phước Võ

Khía cạnh điện ảnh trong Peaky Blinders