Buzz
Đề bài
Diễn biến tâm trạng của Mị trong 'đêm tình mùa xuân' (Vợ chồng A Phủ)
1. Mị đã bước vào đêm đặc biệt ấy, ban đầu, như một tâm hồn yên lặng. Cái cô Mị xưa kia trẻ đẹp, khao khát yêu đương và đã được yêu đương, cô Mị ấy tưởng như đã chìm hẳn vào quá khứ. Chỉ còn một người đàn bà “không nói, lùi lũi như con rùa nuôi trong xó cửa”, người đàn bà bị giam giữ trong một ngục thất tinh thần (hình ảnh cái buồng có một cửa sổ lỗ vuông bằng bàn tay, lúc nào trông ra cũng chỉ thấy mờ mờ trăng trắng). Đã bao năm rồi, người đàn bà ấy chẳng biết đến mùa xuân, chẳng đi chơi Tết.
2. Vậy mà vào đúng cái đêm tình mùa xuân ấy, Mị đột ngột lại muốn đi chơi, và đã chuẩn bị đi chơi thực sự. Vì sao vậy? Khó có thể cho là do thời tiết. Mùa xuân nào cũng đại loại giống nhau.
Lí giải sự đột biến khác thường của Mị trong đêm ấy, là một thử thách thực sự đối với Tô Hoài. Hãy xem qua cách mà nhà văn vượt qua thử thách.
- Đối với Mị, muốn đi chơi cũng là muốn làm điều không bình thường, tức là muốn phản kháng, thể hiện sự nổi loạn. Với Mị, để có thể phản kháng, thì phải có cái gì đó có thể khiến cô quên đi hiện tại và sống trong quá khứ.
Đó là rượu, trong Tết ấy, Mị đã lén uống khá nhiều. “Rồi Mị lặng lẽ ngồi đó... nhưng trong lòng Mị thì vẫn còn sống trong quá khứ”... Điều đó rõ nhất qua tiếng sáo. Mỗi lần tiếng sáo xuất hiện trong truyện là mỗi lần nó biến chuyển từ âm thanh hiện tại dần dần thành tiếng của những mùa xuân trước đó. Từ xa xăm, từ nơi xa xôi, như tiếng ai kêu gọi, linh hồn ai chờ đợi ngoài kia, để rồi cuối cùng bay vào trong đầu người phụ nữ trẻ. Tiếng sáo dẫn dắt linh hồn Mị, hoặc có thể nó là bước đi của linh hồn Mị được ghi nhận qua tiếng sáo.
- Như vậy, lòng ham muốn sống đã thức tỉnh trong tâm trí người phụ nữ.
Tuy nhiên, việc vượt qua tình hình hiện tại của nhân vật không phải là điều dễ dàng.
Một thời gian dài, Mị sống trong cuộc đấu tranh giữa quá khứ và hiện tại. Quá khứ thúc đẩy đi, nhưng hiện tại vẫn cố gắng giữ lại. (Do đó, tâm trạng rối bời, Mị tiếp tục bước vào phòng, ngồi xuống giường, nhìn ra cửa sổ vuông vắn, nhấp nhô ánh trăng mờ nhạt. Và mong muốn chết luôn không muốn nhớ lại... lần đầu tiên, lòng ham muốn sống bắt đầu trỗi dậy...).
Tuy nhiên, sức sống dần trỗi dậy, sức mạnh của tuổi trẻ càng ngày càng mạnh mẽ, đến mức nó hầu như chiếm hết tâm hồn Mị. Chỉ khi đó, Mị mới hành động như trong giấc mộng, không chú ý đến lời nói của A Sử.
3. Sau đó, Mị bị A Sử buộc vào trạng thái mơ mịt mờ. Sau này, Mị mới cảm thấy sự tàn bạo của hiện tại khi bước đi không thể cưỡng lại. Nhưng nếu giấc mơ không đến một lần, tỉnh thức cũng vậy. Lại một thời kỳ khó khăn nữa giữa cảm giác say rượu, tiếng sáo và cảm giác đau nhức từ sợi dây buộc và tiếng chân ngựa đạp vào vách. Nhưng bây giờ thì ngược lại, dần tỉnh giấc, đau đớn dần đi, tê liệt dần biến mất, để dần quay trở lại với cảnh giới của con rùa lùi lùi trong xó cửa.
4. Dù làn sóng cảm xúc đã trôi đi, không làm thay đổi tí nào cuộc đời Mị. Nhưng những điều Tô Hoài đã viết về đêm hôm đó vẫn rất ý nghĩa. Đó là: thứ nhất, sức mạnh của con người dù bị đè nén, áp bức đến đâu cũng không bao giờ mất đi. Ý nghĩa ấy khiến chúng ta tin tưởng hơn, yêu thương con người hơn. Thứ hai, chế độ phong kiến là thứ giam cầm, hạn chế, làm cản trở sự tự do và sức sống của con người. Chế độ đó đáng bị chỉ trích, bị lên án từ mọi phía, từ góc độ của quyền sống của con người, với những tình tiết nghệ thuật đậm chất nhân đạo và thơ mộng.
