Điều gì tạo nên sức hút đặc biệt trong mối quan hệ?

Để duy trì tình yêu mãi mãi, bạn cần hiểu rằng việc chia sẻ niềm vui của đối phương là vô cùng quan trọng. Mặc dù có vẻ đơn giản nhưng lại là thách thức lớn đối với nhiều người.

Dịch từ bài viết “Cách Giữ Lửa Tình Yêu Lãng Mạn” của Tiến sĩ Edward Hoffman (bài gốc được đăng trên trang Psychology Today).

Một mùa hè nữa lại đến, và nhiều người đang lên kế hoạch cho những kỳ nghỉ đáng nhớ bên người yêu của mình. Đối với họ, đó là cơ hội để gắn kết hơn, làm sâu đậm hơn tình yêu giữa hai người. Câu hỏi đặt ra là... làm thế nào?

Hầu hết mọi người đều thừa nhận rằng, sự đồng cảm trong lúc khó khăn là yếu tố không thể thiếu trong một mối quan hệ lãng mạn. Vì sao? Bởi khi bạn cảm thấy buồn bã hay lo lắng và không có được sự ủng hộ tinh thần từ người bạn đời, thì mối quan hệ đó cũng không còn ý nghĩa gì nữa. Ngọn lửa tình yêu cũng sẽ dần tàn phai sau những lời chỉ trích, xung đột không được giải quyết.

Gần đây, các chuyên gia tâm lý đã khám phá ra một yếu tố quan trọng khác ảnh hưởng đến sự lãng mạn trong mối quan hệ. Đó chính là cách bạn phản ứng khi đối phương nhận được tin vui (như thăng chức, khen ngợi hoặc các thành tựu khác).

Trong lĩnh vực tâm lý học, hiện tượng này được gọi là vốn hóa tinh thần (capitalization), hay đơn giản là khả năng chia sẻ niềm vui cùng đối phương. Ví dụ, khi 'nửa kia' của bạn được thăng chức, các chuyên gia đã phân loại thành 4 loại phản ứng từ tốt nhất đến tồi nhất:

• Xây dựng tích cực (active-constructive): Biểu hiện sự ủng hộ tích cực và tích cực (“Tuyệt vời! Hôm nay chúng ta đi ăn mừng nhé!”).
• Xây dựng tiêu cực (passive-constructive): Biểu hiện sự ủng hộ nhưng với thái độ hơi lạnh lùng (“Tốt quá. Nhưng anh sẽ gọi thợ sửa điện đến lúc nào nhỉ?”).
• Phá hoại tiêu cực (passive-destructive): Biểu hiện sự lơ đãng với tin mừng của đối phương (“Anh nhớ mua xăng cho xe hơi chưa?”).
• Phá hoại tích cực (active-destructive): Biểu hiện thái độ thù địch, miệt thị (“Tốt quá. Giờ anh sẽ ít ở nhà hơn nữa đấy”).

Tín hiệu phi ngôn ngữ (nonverbal cues)

Ngoài lời nói, các tín hiệu phi ngôn ngữ như biểu cảm và cử chỉ cũng rất quan trọng. Điều này được nhấn mạnh trong một nghiên cứu có tựa đề Will You Be There For Me When Things Go Right? của Giáo sư Shelly Gable khi bà công tác tại Đại học California, Los Angeles (UCLA).

Theo nghiên cứu này, khả năng chia sẻ niềm vui trước tin mừng dự đoán mức độ hạnh phúc của một cặp đôi tốt hơn là sự đồng cảm khi gặp khó khăn. Mức độ hạnh phúc trong mối quan hệ được thể hiện qua sự tin tưởng, và khả năng “vui vẻ” khi dành thời gian bên nhau.

Hai giám đốc John và Julie Gottman của Viện Gottman (một trung tâm nghiên cứu về hôn nhân và mối quan hệ ở Seattle) cũng đồng tình với quan điểm này. Theo họ, cách bạn thể hiện sự ủng hộ chân thành trước niềm vui của đối phương ảnh hưởng đến mức độ hài lòng trong mối quan hệ của hai bạn.

Sự khả năng chia sẻ niềm vui có ý nghĩa quan trọng trong tình bạn?

Ngoài mặt tình yêu, khả năng chia sẻ niềm vui cũng giúp duy trì mối quan hệ bạn bè. Theo một nghiên cứu của Meliksah Demir và đồng nghiệp từ Đại học Northern Arizona, thanh thiếu niên cảm thấy gần gũi hơn với những người bạn phản ứng tích cực trước tin mừng của họ.

Sự hỗ trợ tinh thần này cũng giúp giảm bớt cảm giác cô đơn. Nhóm nghiên cứu kết luận rằng, khả năng chia sẻ niềm vui cùng đối phương mang lại lợi ích cho cả bạn và người kia. Điều này đúng trong cả mối quan hệ bạn bè và mối quan hệ tình yêu.

Là người viết tiểu sử về Abraham Maslow, tôi đã quen thuộc với cách ông thường xuyên dự đoán đúng về sự phát triển của con người. Cụ thể, trong tháp nhu cầu Maslow, nhu cầu tự thể hiện (self-actualization) đặt ở tầng cao nhất. Và một đặc điểm của tầng này mà ông xác định là khả năng mừng mừng trước thành công của người khác, thay vì ganh tị hay tức giận.

Vậy tại sao mọi người gặp khó khăn khi muốn chia sẻ niềm vui với bạn đời?

Nếu việc chia sẻ niềm vui quan trọng đến vậy, tại sao nhiều người vẫn không thể thực hiện hoặc chỉ làm một cách rất cưỡng bức? Có phải họ chủ ý tránh xa hoặc tổn thương không? Điều này không chắc chắn. Nguyên nhân chính nằm ở kiểu gắn bó (attachment style) mà họ phát triển từ khi còn nhỏ.

Nhiều chuyên gia tâm lý tin rằng, những người lớn lên với kiểu gắn bó an toàn, có một người mẹ quan tâm trong quá trình lớn lên thường có khả năng quan tâm đến người khác tốt hơn. Họ tự tin đối mặt với những thách thức tình cảm thường gặp trong cả tình bạn và tình yêu. Do đó, việc chia sẻ niềm vui trước tin mừng của đối phương trở nên dễ dàng và tự nhiên với họ.

Ngược lại, những người trải qua sự bỏ mặc về cảm xúc từ phụ huynh hoặc người chăm sóc khi còn nhỏ dễ phát triển thành kiểu gắn bó lo lắng hoặc né tránh. Họ dễ lo lắng khi đối mặt với tình cảm thân mật, vì vậy họ thường tự động “tắt nguồn” khi nghe tin vui từ đối phương.

Văn hóa cũng đóng vai trò quan trọng

Nhiều nghiên cứu đã chỉ ra rằng người Á Đông thường thể hiện sự dè dặt hơn khi chia sẻ niềm vui với bạn bè hoặc gia đình, vì họ không muốn bị coi là khoe khoang. Tuy nhiên, ngay cả với nhóm người này, khả năng chân thành trong việc chia sẻ niềm vui vẫn ảnh hưởng sâu sắc đến mức độ hạnh phúc trong mối quan hệ tình yêu.

Vậy câu hỏi là, những người cảm thấy dè dặt về cảm xúc có thể học cách thay đổi cách giao tiếp để thoải mái hơn trong việc chia sẻ niềm vui không?

Theo một nghiên cứu của chuyên gia tâm lý Todd Kashdan từ Đại học George Mason, chìa khóa để làm điều này là giúp họ tự tin và thoải mái hơn trong các mối quan hệ xã hội. Mặc dù vẫn còn ít thông tin về vấn đề này, tôi tin rằng phương pháp hiệu quả nhất có lẽ là sự hướng dẫn (coaching). Phương pháp này sẽ kết hợp cả việc huấn luyện và làm mẫu, thay vì chỉ tập trung vào việc điều trị tâm lý theo cách truyền thống.

Bài tập thực hành cho bạn

Trong tuần tới, hãy nhớ chia sẻ niềm vui ít nhất 2 lần mỗi ngày khi nghe tin vui từ người khác (nhớ là 2 lần không liên quan nhau). Bạn có thể chia sẻ với bất kỳ ai, từ gia đình, bạn bè, người yêu, thậm chí cả những người mà bạn chưa từng gặp. Miễn là họ có niềm vui, hãy chúc mừng một cách chân thành.

Để đảm bảo bạn thực hiện thường xuyên, hãy ghi vào nhật ký hàng ngày. Ghi rõ tên của những người bạn chúc mừng, niềm vui của họ và lời chúc từ trái tim bạn dành cho họ.

Ví dụ, vào ngày thứ Hai bạn chúc mừng bạn trai vì được sếp khen ngợi, và chúc mừng người bạn thân mới giảm 1kg. Vào ngày thứ Ba, bạn gửi lời chúc qua Instagram khi thần tượng thông báo sắp ra mắt phim mới, và chúc mừng mẹ vì đã giảm đau chân. Tiếp tục như vậy, đến hết tuần bạn sẽ có 14 lời chúc - con số ấn tượng giúp bạn rèn luyện một kỹ năng quan trọng để duy trì tình yêu.