Dilemma của sự bùng nổ xe điện: Các trạm sạc ít cạnh tranh nhau, giá sạc dao động và thậm chí có chỗ miễn phí

Khác biệt so với xăng, phí sạc xe điện được tính theo nhiều cách và đôi khi thậm chí miễn phí vì nhiều lý do khác nhau.

Rất khó để trả lời câu hỏi: 'Chi phí sạc một chiếc xe điện là bao nhiêu?'. Chi phí hiện nay rất đa dạng, từ miễn phí đến cao hơn cả xăng. Phí có thể tính theo phút hoặc kWh, hoặc cả hai. Ngoài ra, có thể tính phí theo phiên, phí cố định hoặc phí sau khi sạc xong. Một số mạng có thể có phí hàng tháng và giảm giá kWh.

Tất cả những cách tính phí đều có lý do của riêng mình. Một mặt, chúng có thể làm cho người ta bối rối, nhưng mặt khác, nhiều tài xế xe điện hầu như không quan tâm đến giá. Điều này khác biệt hoàn toàn so với cách tính giá xăng.

Lý do cho cách tính phí phức tạp là việc sạc xe điện là sự kết hợp giữa năng lượng và dịch vụ, không giống như xăng chỉ là một loại hàng hoá. Vì vậy, nó được coi là một dịch vụ hơn là một sản phẩm.

Phương pháp tốt nhất và dễ dàng nhất là sạc tại nhà, phí sạc được tính trên hóa đơn tiền điện của người dùng, tương tự như xăng, chủ xe phải trả tiền theo kWh. Giá điện gia đình có thể dao động từ 6-50 cent/kWh, tuỳ thuộc vào công ty cung cấp và thước đo thời gian sử dụng điện trong ngày.

Tuy nhiên, ngay cả việc sạc tại nhà, mặc dù đơn giản, cũng có sự phức tạp nhất định.

Đối với mỗi kilowatt-giờ (kWh), một chiếc sedan có thể đi được từ 4,8 đến 6,4km. Xe tải hoặc SUV sẽ đi được một khoảng ngắn hơn với cùng lượng điện. So sánh với xe chạy xăng, 7 kWh tương đương với 1 gallon xăng (khoảng 3,8 lít).

Đối với công suất kW, con số này sẽ chỉ cho bạn biết mức độ nhanh chóng mà trạm sạc cung cấp năng lượng. Trạm sạc tại nhà có thể cung cấp từ 1,4 đến 7 kW. Còn trạm sạc công cộng có thể từ 50kW đến 350kW.

EVSE là thiết bị kết nối giữa ô tô và trạm sạc. Bộ sạc được tích hợp trên xe và EVSE chỉ là phần kết nối. Thường gọi là 'phích cắm', thiết bị này thường được sử dụng ở nhà hoặc văn phòng và chỉ hữu ích khi xe đỗ trong nhiều giờ.

Hầu hết khách hàng muốn thanh toán theo kWh, bởi sau mỗi phiên sạc, họ muốn pin xe đã được sạc đầy. Tuy nhiên, họ cũng quan tâm đến tốc độ sạc và vị trí.

Sạc nhanh được tính theo kWh có giá từ 25-59 cent/kWh, cao hơn nhiều so với sạc tại nhà hoặc sạc chậm. Tuy nhiên, mọi người vẫn chấp nhận điều này. Họ hiểu họ trả tiền cho dịch vụ chứ không chỉ năng lượng, mặc dù họ cần năng lượng.

Một số bang ở Mỹ đã cấm tính tiền theo kWh khi sạc xe điện. Thay vào đó, họ tính phí theo thời gian sạc. Điều này được mong muốn bởi các nhà điều hành trạm sạc, vì chi phí sạc thường là cố định.

Giá bán buôn điện thấp nhất thường là 3 cent/kWh. Các phí khác bao gồm chi phí truyền tải, phí giờ cao điểm và chi phí máy móc đắt tiền. Tại California, việc lắp đặt trạm sạc công suất lớn có thể tốn đến 100.000 USD, mặc dù thường nhận được sự hỗ trợ tài chính lớn từ chính phủ.

Trong quá trình sạc, lượng điện cung cấp thường biến đổi theo thời gian và tình trạng pin của xe. Khi pin yếu, việc truyền năng lượng có thể diễn ra nhanh chóng. Tuy nhiên, khi pin đầy hơn 50%, tốc độ sạc sẽ chậm lại đáng kể. Và khi pin đạt 80%, công suất sạc sẽ giảm còn 20kW.

Do vấn đề này, những người không cần pin hoàn toàn sạc thường chỉ sạc đến 80% để tiết kiệm chi phí và bảo vệ pin. Chiến lược tối ưu nhất là sạc khi pin chỉ còn 10-20% và sạc đến 60%. Mặc dù điều này có nghĩa là tài xế phải dừng sạc nhiều lần hơn, nhưng sẽ giảm thiểu được thời gian sạc, trong khi chi phí được tính theo thời gian sạc.

Một số người cảm thấy không hài lòng khi phải trả tiền theo thời gian sạc vì tốc độ sạc giảm khi pin đầy. Để giải quyết vấn đề này, một số trạm sạc sử dụng các mức giá khác nhau cho các mức công suất sạc khác nhau. Ví dụ, ở Texas, Electrify America tính phí 16 cent/phút khi công suất dưới 90kW và 32 cent/phút cho công suất cao hơn. Trong một số khu vực khác, có đến 4 mức giá để tính toán chi phí sạc.

Một số người cảm thấy không hài lòng khi trạm sạc tính phí theo thời gian nhưng lại có tốc độ sạc chậm. Họ cảm thấy như mình bị lừa dối bởi trạm sạc. Mặc dù tốc độ sạc thường do xe quyết định, nhưng chỉ ở mức tối đa mà trạm sạc cho phép.

Việc lái xe điện thường rẻ hơn nhiều so với lái xe xăng. Người dân không quan tâm đến giá cả nữa, điều này khiến thị trường trở nên kỳ lạ hơn. Một số trạm sạc thậm chí còn cung cấp dịch vụ sạc miễn phí.

Các trạm sạc thường nhận được trợ cấp, do các công ty muốn thể hiện sự cam kết với việc sử dụng xe điện hoặc để thu hút khách hàng giàu có. Việc cung cấp dịch vụ sạc miễn phí cho nhân viên trạm hoặc khách hàng là điều rất phổ biến. Một số trạm sạc áp dụng giá sạc ngẫu nhiên. Không gì lạ khi thấy sự chênh lệch lớn trong giá cả giữa các trạm sạc, ngay cả khi chúng kết nối với cùng một công ty điện và sử dụng mức giá như nhau.

Với những thái độ khác nhau của khách hàng, đã có rất nhiều thử nghiệm về giá được tiến hành. Trong một số thời điểm, các trạm sạc ở Oregon đã áp dụng một mức giá cố định. Nếu pin của xe của khách hàng yếu và họ muốn nạp đầy pin, họ sẽ nhận được ưu đãi lớn. Nhưng việc này sẽ trở nên rất tốn kém nếu khách chỉ muốn nạp một lượng nhỏ. Phương thức tính giá này đã không còn, nhưng việc tính phí theo phiên vẫn còn phổ biến.

Một khía cạnh khác về giá cả là phí sau khi sạc xong. Đây là loại phí được tính sau khi khách hàng kết thúc quá trình sạc. Các khoản phí này tồn tại để ngăn ngừa tình trạng các xe vẫn lấp kín trạm sạc sau khi đã sạc đầy. Mặc dù điều này có ý nghĩa tích cực, nhưng cũng đồng nghĩa với việc buộc mọi người phải di chuyển xe ra khỏi trạm sạc, thậm chí khi không có xe nào khác đang chờ đợi.

Người lái xe mong muốn tính giá theo kWh, trong khi người bán thích tính giá theo thời gian, nhưng họ cũng muốn đảm bảo mức giá hợp lý cho khách hàng. Do đó, phương thức phổ biến nhất hiện nay là tính giá theo kWh, nhưng mỗi đơn vị sẽ thay đổi tùy thuộc vào chi phí vận hành của trạm sạc.

Việc kết hợp giữa tính giá theo kWh và thời gian sẽ gây ra phản đối từ phía tài xế. Tuy nhiên, trong một môi trường cạnh tranh, giá cả thường sẽ dựa trên chi phí thực của người bán kèm với lợi nhuận cạnh tranh. Tuy nhiên, do thiếu cạnh tranh, khách hàng sẽ phải trả các loại phí như phí đậu xe, phí nhàn rỗi, phí phiên và nhiều loại phí khác nữa.

Hiện tại, với việc các trạm sạc vẫn nhận được nhiều trợ cấp lắp đặt và giá điện biến đổi liên tục, các doanh nghiệp sẽ không cạnh tranh với nhau trong một thời gian dài.

Ngoài ra, việc cạnh tranh trở nên khó khăn khi vị trí của trạm sạc rất quan trọng. Một trạm sạc ở một vị trí cụ thể không thể bị thay thế bởi trạm khác, giống như hai bãi đậu xe cách xa nhau sẽ không cạnh tranh với nhau.

Khi các nhà lập chính sách cố gắng khuyến khích sử dụng xe điện, họ thường chi ra một lượng tiền lớn để trợ cấp cho việc sạc công cộng. Tuy nhiên, điều này không phải luôn đúng. Việc cải thiện quy định và giảm bớt trợ cấp có thể giúp đảm bảo mọi người có thể tiếp cận dịch vụ sạc xe điện một cách dễ dàng.

Theo Forbes