Định nghĩa Volatility trong thị trường chứng khoán

Thị trường chứng khoán luôn biến động không ngừng. Các chỉ số giá thay đổi liên tục hàng ngày và thậm chí hàng giờ. Tuy nhiên, đôi khi lại xuất hiện những biến động giá mạnh, hiện tượng được gọi là “sự biến động trong thị trường chứng khoán hay Volatility trong chứng khoán”. Dưới đây là những điều mà các nhà đầu tư cần phải hiểu về Volatility trong chứng khoán là gì.

Ý nghĩa của Volatility trong thị trường chứng khoán

Volatility trong chứng khoán là mức độ và tần suất biến động giá cả lên và xuống. Độ dao động càng lớn và thường xuyên thì thị trường càng được xem là biến động.

Sự biến động của thị trường là một phần bình thường trong hoạt động đầu tư và là điều mà nhiều nhà đầu tư mong đợi. “Nếu thị trường chỉ đi lên, việc đầu tư sẽ dễ dàng hơn và mọi người sẽ đều giàu có.”

Đánh giá sự biến động của thị trường chứng khoán

Biến động của thị trường chứng khoán có thể leo thang khi các yếu tố bên ngoài gây ra sự không chắc chắn. Ví dụ, trong những ngày biến động, chỉ số có thể tăng và giảm hơn 1-2% mỗi ngày. Tình trạng không chắc chắn này dẫn đến các hoạt động mua bán mạnh mẽ.

Một số cổ phiếu có biến động lớn hơn những cổ phiếu khác. Cổ phiếu của các công ty hàng đầu thường ít biến động giá lớn, trong khi cổ phiếu công nghệ có thể thường xuyên biến động nhiều. Cổ phiếu hàng đầu được coi là ổn định, trong khi cổ phiếu công nghệ hoặc cổ phiếu giá rẻ có thể có biến động cao. Một cổ phiếu cụ thể có thể trở nên không ổn định hơn xung quanh các sự kiện quan trọng như báo cáo tài chính hàng quý.

Sự biến động thường đi kèm với sự lo sợ, đặc biệt là trong thời điểm thị trường giảm giá, thị trường chứng khoán sụp đổ và giá cổ phiếu giảm mạnh. Tuy nhiên, sự biến động không phản ánh hướng đi của thị trường. Đây chỉ là một thước đo mức độ dao động giá. Sự biến động có thể được coi là một chỉ số cho sự không chắc chắn ngắn hạn.

Cách đo lường biến động thị trường chứng khoán

Các phương pháp đo lường sự biến động của thị trường chứng khoán rất đa dạng. Ba cách phổ biến nhất là beta, biến động ngụ ý và Chỉ số biến động Cboe (VIX). Bạn có thể tìm thấy giá trị Beta và VIX trên hầu hết các trang web tài chính hoặc ứng dụng giao dịch chứng khoán. Để xác định biến động ngụ ý, bạn cần phải xem xét các dữ liệu tùy chọn cụ thể.

Beta: Giá trị beta của một cổ phiếu cho biết mức độ biến động giá của cổ phiếu so với chỉ số thị trường, dựa trên lịch sử biến động giá. Nhà đầu tư thường sử dụng Chỉ số VNIndex. Ví dụ, nếu hệ số beta của một cổ phiếu là 2.0, đây là dấu hiệu cho thấy cổ phiếu đó có biến động gấp đôi so với chỉ số thị trường. Những ngưỡng beta như sau:

• Hệ số β = 0: Cổ phiếu biến động hoàn toàn độc lập so với thị trường.
• Hệ số β > 0: Nếu beta lớn hơn 0, có ba trường hợp có thể xảy ra:
• Nếu β = 1: Cổ phiếu biến động giá như thị trường.
• Nếu β < 1: Cổ phiếu biến động giá ít hơn thị trường.
• Nếu β > 1: Cổ phiếu biến động giá nhiều hơn thị trường. Trường hợp này ngụ ý rằng cổ phiếu có tiềm năng sinh lời cao, song cũng đi kèm với rủi ro lớn. Ví dụ, hệ số β của cổ phiếu A = 1,5748, cho thấy cổ phiếu này có khả năng sinh lời cao nhưng rủi ro cũng cao (khoảng 57,48%).
• Hệ số β < 0: Cổ phiếu có xu hướng biến động ngược chiều với thị trường.

Biến động lịch sử (Historical volatility): Đánh giá các biến động giá trong quá khứ để xác định mức độ khác biệt so với giá trung bình. Đây là cách để biết liệu một cổ phiếu có xu hướng biến động nhiều hay ổn định.

Sự biến động dự đoán (Implied volatility): cho biết mức độ dự kiến mà giá của một cổ phiếu hoặc chỉ số sẽ thay đổi trong tương lai, dựa trên giá của các hợp đồng quyền chọn niêm yết. Thông thường, sự biến động dự đoán được biểu thị dưới dạng phần trăm. Tỷ lệ phần trăm càng cao, cổ phiếu dự kiến sẽ có biến động mạnh hơn. Tuy nhiên, sự biến động dự đoán không phải là một con số cố định mà liên tục thay đổi.

Đôi khi cổ phiếu có thể có biến động lịch sử thấp nhưng biến động dự đoán lại cao. Vì lý do này hay những lý do khác, các nhà đầu tư thường kỳ vọng cổ phiếu sẽ có những biến động lớn trong tương lai.

Mặc dù sự tăng cao của biến động có thể là dấu hiệu của một thị trường không ổn định, nhưng điều này là không thể tránh khỏi trong đầu tư dài hạn - và có thể là cơ hội để đầu tư nhằm tạo lợi nhuận.

Biến động thị trường chứng khoán là bình thường như thế nào?

Thị trường thường có những giai đoạn biến động tăng cao. Với tư cách là nhà đầu tư, chúng ta nên luôn cân nhắc và phòng ngừa cho mức biến động khoảng 15% so với mức trung bình trong một năm cụ thể.

Theo các chuyên gia thống kê: “Mỗi khoảng 5 năm, thị trường có thể trải qua một cú sốc khiến giảm khoảng 30%. Nếu nhà đầu tư không thể xử lý những biến động như vậy, thì không nên tham gia đầu tư cổ phiếu vì đó chỉ là mức trung bình.”

Thị trường chứng khoán thường khá yên bình trong phần lớn thời gian, xen kẽ là những giai đoạn biến động vượt quá mức trung bình. Giá cổ phiếu không thay đổi liên tục, thường là do khoảng thời gian dài không có nhiều thông tin hoặc báo cáo, sau đó là những giai đoạn ngắn có biến động mạnh do các sự kiện kinh tế, chính trị ảnh hưởng sâu rộng hoặc thông tin tích cực hoặc tiêu cực về lợi nhuận của từng cổ phiếu.

Lý do của sự biến động trên thị trường chứng khoán

Biến động trong thị trường chứng khoán xảy ra khi có sự thay đổi lớn về giá của các cổ phiếu trên thị trường. Giá cổ phiếu có thể thay đổi nhanh chóng vì nhiều lí do khác nhau. Nhiều yếu tố ảnh hưởng đến sự biến động của thị trường chứng khoán và các cổ phiếu cụ thể. Đó có thể là:

• Yếu tố cung cầu trong thị trường chứng khoán

Cổ phiếu, tương tự như các loại hàng hóa khác, bị ảnh hưởng bởi quy luật cung cầu trên thị trường. Khi số lượng nhà đầu tư mua cổ phiếu (cầu) nhiều hơn số lượng nhà đầu tư bán cổ phiếu (cung), giá cổ phiếu sẽ có xu hướng tăng và ngược lại.

Quy luật cung cầu là yếu tố quan trọng ảnh hưởng đến biến động giá cổ phiếu. Việc theo dõi và nhận thức sâu sắc về quy luật này giúp nhà đầu tư nhận diện cơ hội đầu tư và tối ưu hóa lợi nhuận.

• Các yếu tố kinh tế vĩ mô phổ biến trong một nền kinh tế

Biến động của thị trường và chính sách kinh tế vĩ mô có tác động đáng kể đến giá cổ phiếu trên thị trường chứng khoán. Khi nền kinh tế phát triển ổn định, doanh nghiệp sẽ có điều kiện phát triển tốt hơn, gia tăng lợi nhuận và khả năng quay vòng vốn, từ đó tích cực ảnh hưởng đến giá cổ phiếu. Điều này thu hút nhiều nhà đầu tư nhờ vào tiềm năng lợi tức cổ tức cao hơn.

Ngược lại, nếu nền kinh tế của thị trường gặp khủng hoảng, suy thoái hoặc lạm phát cao, các doanh nghiệp sẽ gặp khó khăn trong phát triển. Dẫn đến giá cổ phiếu bị ảnh hưởng tiêu cực và nhà đầu tư thường có xu hướng bán tháo cổ phiếu để cắt lỗ, chuyển sang các công cụ đầu tư ít rủi ro hơn.

• Thông tin tài chính của doanh nghiệp

Đầu tư vào cổ phiếu là đồng nghĩa với việc đầu tư vào công ty và các sản phẩm, dịch vụ của công ty đó. Do đó, yếu tố quan trọng ảnh hưởng đến giá cổ phiếu là tình hình hoạt động kinh doanh của công ty.

Các công ty hoạt động tốt sẽ có giá cổ phiếu tăng và ngược lại. Nhà đầu tư cần chú ý đến các báo cáo tài chính, các chỉ số tài chính và chiến lược phát triển tương lai của doanh nghiệp. Báo cáo tài chính sẽ phản ánh lợi nhuận, doanh thu từ các dự án và khả năng quay vòng vốn, từ đó cho thấy sự phát triển của doanh nghiệp.

Nếu một công ty có hoạt động kinh doanh hiệu quả và tiềm năng phát triển trong tương lai, giá cổ phiếu của công ty sẽ có xu hướng tăng mạnh. Ngược lại, nếu hoạt động kinh doanh của công ty không tốt, có thể dẫn đến giảm giá cổ phiếu.

• Ảnh hưởng của truyền thông và tâm lý nhà đầu tư

Thị trường chứng khoán rất nhạy cảm, chỉ cần một thông tin gây nhiễu cũng có thể gây ra biến động mạnh mẽ.

Giá cổ phiếu dễ bị ảnh hưởng bởi thông tin truyền thông về các doanh nghiệp. Dự đoán của các chuyên gia về tình hình tài chính, thông tin về hoạt động kinh doanh của công ty có thể tác động tích cực hoặc tiêu cực đến biến động giá cổ phiếu.

Cách xử lý trong khi thị trường biến động

Có nhiều cách mà nhà đầu tư có thể ứng phó với sự biến động của danh mục đầu tư của họ. Tuy nhiên, điều chắc chắn là không ai khuyên bạn nên bán tháo hoảng loạn khi thị trường giảm mạnh và mua vào trong tâm trạng hưng phấn khi thị trường tăng.

Lên kế hoạch đầu tư dài hạn

Đầu tư là một cuộc chơi kéo dài và một danh mục đầu tư đa dạng, cân bằng tốt thực sự được xây dựng với các giai đoạn như thế này. Nếu bạn cần tiền trong tương lai gần, thì số tiền đó không nên được đầu tư vào thị trường, nơi mà sự biến động có thể ảnh hưởng đến khả năng rút tiền của bạn một cách nhanh chóng. Tuy nhiên, đối với các mục tiêu dài hạn, sự biến động là một phần không thể thiếu trong quá trình đạt được sự tăng trưởng đáng kể.

Gage Paul, CFP, cố vấn tài chính ở Hudson, Ohio, cho biết: “Sự biến động là một phần không thể thiếu khi đầu tư vào những tài sản mang lại cơ hội tốt nhất để đạt được các mục tiêu dài hạn”. “Nó là điều được mong đợi và có thể coi là một chi phí để đạt được những mục tiêu này.”

Hãy coi sự biến động của thị trường như một cơ hội

Việc suy nghĩ về việc mua cổ phiếu khi thị trường giảm giá có thể giúp bạn giải quyết vấn đề về mặt tinh thần trước sự biến động của thị trường.

Garcia cho biết: “Đặc biệt là đối với những cổ phiếu đã tăng mạnh giá trị trong vài năm qua, những giai đoạn biến động thực sự mang đến cơ hội mua chúng với mức giá giảm sâu hơn”.

Ví dụ, trong mùa giảm giá năm 2020, bạn có thể mua cổ phiếu của một quỹ chỉ số S&P 500 với giá chỉ bằng khoảng 1/3 so với mức giá một tháng trước đó sau hơn một thập kỷ tăng trưởng ổn định. Đến cuối năm, khoản đầu tư của bạn sẽ tăng khoảng 65% so với mức thấp nhất và 14% so với đầu năm.

Đánh giá mức độ chấp nhận rủi ro

Một phần quan trọng trong việc quản lý hiệu quả sự biến động của cổ phiếu trong danh mục đầu tư của bạn là hiểu rõ giới hạn của mình, hay nói cách khác, mức độ chấp nhận rủi ro của bạn. Bạn có thể xử lý được bao nhiêu rủi ro khi nó xảy ra?

Tất cả các nhà đầu tư đều cần cân nhắc kỹ về câu hỏi này khi quyết định cách sử dụng vốn của mình.

Dù luôn tồn tại sự liên quan giữa nguy cơ lớn và phần thưởng lớn, khi thị trường rơi vào thời kỳ suy thoái, câu hỏi quan trọng là liệu bạn sẽ duy trì chiến lược đầu tư hay rút lui. Mức độ chấp nhận rủi ro của từng nhà đầu tư có thể khác nhau, nhưng quan trọng là cách họ xử lý những rủi ro mà họ đối mặt khi đầu tư.

Điều chỉnh lại danh mục đầu tư khi cần thiết

Bởi vì biến động của thị trường có thể gây ra sự thay đổi lớn trong giá trị đầu tư, việc phân bổ tài sản của bạn có thể không còn phù hợp như mong đợi trong những giai đoạn biến động. Theo cả hai hướng, bạn cần phải cân nhắc lại việc phân bổ tài sản.

Trong thời điểm này, bạn nên điều chỉnh lại danh mục đầu tư để đảm bảo nó phù hợp với mục tiêu đầu tư và mức độ rủi ro mong muốn. Khi điều chỉnh, hãy bán đi một số loại tài sản đã chiếm tỷ trọng lớn hơn so với mục tiêu ban đầu và sử dụng số tiền thu được để mua thêm những loại tài sản đã bị suy giảm. Nên điều chỉnh khi tỷ trọng phân bổ chênh lệch 5% trở lên so với kế hoạch ban đầu của bạn.

Nhà đầu tư cũng có thể muốn điều chỉnh lại nếu phát hiện tỷ trọng một loại tài sản chênh lệch quá 20%. Ví dụ: nếu bạn dự định chiếm 10% danh mục đầu tư bằng cổ phiếu thị trường mới nổi và sau một biến động lớn, tỷ trọng này giảm xuống còn 8% hoặc tăng lên 12%, bạn có thể muốn điều chỉnh lại phân bổ vốn.