Định Quán

Định Quán là một huyện thuộc tỉnh Đồng Nai, Việt Nam.

Địa lý

Định Quán là một huyện vùng núi nằm ở phía đông bắc tỉnh, cách trung tâm thành phố Biên Hòa khoảng 80 km và cách Thành phố Hồ Chí Minh khoảng 110 km. Huyện có vị trí địa lý:

• Phía đông giáp huyện Đức Linh, tỉnh Bình Thuận và huyện Tân Phú
• Phía tây giáp huyện Vĩnh Cửu
• Phía nam giáp thành phố Long Khánh và các huyện Xuân Lộc, Thống Nhất, Trảng Bom
• Phía bắc giáp huyện Tân Phú.

Quốc lộ 20 là tuyến giao thông chính trên địa bàn huyện. Ngoài ra, tỉnh lộ 763 (nối hai huyện Định Quán và Xuân Lộc) cũng đi qua các xã Phú Túc, Suối Nho ở phía nam huyện.

Đây cũng là địa phương có dự án Đường cao tốc Dầu Giây – Đà Lạt đi qua đang được đầu tư xây dựng.

Huyện có sông Đồng Nai và một phụ lưu phía tả ngạn là sông La Ngà chảy qua, có hồ nước nhân tạo là hồ Trị An dọc theo ranh giới phía tây và tây nam huyện.

Địa hình gò đồi là chính, đất đỏ bazan phù hợp nhiều loại cây lương thực, cây công nghiệp như: cà phê, hồ tiêu, mía, bắp, thuốc lá,...

Huyện này có diện tích 970,5 km², dân số vào năm 2019 là 225.160 người, bao gồm nhiều dân tộc sinh sống: Kinh, Thái, Hoa, Tày, Khmer, Chơ Ro, Chăm, Ê Đê, Sán Dìu, Châu Mạ, Dao, nhưng chủ yếu vẫn là dân tộc Kinh.

Dân tộc Châu Mạ, Chơ Ro và Xtiêng được xác định là dân tộc bản địa ở địa phương này, với những nét văn hóa đặc trưng của dân tộc bản địa như đâm trâu, lễ cúng thần lúa... đã góp phần tạo nên những đặc điểm đặc sắc cho một bức tranh lịch sử của vùng đất.

Hành chính

Huyện Định Quán có tổng cộng 14 đơn vị hành chính cấp xã, bao gồm thị trấn Định Quán (huyện lị) và 13 xã: Gia Canh, La Ngà, Ngọc Định, Phú Cường, Phú Hòa, Phú Lợi, Phú Ngọc, Phú Tân, Phú Túc, Phú Vinh, Suối Nho, Thanh Sơn, Túc Trưng.

Lịch sử

Có nhiều tài liệu ghi chép khác nhau, trước năm 1836 vùng này chưa có tên gọi cụ thể. Địa bạ năm 1836 ghi nhận Định Quán là một trong các thôn thuộc tổng Bình Tuy, huyện Phước Bình, tỉnh Biên Hòa. Địa bạ năm 1845 ghi nhận Định Quát, sau đổi thành Định Quán, thuộc tổng Bình Tuy, huyện Phước Bình. Bản đồ ATLAS năm 1908 cho thấy tên Định Quán. Đến năm 1924, vùng này vẫn được gọi là làng Định Quán, thuộc tổng Bình Tuy. Năm 1899, tổng Bình Tuy được sáp nhập vào tỉnh Đồng Nai Thượng do Toàn Quyền Đông Dương thành lập. Năm 1901, tỉnh Đồng Nai Thượng bị giải thể, nhưng đến năm 1920 lại được tái lập. Đến năm 1924, trong địa chí tỉnh Biên Hòa ghi nhận tổng Bình Tuy gồm 7 làng: Định Quán, Cao Lang, Gia Canh, Thuận Tùng, Túc Trưng, Vĩnh An. Từ năm 1945 đến 1951, Định Quán thuộc huyện Xuân Lộc của tỉnh Biên Hòa.

Ngày 24/4/1957, Định Quán trở thành một quận thuộc tỉnh Long Khánh do chính quyền Sài Gòn thành lập, bao gồm 2 tổng: Ta Lai và Bình Tuy.

Ngày 29/6/1957, chính quyền Việt Nam Cộng hòa tách một phần của quận Định Quán (bờ trái sông La Ngà) để nhập vào tỉnh Bình Tuy mới thành lập (nay thuộc huyện Đức Linh, tỉnh Bình Thuận).

Năm 1959, tỉnh Phước Thành được thành lập, một phần của quận Định Quán (bờ phải sông Đồng Nai) được nhập vào tỉnh Phước Thành. Tuy nhiên, đến năm 1965, tỉnh Phước Thành bị giải thể và đất đai trả lại cho các tỉnh Biên Hòa, Bình Dương, Phước Long, Long Khánh như trước đây.

Vào cuối năm 1974, quận Định Quán bao gồm 4 xã: Định Quán, Đồng Hiệp, Phương Thọ, Chánh Hưng.

Về phía chính quyền cách mạng, vào tháng 10 năm 1973, Trung ương Cục miền Nam thành lập tỉnh căn cứ Tân Phú gồm bốn huyện: Định Quán, Độc Lập, Tân Uyên, Phú Giáo. Đến tháng 10/1974, hai huyện Tân Uyên và Phú Giáo đã được chuyển về tỉnh Thủ Dầu Một. Tỉnh Tân Phú chỉ còn lại hai huyện Định Quán và Độc Lập.

Năm 1976, tỉnh Tân Phú được chuyển đổi thành huyện Tân Phú của tỉnh Đồng Nai (tỉnh mới được thành lập sau khi hợp nhất ba tỉnh Biên Hòa, Long Khánh và Phước Tuy).

Ngày 10 tháng 4 năm 1991, huyện Định Quán được tái lập trên cơ sở các xã thuộc huyện Tân Phú. Sau khi tái lập, huyện Định Quán gồm thị trấn Định Quán và 6 xã: Phú Cường, Phú Hoa, Phú Hòa, Phú Ngọc, Phú Túc, Suối Nho.

Ngày 23 tháng 6 năm 1994, địa giới huyện Định Quán có các điều chỉnh như sau:

• Phân xã Phú Hoa thành 3 xã: Phú Lợi, Phú Vinh và Phú Tân;
• Chuyển ấp 7, với diện tích tự nhiên 1.369 hécta và dân số 2.851 người từ xã Phú Ngọc sang xã Phú Túc để quản lý. Phân xã Phú Túc thành 3 xã mới: La Ngà, Túc Trưng và Phú Túc.
• Phân xã Phú Ngọc thành 3 xã: Thanh Sơn, Ngọc Định và Phú Ngọc. Chuyển giao 2.712 ha diện tích tự nhiên và 6.434 dân số từ thị trấn Định Quán sang xã Phú Ngọc để quản lý.
• Phân thị trấn Định Quán thành 2 đơn vị hành chính: thị trấn Định Quán và xã Gia Canh.

Từ đó, huyện có tổng cộng 14 đơn vị hành chính, bao gồm 1 thị trấn và 13 xã, đã duy trì ổn định cho đến ngày nay.

Thắng cảnh

• Khu Đá Chồng (còn được biết đến với tên gọi Đá Ba Chồng)
• Thác Mai (thuộc Lâm Trường Tân Phú)
• Suối Mơ
• Thác Ba Giọt (xã Phú Vinh)
• Thác Thượng (xã Phú Tân)

Chú thích

Liên kết ngoài

• Thông tin về Thị trấn Định Quán Lưu trữ năm 2011 trên Wayback Machine