Buzz
Trong những tác phẩm thơ mà tôi đã đọc, tôi rất ấn tượng với bài thơ Đoàn thuyền đánh cá của Huy Cận. Bài thơ được viết sau một chuyến đi thực tế tại Hòn Gai của tác giả. Cảnh đẹp và cuộc sống lao động của người dân đánh cá trên biển trong bối cảnh mới, hiện đại đã gợi lên nhiều cảm xúc trong tác giả. Với những kỹ thuật nghệ thuật độc đáo và tưởng tượng phong phú, nhà thơ đã tạo nên một tác phẩm sôi động và đầy sức sống. Trong bài thơ, có đoạn:
“Ánh nắng mặt trời chiếu xuống biển như ngọn lửa,
Sóng xoáy màu đêm đóng kín cửa
Đoàn thuyền đánh cá lại ra khơi
Ca hát hòa gió với sóng biển
Cá bạc biển Đông lặn dần
Cá thu biển Đông như đoàn thoi
Biển vắt nước muôn sợi sáng
Lưới ta đoàn cá ơi!
Thuyền ta lái gió trăng lên cao
Lướt qua mây cao cùng sóng biển
Đã ra đậu xa, hải ly rồi
Bài thơ đã gây cho tôi nhiều cảm xúc. Toàn bài là một cuộc hành trình đánh cá đêm trên biển. Đoạn thơ này là mở đầu cho hành trình đó, với không gian và thời gian rộng lớn. Một buổi hoàng hôn trên biển với vẻ đẹp kì vĩ:
Ánh nắng mặt trời chiếu xuống biển như ngọn lửa
Sóng đã cài then đêm sập cửa.
Ngay từ hai câu thơ đầu nhà thơ đã khéo léo sử dụng hình ảnh cụ thể 'mặt trời' 'biển' 'sóng' kết hợp với phép so sánh, nhân hóa để tạo ra một bối cảnh thời gian đang chuyển từ buổi chiều sang đêm.
Hình ảnh mặt trời sáng rực như một tia lửa đang dần lặn vào trong biển, báo hiệu một ngày mới đã qua và cũng như muốn nhường cho biển một hoạt động mới khi bước vào buổi tối. Chỉ với biển, với sóng, tác giả tạo nên một sự nhân hóa vừa kỳ bí vừa như kết thúc một thế giới này để mở ra một thế giới khác, cũng đẹp và huyền bí của biển đêm.
Sóng đã cài then, đêm sập cửa.
'Cài then' và 'sập cửa', những hành động nghỉ ngơi được thực hiện bởi 'sóng' 'đêm' vì đó là điều kiện mà con người ở đây đã sống: gần biển, trên biển.
Đồng thời với sự nghỉ ngơi đó, khi màn đêm buông xuống và mọi người dần chìm vào giấc ngủ thì biển lại chào đón những hoạt động mới, của những người luôn nhiệt huyết với công việc:
Đoàn thuyền đánh cá lại ra khơi
Câu hát căng buồm cùng gió khơi.
Tác giả đã khéo léo lồng vào từ 'đã' (cài then) của câu thơ trước với từ 'lại' ra khơi ở câu dưới một sự so sánh ý nghĩa rất tinh tế: vũ trụ đã hoàn toàn nghỉ ngơi nhưng vào thời điểm đó 'đoàn thuyền đánh cá lại ra khơi'. Những người đánh cá trên đoàn thuyền đó đã tạo ra thời điểm thích hợp cho công việc của họ mặc dù điều đó trái với quy luật tự nhiên, bởi vì họ là người lao động, sống để lao động và mang theo ý chí chinh phục thiên nhiên cùng với công việc của mình: việc đánh cá trên biển. Vì vậy, hành trình của họ đầy lời ca và tiếng hát, nhiệt huyết và sự hăng say trong công việc.
Hát rằng cá bạc biển Đông lặn
Cá thu biển Đông như đoàn thoi
Đêm ngày dệt biển muôn luồng sáng
Đến dệt lưới ta đoàn cá ơi!
Biển của đất nước chúng ta rộng lớn, bao la, vẻ đẹp của biển là vô tận, biển có bao nhiêu cá thì cái đẹp của nó cũng như thế:
Hát rằng cá bạc biển Đông lặn
Cá thu biển Đông như đoàn thoi
Đêm ngày dệt biển muôn luồng sáng
Đến dệt lưới ta đoàn cá ơi!
Vẻ đẹp của biển, sự giàu có của nó, những người đánh cá mong muốn đánh bắt được nhiều cá để phục vụ cho đất nước.
Đến dệt lưới ta đoàn cá ơi!.
Câu nói như một lời kêu gọi 'đoàn cá' nhưng cũng như là lời gọi tới nhau, những người đánh cá, hãy nhanh chóng ra làm việc.
Những người đánh cá ra khơi trong buổi đêm cùng với câu hát, với tinh thần hăng say lao động. Họ ra khơi mạnh mẽ giữa biển trời:
Thuyền ta lái gió với buồm trăng
Lướt giữa mây cao với biển bằng
Ra đậu dặm xa dò bụng biển
Dàn đan thế trận lưới vây giăng.
Khí thế của những người đánh cá giữa biển đêm mới thật kiêu hùng: Thuyền ta lái gió với buồm trăng
Trí tưởng tượng của tác giả thật đẹp, sự liên tưởng bay bổng đã bao phủ lên những đoàn thuyền đánh cá bằng những hình ảnh đẹp, đầy cảm xúc. Con thuyền lái gió đi giữa biển trời, cánh buồm làm bạn với gió trăng. Những hình ảnh liên tưởng hùng vĩ mà nên thơ. Con người ở giữa thiên nhiên, làm bạn với thiên nhiên.
Lướt giữa mây cao với biển bằng
Người lao động ra đi với quyết tâm chinh phục thiên nhiên và tô điểm cho thiên nhiên ngày càng tươi đẹp.
Câu thơ với phép nhân hóa đã biến con thuyền thành một người biết 'đậu' và 'dò' biển to lớn. Bởi vì người trên thuyền luôn tìm kiếm tài nguyên của biển để phục vụ cho cuộc sống.
Ra đậu dặm xa dò bụng biển
Dàn đan thế trận lưới vây giăng.
Hình ảnh đoàn thuyền đánh cá có kỹ thuật lưới như một trận chiến, để thu nhặt những gì mà biển đã hào phóng trao tặng cho chúng ta.
Đoạn thơ miêu tả không gian và thời gian mở đầu của một cuộc đánh cá đã tạo ra cho cả bài thơ một nền tảng vừa đẹp, vừa hùng vĩ, vừa thơ mộng. Đoạn thơ được phủ kín bởi sự tưởng tượng lãng mạn nhưng cũng giàu cảm xúc. Đọc thơ, chúng ta có cảm giác hào hứng của con người ra khơi, cảm xúc và tự hào trước thiên nhiên mà chúng ta cố gắng chinh phục để làm giàu cho quê hương đất nước.
