Buzz
Đoạn trích Tức nước tràn bờ đã phơi bày sự tàn ác, bất nhân của xã hội phong kiến đương thời khi đẩy người nông dân vào cảnh khốn khổ. Ngoài ra, tác giả còn vẽ lên hình ảnh người phụ nữ nông dân vừa giàu lòng yêu thương lại vừa dũng mãnh. Đoạn trích này thường được nghiên cứu trong chương trình Ngữ văn lớp 8.
Dưới đây là tài liệu giới thiệu chi tiết về tác giả Ngô Tất Tố và đoạn trích Tức nước tràn bờ. Kính mời các bạn học sinh tham khảo để hiểu rõ hơn về đoạn trích này.
Đoạn trích Tức nước tràn bờ
Nghe đoạn trích Tức nước tràn bờ:
Bát cháo nóng hổi, chị Dậu mang ra giữa nhà, múc từng bát một cẩn thận. Sau đó, chị dùng quạt để cho chúng mau nguội.
Tiếng trống và tiếng cổ đã vang vọng từ đầu làng đến nơi đình chùa.
Âm thanh của bầy chó kêu vang qua từng ngõ ngách của làng quê.
Bà lão láng giềng lại vội vã chạy đến:
- Bác trai đã hồi phục rồi chứ?
- Cảm ơn ông, tôi đã đỡ khá hơn rồi. Nhưng còn yếu ớt, lênh đênh như vẫn mệt mỏi.
- Này, nếu bác ấy có ý định trốn chạy thì hãy nhanh chóng. Nếu cứ nằm im đó, chốc lát họ sẽ đến thu thập, nếu không, họ sẽ hạn chế bằng cách buộc tay chân. Người ốm như vậy, nếu phải trải qua một trận đòn, cũng phải mất nhiều tháng để hồi phục.
- Vâng, cháu cũng đã suy nghĩ như ông. Nhưng để cháo nguội, cháu sẽ cho gia đình cháu ăn một vài ngụm đã.
Nhịn đói từ sáng hôm qua đến giờ, chẳng còn sức chịu đựng nữa.
- Thì phải nhắc anh ấy ăn nhanh thôi, chớ không người ta sắp tới thu thập rồi đấy!
Sau đó, bà lão quay trở lại với ilê lưng băn khoăn.
Cháo đã nguội đi một chút.
Thằng Dần vừa gãi đầu vừa thổi vào và mút mẻ cháo.
Chị Dậu nín thở mang đến một bát lớn đến nơi chồng nằm:
- Ông hãy cố gắng ngồi dậy để ăn ít cháo cho khỏe mạnh hơn.
Sau đó, chị nhận lấy cái Tỉu và ngồi xuống, như đang chờ xem chồng chị có thích món cháo hay không.
Anh Dậu nhún vai và ngáp một cách dài dằng. Thản nhiên, anh đưa tay xuống để giả vờ cầm bát cháo, rồi lên miệng một cách chậm rãi. Bất ngờ, cai lệ và những người thân đã bất ngờ xông vào với roi, thước và dây thừng.
Roi vang lên trong không gian, cai lệ la lên bằng giọng ồn ào của người từng hút nhiều xái cổ:
- Thằng đó, ông nghĩ tao chết đêm qua rồi à, giờ lại sống sao? Nộp hết tiền thu mua! Mau lên!
Hoảng sợ, anh Dậu đặt bát cháo xuống đất và trườn ra xa, không nói được một lời nào. Người thân trong gia đình cười chế giễu:
- Anh ta sắp phải trả giá như đêm qua rồi!
Rồi hắn chỉ vào mặt chị Dậu mỉa mai:
- Chị sẽ nộp tiền thu mua đến chiều mai đúng không? Hãy nói với ông cai, để ông ta ra nói với quan là chị đã trả hết! Chứ ông Lý tôi thì không dám phép cho chị chờ thêm một phút nào nữa đâu!
Chị Dậu run run:
- Nhà cháu đã thieu thốn, lại còn phải đóng cả thuế thu mua của chú nó nữa, nên mới như vậy. Nhưng cháu không dám lạc loài với tiền thuế của nhà nước đâu! Hai ông làm phúc nói với ông lí rằng hãy cho cháu nộp...
Cai lệ không cho chị nói tiếp, hai mắt hắn trợn ngược, hắn hét lên:
- Mày định nói cho cha mày biết à? Thuế của nhà nước mà mày dám mở miệng xin nợ!
Chị Dậu vẫn cố gắng nói dứt khoát:
- Thảm hại! Nhà cháu không còn gì, dù ông nói gì đi chăng nữa cũng không thay đổi. Xin ông để ý!
Cai lệ vẫn lên tiếng khắt khe:
- Nếu không có tiền để nộp thuế thu mua cho ông ngay bây giờ, ông sẽ tống cả nhà mày đi, chỉ để nói những lời ác ôn đó à?
Rồi hắn quay sang bảo anh người nhà lí trưởng:
- Ðừng bao giờ nói với nó, buộc thằng chồng nó lại, đưa ra đình kia. Người nhà lí trưởng dường như sợ hãi, không dám làm hại một người ốm yếu, sợ rằng sẽ xảy ra điều gì đó, hắn đứng đó lơ đãng, muốn nói nhưng không dám nói. Ðột nhiên, Cai lệ giật phắt sợi thừng trong tay anh ta và lao về phía Anh Dậu.
Chị Dậu trắng mặt, vội vã đặt em bé xuống đất, chạy đến giúp đỡ hắn bằng tay:
- Xin ông, nhà cháu mới tỉnh dậy được một lúc, ông xem xét và tha cho cháu!
- Tha cho cháu đi, tha cho cháu đi!
Ngay khi nói xong, hắn lập tức lao vào ôm chị Dậu, vài cái bịch, rồi quay lại để trói anh Dậu.
Dường như quá bực tức để chịu đựng, chị Dậu quyết liệt chống lại:
- Chồng tôi đang ốm đau, ông không có quyền hành hạ.
Cai lệ đánh mạnh vào mặt chị một cú tát, sau đó hắn quay sang phía anh Dậu. Chị Dậu cắn chặt hai hàm răng:
- Mày mau trói chồng bà đi, bà sẽ cho mày thấy!
Sau đó, chị nắm cổ hắn, đẩy hắn ra cửa. Sức mạnh của người phụ nữ mạnh mẽ lực bền không cho phép anh chàng nghiện chạy thoát khỏi, hắn ngã lăn ra đất, miệng vẫn còn lầm bầm về việc trói bắt vợ chồng người thiếu thuế.
Người nhà lí trưởng vội vàng tiến lại, sẵn sàng đánh chị Dậu bằng gậy. Nhưng chị Dậu nhanh chóng giành lấy gậy của hắn. Hai người đã giằng co với nhau, cố gắng đẩy nhau, rồi cuối cùng cả hai đều ngừng lại, đặt gậy vào lẫn nhau. Hai đứa trẻ kêu lên om sòm. Cuối cùng, anh chàng 'hầu cận ông lí' yếu hơn chị và con mọn của chị, hắn bị chị nắm tóc mạnh mẽ và đổ ngã lên sàn nhà.
Anh Dậu lo sợ và muốn dậy để can ngăn vợ, nhưng cảm thấy mệt mỏi nên chỉ có thể ngồi dậy và sau đó lại nằm xuống, vừa run vừa rên:
- U, không thể để như thế được! Nếu họ đánh mình không sao, nhưng nếu mình đánh lại họ thì mình phải chịu trách nhiệm và bị truy cứu pháp luật.
Chị Dậu vẫn còn giận dữ:
Thà ngồi tù còn hơn. Để cho bọn chúng làm tống tiền vài mãi mãi như thế, tôi không thể chịu được...
I. Một vài thông tin về tác giả Ngô Tất Tố
- Ngô Tất Tố (1893 - 1954) sinh ra ở huyện Lộc Hà, tỉnh Từ Sơn, tỉnh Bắc Ninh (nay thuộc Đông Anh, Hà Nội), là một nhà Nho gốc dân nông.
- Ông là một học giả có nhiều công trình nghiên cứu về triết học, văn học cổ có giá trị; một nhà báo với nhiều bài viết mang phong cách dân chủ và có tính chất chiến đấu; một nhà văn hiện thực chuyên viết về nông thôn trong thời kỳ trước cách mạng.
- Sau cách mạng, Ngô Tất Tố tích cực tham gia vào hoạt động tuyên truyền văn nghệ để phục vụ cuộc kháng chiến chống Pháp.
- Ông đã được trao giải thưởng Hồ Chí Minh về Văn học nghệ thuật vào năm 1996.
- Một số tác phẩm của ông thuộc nhiều thể loại như: Tắt đèn (tiểu thuyết, 1939), Lều chõng (phóng sự tiểu thuyết, 1940), Tập án cái đình (phóng sự, 1939), Việc làng (phóng sự, 1940), Trời hửng (dịch, truyện ngắn, 1946), Đóng góp (kịch, 1956)...
II. Giới thiệu về phần trích đoạn Tắt đèn
1. Bối cảnh sáng tác
- “Tắt đèn” là một trong những tác phẩm quan trọng nhất trong sự nghiệp sáng tác của Ngô Tất Tố.
- Đoạn trích “Tức nước vỡ bờ” được lấy từ chương XVIII của tiểu thuyết, và tiêu đề của nó được đặt bởi người biên soạn.
2. Cấu trúc
Bao gồm 2 phần:
- Phần 1: Từ đầu đến “ chồng chị ăn có ngon miệng hay không ”. Cảnh chị Dậu chăm sóc chồng bị ốm.
- Phần 2. Phần còn lại. Cảnh người nhà lí trưởng đến để thu tiền sưu và sự phản kháng của chị Dậu.
3. Tóm lược
Gia đình thuộc “nghèo nhất nhì trong xã” nên chị Dậu phải chạy chỗ này chỗ kia để vay tiền nộp suất sưu cho chồng. Anh Dậu đang ốm nhưng bị bọn lính đánh bắt, kéo ra đình. Chị Dậu tuy còn nhỏ tuổi nhưng đã phải chịu đựng nhiều khó khăn. Trong đêm tối, người ta đem anh Dậu về. Hàng xóm đến giúp đỡ, có người mang gạo đến. Chị Dậu nấu cháo và mang đến cho chồng. Nhưng anh Dậu chưa kịp ăn thì cai lệ và người nhà lí trưởng đã đến đòi tiền sưu của người em chồng đã khuất. Chị Dậu đã cố gắng van xin để được giảm bớt nhưng không thành. Bọn họ định đánh anh Dậu, nhưng chị Dậu đã đấu tranh trả lại.
4. Ý nghĩa của tiêu đề
- “Tức nước vỡ bờ” đầu tiên là một câu tục ngữ dân gian: “Tức nước vỡ bờ” xuất phát từ một câu tục ngữ của dân ta, chỉ một hiện tượng tự nhiên trong cuộc sống: nếu nước quá đầy, quá nhiều thì chắc chắn bờ sẽ tràn, sẽ vỡ.
- Tác giả đã sử dụng hình ảnh đó như một lời kêu gọi tinh thần chiến đấu của họ chống lại sự bóc lột, áp bức để tạo ra một cuộc sống công bằng.
5. Trọn vẹn nội dung
Trích đoạn “Tức nước vỡ bờ” đã phơi bày bộ mặt tàn nhẫn, vô nhân của xã hội phong kiến thời đó khi đã đẩy người nông dân vào cảnh khốn khổ. Hơn nữa, tác giả đã cho thấy hình ảnh của một người phụ nữ nông dân vừa giàu lòng yêu thương vừa dũng cảm mạnh mẽ.
6. Nghệ thuật
- Tình huống truyện độc đáo, hấp dẫn.
- Miêu tả nhân vật tinh tế.
- Ngôn ngữ dân dã, phong phú về mặt khẩu ngữ.
III. Phân tích Dàn ý Tức nước vỡ bờ
(1) Khởi đầu
Tổng quan, giới thiệu về đoạn trích Tức nước vỡ bờ.
(2) Thân thể
a. Cảnh chị Dậu chăm sóc chồng
- Bối cảnh gia đình:
- Gia đình thuộc 'nghèo nhất nhì trong hạng cùng đinh' - phải vay mượn khắp nơi để nộp suất sưu cho chồng.
- Dù anh Dậu đang ốm nhưng bị bọn lính trói, kéo ra đình với sự còng kẹt.
- Chị Dậu vội vã bán con gái đầu lòng, bé Tí, 7 tuổi cho lão Nghị Quế ở thôn Đoài để có tiền trả suất sưu.
- Trong đêm hôm ấy, khi anh Dậu được cõng về, bà con hàng xóm đến cứu giúp, có bà lão mang đến một bát gạo cho chị nấu cháo.
- Chăm sóc chồng của chị Dậu:
- Sau khi cháo chín, chị mang ra giữa nhà để nguội.
- Khi cháo nguội, chị rón rén đem đến cho chồng nằm, nhẹ nhàng khuyên dậy ăn.
- Chị ngồi bên cạnh, chờ đợi để xem chồng ăn có ngon miệng không.
=> Một người vợ dịu dàng, ân cần, hết lòng yêu thương chồng.
b. Cảnh đón nhận người nhà lí trưởng và sự đối kháng của chị Dậu
- Tình hình: Anh Dậu chỉ vừa đặt bát cháo lên miệng thì cai lệ cùng người nhà lí trưởng đã xông vào với roi, gậy và dây thừng.
- Mục tiêu: Bắt chị Dậu phải nộp suất sưu còn thiếu cho người em chồng đã mất từ năm trước.
- Thái độ của cai lệ và người nhà lí trưởng:
- Lời lẽ cay độc, đe dọa bằng những cụm từ thiếu văn hóa.
- Cai lệ thậm chí còn tát vào mặt chị Dậu, lẻn vào với ý định tấn công anh Dậu.
- Vai trò của chị Dậu:
- Ban đầu, chị thể hiện sự lịch thiệp khi gọi ông xưng cháu, kiên nhẫn van nài tên cai lệ và người nhà lí trưởng khấn suất sưu.
- Khi tên cai lệ chuẩn bị tấn công anh Dậu, dường như chị không thể kiềm chế được cơn giận: “Chồng tôi đang ốm, các ông không được phép hành hạ”.
- Khi tên cai lệ tát vào mặt chị và tấn công anh Dậu, sự kiềm chế của chị đã vỡ ra thành hành động mạnh mẽ:
- Chị cương quyết: “Mày trói chồng tôi đi, tôi sẽ cho mày thấy”; “Rồi chị túm cổ hắn, đẩy ra cửa…” Sự phản kháng mạnh mẽ của một người phụ nữ quả cảm.
=> Chị Dậu không chỉ là một người phụ nữ yếu đuối, mà còn là một người phụ nữ dũng cảm, mạnh mẽ khi bảo vệ gia đình.
(3) Kết luận
Khẳng định giá trị nội dung và nghệ thuật của đoạn trích Tức nước vỡ bờ.
