Buzz
Đời vốn nhiều nỗi cay đắng lắm
Nghĩ cũng thương, cay cũng đắng thế thôi.
(Cuộc đời đầy những chông gai)
Một đời chỉ biết thờ phụng hoa mai)
Với tài năng và đức độ, Cao Bá Quát gặp nhiều khó khăn. Do tính cách mạnh mẽ và rộng lượng, ông bị dời đi từ kinh đô để làm giáo thụ ở phủ Quốc Oai, Sơn Tây. Sau đó, ông rời quan và tham gia lãnh đạo cuộc khởi nghĩa nông dân, nhận cái án tru di tam tộc oan nghiệt từ triều đình.
2. Bài thơ Sa hành đoản ca thể hiện tâm trạng của một người đang cảm thấy bế tắc trên đường đời. Tác giả dùng hình ảnh biểu tượng như bãi cát dài và con đường cùng để thể hiện nỗi niềm của nhân vật, là những tâm sự trữ tình của Cao Bá Quát trong hành trình tìm kiếm lí tưởng sống.
3. Đọc kỹ phần phiên âm và dịch nghĩa trước khi đọc phần dịch thơ. Chú ý sự hiệp vần trong toàn bài thơ.
II - Kiến thức cơ bản
Cao Bá Quát là một nhân vật lịch sử nổi tiếng với tài năng văn võ toàn diện và tính cách phóng khoáng, thẳng thắn. Tuy nhiên, tài năng và nhân cách mạnh mẽ của ông lại gặp nhiều khó khăn và bất hạnh trong cuộc đời. Cuộc sống của ông đầy thăng trầm, gian nan, và kết thúc đau lòng. Nhà thơ đã cảm nhận rõ ràng những khó khăn và bất trắc đó, thể hiện trong bài thơ Bài ca ngắn đi trên bãi cát này.
Trong bài thơ, người đọc dễ nhận ra hình ảnh của một người trải lòng cô đơn, bước đi trên bãi cát nắng cháy với những bước đi đầy tâm sự. Nguyên nhân của sự khó khăn không phải là bởi bãi cát hay con đường, mà chính là tâm trạng của người đó. Điều này được thể hiện qua các câu đầu của bài thơ:
Sáng gió gặp gió,
Một bước một bước chậm rãi.
Ngày nào tiến lên dù đầy khó khăn,
Người khách cảm thấy lạc lõng.
(Bãi cát vẫn cứ dài mãi,
Bước đi nhưng ngỡ như đang lùi).
Mặt trời đã khuất dần, chưa thể dừng lại,
Những lữ khách trên đường khóc lệ rơi).
Thường đi trên cát đầy khó khăn. Bãi cát dài mênh mông khiến ta nghĩ đến những sa mạc bất tận, nơi chỉ hứa hẹn với những gian nan và không may mắn. Sự chọn lựa hình ảnh bãi cát và con đường đơn lẻ của nhân vật trữ tình là một lựa chọn rất hiện đại của tác giả.
Người đi cảm thấy cô đơn và nhỏ bé giữa bãi cát, như đang tuyệt vọng. Bãi cát dài vô tận, mỗi bước đi như thể không tiến mà lại lùi. Cố gắng bước về phía trước nhưng thật ra chỉ lùi. Người đi như dậm chân tại chỗ. Mọi nỗ lực dường như vô ích. Nhân vật trữ tình hiện lên rất bất lực và cô độc, đại diện cho con đường đời khó khăn của chính tác giả.
Người khách bộ hành cảm thấy cô đơn trên con đường đầy khó khăn. Anh tìm cách thoát khỏi tâm trạng nặng nề nhưng đành bất lực. Muốn xua đi mọi ưu tư, lo lắng để tập trung vào bước đi nhưng không thể. Anh than thở:
“Ta không biết bí kíp của ông tiên ngủ yên
Vượt non lội nước mãi, bao giờ mới hết oán trách!”
Dù mong muốn nhưng không thể học được bí kíp của ông tiên, vì người khách bộ hành không thể quên được những đắng cay của cuộc đời. Trái tim ông vẫn nặng trĩu nỗi đau, dù đã thất bại, dù đã gặp phải những gian truân của cuộc sống. Xen vào những lời tâm sự nặng trĩu u buồn và bế tắc đó là những triết lý về cuộc sống.
“Ngày xưa, những người có danh vọng,
Vẫn sống phải tự bế tắc trên con đường phồn hoa.
(Nơi) quán rượu giữa gió có rượu ngon,
(Nhưng) người tỉnh thì ít, người say vô số!”
Nhà thơ đã lên tiếng về một quy luật phổ biến trong cuộc sống: Con người luôn tranh giành để đạt được danh lợi. Không ai chấp nhận “học phép ngủ kỹ” của ông tiên. Danh lợi như một cốc rượu thơm hấp dẫn và quyến rũ. Rất ít người có đủ can đảm để từ chối những lời mời gọi của danh lợi. Không ai có thể kìm lòng trước hương vị ngọt ngào của danh lợi. Do đó, nhiều người say mê danh lợi. Sau những phút giây suy tư về cuộc sống, nhân vật trữ tình phải đối mặt với sự thật khắc nghiệt của cuộc sống. Một lần nữa, “bãi cát dài” xuất hiện kèm theo một con đường tăm tối chưa biết đi về đâu:
Có gì đâu? Con đường mịt mù,
Con đường rùng rợn còn rất nhiều, không ít ?
…
Anh đứng đây làm gì trên bãi cát ?
Hình ảnh và ngôn từ đều thể hiện tình trạng bế tắc. Không vuốt ve, không giả vờ, chỉ toát lên sự tuyệt vọng. Từ cảm xúc này có thể hiểu rằng, tác giả viết bài thơ này sau khi trải qua nhiều lần thất bại và thất vọng trước cuộc đời. Vì thất bại, nhân vật trữ tình muốn tìm lối đi mới. Nhưng con đường mới trên cát thì thật khó khăn.
Bài thơ rõ ràng thể hiện sự khó khăn của nhà thơ khi tìm hướng đi đúng cho cuộc đời. Trên thực tế, Cao Bá Quát luôn cố gắng tìm lối đi, tìm ý nghĩa sống cho mình. Ông cũng đã đấu tranh trong vòng xoay của thi cử, của con đường quen thuộc “tề gia trị quốc bình thiên hạ” của nhà nho. Nhưng ông đã thất bại. Đây có lẽ là bài thơ biểu hiện sự trung thực tâm hồn của thi sĩ, điều hiếm thấy trong văn học trung đại.
Hình ảnh và tâm trạng thơ hiện đại và mới lạ. Tác giả cũng tài tình trong việc chọn lựa thể thơ, hình ảnh và các biện pháp nghệ thuật. Bài thơ thể hiện tâm trạng của một nhà nho tài năng, tâm huyết với dân tộc nhưng gặp nhiều khó khăn trong cuộc sống. Nguyên nhân chính của những khó khăn đó chính là do lòng ham muốn danh lợi của người xung quanh. Vì thế, nhà nho rơi vào tình trạng bế tắc. Thực tế, nhà nho Cao Bá Quát đã tìm ra lối đi cho mình, đó là lối đi cùng dân chúng chống lại sự quyền lực và tham nhũng.
III - liên hệ
Về Cao Bá Quát, dân gian có câu chuyện kể:
Một lần, Cao Bá Quát đi tham quan, khi đi qua huyện Siêu Loại, ông ngẫu hứng thấy có đám tang ở một làng gần đó. Tiếng kèn trống xuyên qua không gian yên bình, người qua lại đông đúc, dường như đây là đám tang của một gia đình quý tộc. Ông quyết định vào xem, và nghĩ rằng có thể viết câu đối, thăm viếng người quá cố mà ông không quen biết. Sau khi suy nghĩ, ông bước vào nhà tang lễ. Trong đó, ông thấy mấy vị quý tộc, thân hào ngồi quanh bàn thưởng thức rượu ngon. Cao Bá Quát tự giới thiệu là học trò nghèo, và xin được mượn giấy bút để viết câu đối...
Khi người nhà tang mang giấy bút ra, chỉ sau một lát, một câu đối viết tinh tế, chữ thướt tha bay bổng, tài hoa được thể hiện rõ ràng:
Nhìn chiếc xe cổ kính dễ thương trước mắt, không biết làm thế nào mà lòng những người đến viếng không còn chút khóc thét nào;
Nghĩ đến sự buồn rầu vĩnh viễn đã dừng lại, suy nghĩ trong đầu cần phải hiểu và thông cảm.
Các vị quý tộc ban đầu có vẻ coi thường Cao Bá Quát, học trò nghèo này. Nhưng khi đọc câu đối, tất cả đều ngạc nhiên và thán phục. Họ thầm trách nhau:
- Nhìn tài điệu và cử chỉ này, có thể đây chính là người dũng sĩ Cao Bá Quát.
Sau lời nói, họ lao về phía ông, cố gắng thuyết phục và nhấn mạnh yêu cầu. Cuối cùng, ông mới đồng ý tiết lộ danh tính thật của mình.
Mytour
