Buzz
Khi xã hội rối bời, với mọi người đều chạy theo danh vọng và lợi ích cá nhân, ông đã rời bỏ tất cả để trở về quê hương Hương Sơn, Hà Tĩnh, để sống một cuộc đời trong sự thanh cao của một người tu hành, chăm sóc người bệnh bằng cách bốc thuốc. Vì lẽ đó, ông tự xưng là Hải Thượng Lãn Ông (người già lười đất Thượng Hồng). Với vai trò là một thầy thuốc, ông đã để lại cho y học một di sản vô giá. Với tư cách là một nhà văn, ông đã biến thể loại kí truyền thống của Trung Quốc thành một thể loại văn tự sự nghệ thuật, với phong cách cá nhân và sự tự tin.
2. Thể loại kí là một dạng văn tự sự phổ biến trong văn học Trung Hoa từ thời kỳ Trung cổ. Các tác phẩm kí thường lấy chủ đề từ cuộc sống hàng ngày. Người viết kí luôn trung thành với sự thật, khám phá sự thật từ góc nhìn cá nhân. Kí kết hợp một cách tự nhiên giữa lịch sử và cảm xúc của tác giả. Một số tác phẩm kí tiêu biểu trong văn học Trung Hoa bao gồm: Hoàng Lê nhất thống chí (tác giả thuộc Ngô gia văn phái), Thượng kinh kí sự (của Hải Thượng Lãn Ông Lê Hữu Trác), Vũ trung tuỳ bút (của Phạm Đình Hổ), Công dư tiệp kí (của Vũ Phương Đề), Đại Việt sử kí toàn thư (của Ngô Sĩ Liên), Dư địa chí (của Nguyễn Trãi), Nam triều công nghiệp diễn chí (của Nguyễn Khoa Chiêm), Nhị Thanh động kí sự (của Ngô Thời Sĩ)…
3. Thượng kinh kí sự
Tác giả đang sống một cuộc sống ẩn dật tại quê nhà (Hương Sơn, Hà Tĩnh) khi đột nhiên nhận được lời triệu gọi đi khám bệnh cho cha con Trịnh Sâm. Tác giả không muốn nhưng vẫn phải đồng ý. Trên đường đi, ông ghi lại những cảnh đẹp của thiên nhiên Việt Nam cũng như những suy tư của mình. Khi đến kinh đô và khám bệnh, tác giả cẩn thận ghi lại cảnh vật của kinh đô và phủ chúa. Ông cũng ghi lại những cuộc gặp gỡ với những quan nhân và nhà nho ở kinh thành. Trong lòng, ông luôn nhớ mãi quê hương và mong về. Cuối cùng, ông trở về nhà với tâm trạng hạnh phúc và thoải mái. Nhưng sau khi về đến nhà chỉ vài ngày, ông lại nhận được tin phủ chúa đã bị quân binh nổi loạn xâm nhập và quan Chánh đường Hoàng Đình Bảo, người oai phong, đã bị giết.
Đoạn trích Vào phủ chúa Trịnh ghi lại chi tiết việc tác giả vào phủ và khám bệnh cho thế tử vào ngày 1 tháng 2 năm 1782.
4. Đọc phần văn bằng giọng truyền đạt tự nhiên. Đọc phần thơ phải chậm rãi, nhấn nhá giọng ngân nga.
II - Kiến thức cơ bản
Vào cuối thế kỷ 17 và đầu thế kỷ 18, các vị vua nhà Lê chỉ biết thưởng thức và tiêu xài, tinh thần suy giảm, không đủ sức lo liệu cho đất nước. Cuộc sống của nhân dân vô cùng khốn khổ, nạn quan tham lan rộng khắp. Gia đình Trịnh đã dần dần lên ngôi thống trị, biến vua Lê thành người phục vụ. Bên cạnh triều đình của nhà Lê là phủ chúa đầy uy quyền. Cung vua và phủ chúa tồn tại song song. Quyền lực của chúa Trịnh đè bẹp vua Lê. Đất nước luôn đứng trước nguy cơ nội chiến. Dân chúng phải cống nạp thuế, làm việc cho hai triều đình. Hiện thực hỗn loạn và sự suy đồi luân lí đã khiến nhiều nhà nho suy tư, tự tôn rút lui về cuộc sống ẩn dật. Họ tìm về những nơi hoang dã, những ngôi làng bình yên để sống một cuộc sống tĩnh lặng, xa trần thế. Nhưng dù ở bất cứ nơi đâu, những nhà nho kiêng kỵ đều không thể quên những nỗi đau của cuộc sống và luôn dùng tai và lòng để lắng nghe tiếng khóc than của dân lao động. Và họ đã ghi lại những suy tư ấy trong những bài thơ và văn phẩm tràn đầy tâm trạng. Đó là một trong những nguyên nhân khiến cho văn học Việt Nam giai đoạn này phát triển mạnh mẽ với nhiều tác phẩm mang giá trị nghệ thuật cao và chứa đựng tinh thần nhân văn.
Hải Thượng Lãn ông Lê Hữu Trác là một trong những nhà nho tận tụy với đất nước. Ông luôn cố gắng hết mình để phục vụ. Ông học võ, học văn, sau đó dồn hết tâm huyết vào nghề thuốc. Sự nỗ lực của ông đã để lại dấu ấn sâu đậm trong lòng người. Những bài thuốc của ông, những trang văn đều tràn đầy nhiệt huyết và quý phái của một nhân cách tôn quý. Với tập kí Thượng kinh kí sự, Lê Hữu Trác đã thể hiện tài năng đa dạng của mình: thầy thuốc, nhà sử học và nhà văn. Với vai trò là nhà văn, ông đã làm cho thể loại văn tự sự trung đại trở nên phong phú hơn. Đoạn trích Vào phủ chúa Trịnh là một phần đặc sắc, tiêu biểu cho tác phẩm của ông. Nó cũng thể hiện đầy đủ những đặc điểm trong cách viết kí của Lê Hữu Trác.
Đoạn trích này mô tả chi tiết hành trình của tác giả vào phủ chúa để khám bệnh cho thế tử. Tuy nhiên, không chỉ là việc kể chuyện, bên dưới sự mô tả tự nhiên và khách quan đó còn là nhiều điều để người đọc suy ngẫm và khám phá.
Thứ nhất, người đọc được hình dung về quy trình khám bệnh và kê đơn của một thầy thuốc đối với một bệnh nhân đặc biệt, thế tử nhỏ của phủ chúa.
Thứ hai, người đọc được một cái nhìn về phủ chúa xa hoa, sang trọng và đầy uy quyền, không khác gì một hoàng cung. Từ đó, họ có thể nhìn thấy xã hội phong kiến Việt Nam thời kì vua Lê chúa Trịnh.
Thứ ba, người đọc cảm nhận được phong thái thoải mái của một thầy thuốc, một kể chuyện, mặc dù ngôn ngữ và lời thoại của ông rất khách quan và đúng đắn.
Tất cả những điều trên, có lẽ nhằm vào mục đích duy nhất, mục đích nghệ thuật sâu xa của nhà văn: thể hiện thái độ của mình đối với 'triều đình' phủ chúa.
Vốn là con nhà quan, tác giả không lạ lẫm gì với cảnh xa hoa của hoàng cung, nhưng khi được triệu vào phủ chúa, ông vẫn ngạc nhiên trước lộng lẫy ở đó.
Ngay cả một thầy thuốc ẩn sĩ như ông, dù đã từng biết về sự phồn thịnh của kinh thành, cũng không thể nhịn được sự kinh ngạc. Khám bệnh thế tử, ông cảm thấy chỗ ở của thế tử quá xa hoa, thừa thãi.
Miêu tả của tác giả về khung cảnh và sinh hoạt trong phủ chúa chứng tỏ rằng đó là một hoàng cung. Và vì thế, Trịnh Sâm thực sự là một vị vua, trong khi vua Lê chỉ là bù nhìn.
Mặc dù bề ngoài có vẻ uy quyền, nhưng trong phủ chúa lại tồn tại nhiều bất ổn và bệnh hoạn. Sự rệu rạo của nhà Trịnh thể hiện qua bệnh tật của thế tử.
Qua đoạn trích, độc giả có thể tưởng tượng được hình ảnh của một thầy thuốc chi tiết. Ông thầy thuốc này dường như không quá hứng thú với công việc chữa bệnh. Khi đến phủ chúa, ông không tỏ ra sợ hãi hay e ngại, chỉ đơn giản là dửng dưng kể chuyện, miêu tả và bình luận. Sự uy quyền không làm ông sợ hãi, nhưng lại khiến ông trăn trở. Từ cách kể này, có thể hiểu được thái độ châm biếm, phê phán của tác giả đối với phủ chúa.
Qua Thượng kinh kí sự, ta có thể nhận thấy tính cách của Lê Hữu Trác, một người coi trọng giá trị cao quý hơn danh lợi. Ông quyết tâm làm những công việc mang ý nghĩa và trở thành một chuyên gia y học nổi tiếng, đồng thời cũng là một nhà văn giàu cảm xúc và tinh tế. Tác phẩm của ông phản ánh hình ảnh xa hoa của phủ chúa Trịnh cùng với những bất ổn và bệnh tật ẩn hiện trong đó.
III - liên hệ
Mytour
