Đọc và hiểu bài thơ Chạy giặc

   Năm 1858, thực dân Pháp tấn công Đà Nẵng, mở đầu cho cuộc xâm lược Việt Nam. Tuy nhiên, họ đã đối mặt với sự phản kháng từ phía triều đình và nhân dân. Thực dân Pháp sau đó tiến vào Sài Gòn, tràn qua sông Bến Nghé. Bài thơ thể hiện sự yêu nước mãnh liệt của nhà thơ và nỗi đau khi chứng kiến cảnh mất nước tan hoang.

3. Trong quá trình đọc, hãy chú ý đến quy tắc về vần chữ theo niêm luật của thơ thất ngôn bát cú.

II - Kiến thức cơ bản

   Nguyễn Đình Chiểu không chỉ là một nhà nho, một giáo sư, một bác sĩ, một nhà thơ mà còn là một nhân cách cao quý.

   Mặc dù đôi mắt của ông đã mù lòa, nhưng nỗi đau của một con người mất nước, hàng ngày chứng kiến cảnh thù địch Pháp xâm lược và chiếm đóng quê hương đã khiến ông thấy rõ ràng hơn về cảnh nước mất nước tan. Ông đã mô phỏng một cách sống động cảnh tượng đau lòng về một giai đoạn đen tối trong lịch sử dân tộc.

   Bài thơ bắt đầu với một cảnh tượng thông thường nhưng đầy ẩn ý.

   Nghe tiếng súng Pháp vang xa,

   Một nước cờ đổi phút chốc phía xa.

   Khung cảnh của chợ thường mang lại cảm giác yên bình. Sự yên bình đột ngột bị phá vỡ bởi âm thanh tàn ác và kinh hoàng của tiếng súng phương Tây. Đó là điềm báo cho sự khởi đầu của một bi kịch của dân tộc. Hai dòng đầu đã tóm tắt tình hình tổng thể của cảnh chạy trốn khỏi kẻ thù và cũng là bản tóm tắt của hiện thực. Bàn cờ thế phút sa tay là một hình ảnh mang tính biểu tượng. Cuộc sống giống như một trận cờ, người đứng đầu là người chơi. Khi nước cờ sa tay, trò chơi kết thúc. Cách diễn đạt “phút sa tay” khiến người ta cảm thấy bất ngờ, không thể dự đoán trước. Điều này khiến mọi người trong tình thế hoảng loạn. Cảnh này đã được nhà thơ và nhân chứng ghi lại một cách rõ ràng và chi tiết.

   Đành phải rời bỏ nhà, trẻ con lơ lửng chạy trốn,

   Mất 

   Sông Bến Nghé như là biểu tượng của sự hỗn loạn và tan rã,

   Sông Đồng Nai như là biểu tượng của sự bao la và sắc màu đời sống.

   Thực tế, mỗi khi 'nước mất' cũng đồng nghĩa với 'nhà tan'. Hình ảnh nhà tan được miêu tả bởi nhà thơ với sự đắt giá và giàu cảm xúc. Nó vẽ lên cảnh đau xót và thương tâm. Trong khi chạy trốn khỏi kẻ thù, không chỉ có người lớn mà còn có cả trẻ em, nhưng tác giả chỉ sử dụng hình ảnh 'lũ trẻ lơ xơ chạy'. Hình ảnh này vừa đau lòng với việc trẻ em 'bỏ nhà', vừa tăng thêm sự đau xót với từ 'lơ xơ'. Nó làm nổi lên cảm giác tan tác và hoang tàn. Trong khi hình ảnh con người bỏ nhà bị hủy hoại được mô tả bằng 'lũ trẻ lơ xơ chạy', thì hình ảnh của thiên nhiên bi thương lại được tái hiện qua 'bầy chim dáo dác bay'. Hai cặp hình ảnh này đối lập trong hai câu thơ thể hiện rõ ràng cảnh tượng đau xót trong ngày chạy trốn khỏi kẻ thù.

   Cảnh 'nhà tan' là biểu tượng của sự tan rã, còn cảnh 'nước mất' cũng mang đầy nỗi đau. Tác giả sử dụng hai địa danh thật để miêu tả cảnh đất nước trong những ngày đầu tiên của cuộc xâm lược. Tiếng súng của quân thù đã phủ lên không gian quê hương một không khí đầy nguy hiểm. Hình ảnh 'tan bọt nước' và 'nhuốm màu mây' làm nổi lên sự tan rã và u ám. Bóng của quân thù đã bao phủ cả vùng đất.

   Chỉ với những đoạn miêu tả trong ba cặp câu thơ đó, nhà thơ đã tóm lược lại những giây phút đau thương của dân tộc Việt Nam. Mặc dù mắt đã mù, nhưng nỗi đau của một người dân mất nước đã cho ông cảm nhận được một cách chính xác cảnh đau buồn của quê hương.

   Tấm lòng đó được thể hiện một cách rõ ràng qua hai câu kết:

   Hỏi gió, sóng, mây đâu rời đi,

   Ai đành lòng để dân chịu khổ như thế này?

   Câu hỏi này chứa đựng nhiều ý nghĩa, không phải là một câu hỏi thông thường mà là một tâm sự sâu lắng, đầy đau xót và trách móc. Tác giả sử dụng từ 'trang' để chỉ ra những người có trách nhiệm trong việc bảo vệ đất nước. Cách gọi này không chỉ là sự tôn trọng mà còn là sự kêu gọi, trách móc và hy vọng của nhân dân đối với những người có trách nhiệm và lòng yêu nước. Từ 'nỡ' ở câu cuối cùng thể hiện sự hy vọng và chờ đợi của cả Đồ Chiểu và nhân dân. Họ hy vọng có những người có đủ năng lực và trách nhiệm để đứng lên bảo vệ đất nước. Câu hỏi này kết thúc bài thơ một cách thống thiết, thể hiện lòng đau đáu và niềm hy vọng của Đồ Chiểu.

III - Tương quan

   So sánh nội dung của bài Chạy giặc với bài Xúc cảnh của Nguyễn Đình Chiểu:

   Hoa cỏ vẫn u hoài đợi chờ gió đông,

   Chúa xuân ơi, đã đến chưa?

   Mây vẫn trải dài, mong tin về chim nhạn,

   Ngày xưa dẫu còn non nớt, hồng hạnh vẫn lặng im.

   Bờ cõi xưa vẫn giữ mãi dấu vết chia cắt,

   Nắng sương hôm nay có lẽ đã kết tấm bầu trời chung.

   Khi nào Thần thánh ban cho sự hiểu biết,

   Khi nào mưa gió rửa sạch khắp núi sông?

Du lịch của tôi