Buzz
Nếu bạn cho rằng phụ nữ đã khó hiểu, thì phụ nữ khi dỗi còn phức tạp hơn nhiều, ngay cả với các triết gia.
Cô ấy xóa biệt danh của bạn trên Messenger, thay đổi màu sắc cuộc trò chuyện, chuyển biểu tượng cảm xúc về nút like, đó là dấu hiệu bạn đang bị dỗi. Dù phần lớn mọi người không rõ lý do tại sao bị dỗi, nhưng chắc chắn họ đều cảm nhận được điều đó.
'Dỗi là hành vi rút lui, từ chối giao tiếp, cắt đứt tương tác', một nghiên cứu trên tạp chí Social Development viết. Dỗi được đặc trưng bởi ít nhất một trong bốn dấu hiệu: (1) quay mặt đi, (2) giữ khoảng cách vật lý, (3) tránh nhìn thẳng, (4) im lặng/không phản hồi với mọi hình thức giao tiếp.
Tin vui là khi ai đó dỗi bạn, điều đó nghĩa là họ vẫn còn yêu bạn. Nikos Marinos, nhà tâm lý học từ Đại học Sorbonne, cho biết: 'Dỗi là một trong những biểu hiện lạ lùng của tình yêu'.
Điều đó có nghĩa là cô ấy không thể dỗi bạn nếu cô ấy không yêu bạn. Nhưng có một tin xấu. Cơn dỗi gây ra cảm giác khó chịu, kích hoạt não bộ tại vùng tạo ra cảm giác đau như khi bị dao cứa.
Vì vậy, qua nhiều thế kỷ, ngay cả các triết gia cũng không thể hiểu nổi bản chất của 'dỗi': Tại sao khi yêu ai đó, bạn lại muốn làm họ đau?
Dỗi, rõ ràng, là một nghịch lý. Giữa dỗi hờn lành mạnh và dỗi hờn độc hại tồn tại một ranh giới mong manh, thứ mà nhiều người có thể sử dụng như công cụ thao túng tâm lý.
Làm sao để phân biệt được hai loại hành vi này, và bạn nên làm gì khi bị dỗi? Hãy cùng tìm hiểu:
Hãy nhớ lại lần cuối bạn bị ai đó dỗi, nguyên nhân là gì? Bạn không dọn chỗ để chân, không nắm tay cô ấy khi đi dạo, hay không đến đón cô ấy khi trời mưa?
'Cô ấy nằm mơ thấy tôi ngoại tình, lúc tỉnh dậy cô ấy đánh tôi tơi bời'.
'Cô ấy nhắn 'Em đi ngủ nha', tôi trả lời 'Chúc em ngủ ngon', thế là ngày hôm sau cô ấy không nói chuyện với tôi nữa'.
'Cô ấy hỏi 'Em có béo không, anh phải trả lời thật lòng'. Tôi bảo 'Có', thế là cô ấy dỗi'.
Có vô vàn nguyên nhân – từ hợp lý đến vô lý – khiến phụ nữ hờn dỗi. Nhưng tất cả đều xuất phát từ một lý do duy nhất: Kỳ vọng được thấu hiểu.
Khi bạn gái giận vì bạn không gạt chỗ để chân, cô ấy muốn bạn tinh tế hơn. Nếu cô ấy dỗi vì bạn không nắm tay khi đi dạo, đó là tín hiệu cô ấy muốn bạn thể hiện tình cảm công khai.
Cuối cùng, nếu bạn gái muốn bạn đón cô ấy ở công ty mỗi khi trời mưa, có thể chỉ vì cô ấy không thể lái xe với kính ướt.
Nhưng tại sao phụ nữ không nói thẳng điều họ muốn hoặc kỳ vọng: 'Hôm nay trời mưa, em không thể lái xe vì kính sẽ bị ướt. Em đi xa vậy rất nguy hiểm. Anh đến đón em nhé?'. Đơn giản thế, và sẽ không có cơn dỗi hờn nào.
Đó là bởi khi yêu, phụ nữ trao cho bạn đặc quyền: Được thấu hiểu họ.
Không người phụ nữ nào dỗi hờn tài xế công nghệ nếu họ hủy cuốc xe khi trời mưa. Họ có thể tức giận, nhưng không phải hờn dỗi. Hờn dỗi chỉ dành cho người mà phụ nữ muốn họ hiểu mình – mà không cần nói ra.
Alain de Botton, triết gia người Anh, tác giả cuốn sách 'Khóa học về tình yêu', giải thích:
'Nguồn gốc của hờn dỗi bắt nguồn từ thời thơ ấu, từ một khái niệm đẹp nhưng nguy hiểm gọi là: Lời hứa về sự thấu hiểu không lời. Từ khi còn trong bụng mẹ, chúng ta chưa bao giờ phải giải thích điều gì.
Mọi yêu cầu của chúng ta đều được đáp ứng ngay lập tức, một cách tự nhiên và dễ dàng. Điều này tiếp tục trong những năm đầu đời. Chúng ta không cần phải nói rõ mình muốn gì: Những người lớn tốt bụng sẽ đoán giúp chúng ta.
Họ nhìn thấu những giọt nước mắt của chúng ta, những sự mơ hồ, những bối rối của chúng ta: Họ luôn tìm ra lời giải thích cho những khó chịu mà chúng ta chưa thể diễn đạt bằng lời.
Vì thế, khi một người lớn dỗi hờn, họ chỉ đang phóng đại phản ứng 'trẻ con' vốn có. Họ muốn đối phương hiểu mình - mà không cần nói ra. Khi một người phụ nữ dỗi, họ muốn trở lại thành đứa trẻ, còn người đàn ông sẽ đóng vai người lớn tốt bụng.
'Chỉ có khả năng đọc suy nghĩ chính xác và không lời mới là dấu hiệu thực sự cho thấy đối tác của chúng ta là người đáng tin cậy. Chỉ khi không cần phải giải thích gì, chúng ta mới cảm thấy chắc chắn rằng mình đã được thấu hiểu thực sự.', De Botton viết.
'Vì vậy, được hờn dỗi cũng là một đặc ân. Điều đó có nghĩa là người kia tôn trọng và tin tưởng bạn đủ để nghĩ rằng bạn nên hiểu nỗi đau không nói ra của họ.'
Đến đây, bạn đã hiểu rằng vì có một vị trí trong trái tim người phụ nữ, bạn mới có đặc quyền bị hờn dỗi. Nhưng giờ là lúc đối mặt với nghịch lý: Làm thế nào để hiểu cơn dỗi, khi người dỗi từ chối giải thích, từ chối nói ra mong muốn của họ?
'Cốt lõi của hờn dỗi là sự pha trộn khó hiểu giữa sự tức giận dữ dội và ý chí mãnh liệt rằng họ sẽ không nói ra điều khiến họ tức giận. Người hờn dỗi rất cần người kia hiểu mình, nhưng họ nhất quyết không làm gì để giúp người kia hiểu điều đó.', De Botton viết.
Đây chính là điểm chính khiến người bị dỗi cảm thấy rất khó chịu. Họ phải đoán liên tục người kia đang nghĩ gì, tại sao lại dỗi và làm gì để hết giận?
Toàn bộ hành trình này là đơn độc, vì mỗi khi bạn hỏi: 'Em sao vậy?', 'Tại sao em dỗi?', 'Anh cần làm gì?', bạn chỉ nhận lại sự im lặng.
Phụ nữ sẽ tìm mọi cách từ chối đối thoại với bạn để giải quyết vấn đề. Họ rút lui khỏi mối quan hệ, cắt đứt liên lạc, không gặp mặt, không nói chuyện, không nghe điện thoại, không trả lời tin nhắn và không giải thích.
Từ chối giải thích chính là điều làm nên sức mạnh của một cơn dỗi. Hãy so sánh mức độ 'sát thương' của hai kịch bản sau:
Kịch bản 1: Trời mưa, cô ấy tan làm, tự đi xe máy về nhà. Cô ấy gặp bạn, đi qua mà không nói gì.
- Em sao thế?
- Trời mưa anh không đón em. Anh chẳng thương em. Em sẽ giận anh cả ngày mai.
Kịch bản 2: Trời mưa, cô ấy tan làm, tự chạy xe máy về nhà. Cô ấy gặp một người bạn, lướt qua mà không nói gì.
- Em sao vậy?
- Không có gì đâu!
Naomi Eisenberger, một nhà tâm lý học từ Đại học California, đã phát hiện ra trong một thí nghiệm năm 2003 rằng sự từ chối có thể kích hoạt các vùng não gây ra cảm giác đau, tương tự như những vùng não tạo ra nỗi đau thể xác.
Bằng cách sử dụng máy quét fMRI để quét não của các tình nguyện viên, Eisenberger nhận thấy thùy não trước và vành vỏ não trước của họ sẽ sáng lên khi họ bị đặt vào tình huống bị từ chối.
Kết quả là các tình nguyện viên không chỉ báo cáo cảm giác khó chịu về mặt tâm lý, mà họ còn trực tiếp cảm nhận được nỗi đau tâm lý, giống với nỗi đau về thể xác.
Dỗi cũng có thể hoạt động như một 'vũ khí tra tấn', đồng thời là công cụ thao túng tâm lý. Điều này đặc biệt đúng với phụ nữ, vì hành vi dỗi có thể đem lại cho họ một loại sức mạnh mềm để cân bằng cán cân quyền lực với nam giới.
Năm 1992, Windy Dryden, một nhà trị liệu tâm lý người Anh, đã phát hiện ra rằng phần lớn những phụ nữ thường dỗi là những bà nội trợ, không đi làm và thiếu độc lập tài chính.
Những phụ nữ này sử dụng sự dỗi như một phương tiện vừa để bảo vệ bản thân, vừa để kiểm soát người đàn ông của họ. Họ ngại thể hiện suy nghĩ của mình một cách trực tiếp vì sợ hậu quả.
Tuy nhiên, sự im lặng và thái độ dỗi hờn khiến người đàn ông luôn phải đoán ý và cố gắng đáp ứng nhu cầu của họ. Người phụ nữ im lặng trở nên vô can trong việc đòi hỏi này.
Giả sử một bà nội trợ muốn mua một chiếc váy mới nhưng không có tiền và biết rằng mình đã có nhiều váy rồi. Việc yêu cầu thêm một chiếc váy không hợp lý. Do đó, cô ấy có thể dỗi chồng để đạt được mong muốn này.
'Dỗi chồng, anh ấy sẽ cố gắng xoa dịu sự khó chịu và cảm giác đau đớn ở thùy não trước và vành vỏ não trước. Trong những nỗ lực đó, có thể anh ấy sẽ mua cho mình một chiếc váy mới'.
David Hume, triết gia người Scotland thế kỷ 18, đã cho rằng phụ nữ đã dùng những chiến lược im lặng này xuyên suốt lịch sử để 'chia sẻ quyền và đặc quyền xã hội' với đàn ông.
Điều này vẫn đúng đến tận ngày nay, khi sự dỗi hờn vẫn là một 'công cụ xã hội hữu ích' cho phụ nữ. Judith Martin, tác giả cuốn 'Hoa hậu không thân thiện', người huấn luyện kỹ năng ứng xử cho các hoa hậu nổi tiếng, đã viết như vậy.
'Hờn dỗi là cách phản kháng lý tưởng của người cảm thấy bất lực đối với người được coi là có quyền lực'. Vì vậy, khi phụ nữ cảm thấy bất lực và muốn có quyền lực, họ thường sẽ dỗi.
Với sức mạnh vô hình và to lớn của dỗi, không khó để tưởng tượng một số người có thể dùng nó như chiến lược thao túng tâm lý, nhằm đạt được mục đích của mình.
Tuy nhiên, nếu dỗi diễn ra một cách vô thức với mục đích để người đàn ông thấu hiểu mình hơn, thì hành động này có thể coi là gia vị không thể thiếu trong tình yêu.
Hiểu theo cách này, sẽ có lời giải thích đơn giản cho nghịch lý của hờn dỗi. Đàn ông sẽ không phải đau khổ khi phụ nữ dỗi nữa. Điều cần làm là nhận thức rằng hờn dỗi thực ra vẫn là một cuộc đối thoại hợp tác.
Như Paul Grice, nhà triết học ngôn ngữ người Anh, đã lập luận: Mọi cuộc đối thoại đều là 'những nỗ lực hợp tác', trong đó những người tham gia đều có mục tiêu chung là hiểu nhau.
Việc coi nhau là những người giao tiếp hợp tác giúp chúng ta hiểu được những cuộc trò chuyện mà ban đầu có vẻ không liên quan hoặc vô nghĩa.
Ví dụ, nếu tôi hỏi bạn: 'Tối mai đi uống cà phê nhé?' và bạn trả lời: 'Mai là sinh nhật mẹ tôi'.
Thoạt nhìn, câu trả lời có vẻ không liên quan, nhưng nếu chúng ta đang 'nỗ lực hợp tác' như Grice nói, tôi sẽ hiểu rằng bạn thực sự muốn nói: 'Không, tối mai tôi không thể đi cà phê với bạn được vì đó là sinh nhật mẹ và tôi sẽ ở nhà với bà'.
Giao tiếp hợp tác không chỉ giúp bạn từ chối lời mời một cách gián tiếp và lịch sự, mà còn cung cấp cho tôi nhiều thông tin hơn là chỉ một câu trả lời 'Không' ngắn gọn.
Vậy nên, dù dỗi là hành vi rút lui, cắt đứt tương tác và từ chối giao tiếp, xét về triết học như lý thuyết của Paul Grice, nó vẫn là một 'cuộc đối thoại hợp tác'.
Bất kể người dỗi làm gì, bỏ đi, vào phòng đóng sầm cửa, không trả lời tin nhắn, từ chối gặp mặt, hay không nói chuyện, tất cả đều là tín hiệu gửi đến người bị dỗi.
Tín hiệu này dịch ra là: 'Lẽ ra anh phải hiểu em. Em đã cho anh đặc quyền được hiểu em, như một người mẹ hiểu đứa con trong bụng mình. Tại sao anh lại không hiểu em muốn gì?'
Khi hiểu rằng dù cô ấy dỗi, cô ấy vẫn đang hợp tác trong mối quan hệ, bạn sẽ không cảm thấy bị bỏ rơi. Vùng thùy não trước và vành vỏ não trước của bạn sẽ không còn đau đớn và khó chịu nữa.
Vậy tiếp theo bạn cần làm gì?
De Botton nói rằng: 'Lý tưởng nhất, chúng ta vẫn có thể cười, một cách nhẹ nhàng, khi trở thành mục tiêu đặc biệt của cơn giận từ người đang hờn dỗi'.
Người phụ nữ đang hờn dỗi chúng ta, người mang dáng vẻ của một người trưởng thành, cao một mét sáu và có thể tỏ ra chín chắn hơn bất kỳ ai khác, nhưng đối với riêng chúng ta, cô ấy vẫn như một đứa trẻ.
Cô ấy muốn chúng ta quan tâm như cách bố mẹ đã quan tâm cô. Cô ấy muốn chúng ta thấu hiểu như cách bố mẹ cô ấy đã thấu hiểu cô. Cô ấy muốn chúng ta tiếp nối tình yêu đầu tiên mà cô ấy nhận được trên đời.
Vì vậy, yêu một người phụ nữ khi cô ấy hờn dỗi cũng chính là yêu đứa trẻ bên trong cô ấy, một đứa trẻ chưa trưởng thành, không thể diễn đạt mong muốn bằng lời nói, nhưng luôn khao khát được thấu hiểu.
