Đối thủ đáng gờm của Elon Musk không ngừng tung ra thị trường những chiếc xe lỗ nhưng vẫn đủ tiền mua một chiếc Rolls-Royce! Lý do tại sao họ vẫn tiếp tục?

Rivian đã từng ghi nhận số lỗ lên tới hơn 400.000 USD cho mỗi chiếc xe sản xuất.

Start-up Rivian với hy vọng sẽ tạo ra những chiếc xe điện đỉnh cao cho thị trường Mỹ - một mẫu bán tải điện mang lại trải nghiệm lái xe thú vị với danh sách tính năng dài lê thê.

Các kỹ sư của Rivian đã phát triển một mẫu xe có khung kim loại lớn để đảm bảo an toàn cao, kèm theo hệ thống treo phức tạp nhất thị trường để mang lại sự thoải mái khi lái trên đường và cả khi đi off-road. Chiếc xe có thể đạt tốc độ 95km/h từ 0 trong khoảng 3 giây - không kém cạnh nhiều siêu xe đắt tiền trên thị trường. Khi đi cắm trại, người dùng có thể sử dụng đèn pin và loa Bluetooth tích hợp.

Tất nhiên, mọi thứ đều có giá của nó. Mỗi chiếc xe của Rivian có giá bán trên trung bình là 80.000 USD (khoảng 1,95 tỷ VND). Không chỉ giá bán cao mà chi phí sản xuất cũng khổng lồ, đến mức trong Quý II/2023, Rivian đã ghi nhận số lỗ trung bình 33.000 USD (khoảng 800 triệu VND) cho mỗi chiếc xe bán ra. Với số tiền đó ở Mỹ, người dùng có thể mua một chiếc Toyota Camry và vẫn còn dư vài nghìn đô để nâng cấp.

TIỀN ĐI NHƯ NƯỚC RỒI

Các nhà đầu tư đổ tiền vào Rivian

Khi Rivian gia nhập vào ngành công nghiệp xe hơi, các chuyên gia dự đoán rằng Rivian sẽ vượt qua nhiều đối thủ và trở thành 'Tesla của dòng xe bán tải'. Trong năm 2021, tỷ phú Jeff Bezos đã dẫn đầu một vòng gọi vốn cho Rivian và thu về thành công 700 triệu USD.

Khi IPO năm 2021, nhiều nhà đầu tư đã chất đống tiền vào Rivian, với tổng số tiền gọi vốn lên đến 12 tỷ USD, làm cho cú IPO của Rivian trở thành sự kiện lớn nhất nước Mỹ trong năm 2022. Với giá cổ phiếu 'trên trời', Rivian đã vượt qua cả Ford Motor và General Motors.

Sau 2 năm, Rivian đã tiêu hết một nửa trong số 18 tỷ USD tiền mặt, một phần lớn để hỗ trợ sản xuất xe. Mặc dù quá trình sản xuất đã tiến triển tốt và lỗ đã giảm, nhưng Rivian vẫn chi ra một lượng lớn tiền để bán xe. Trong một ngành công nghiệp cạnh tranh và mỏng lợi nhuận như xe hơi, Rivian đã phải chi quá nhiều tiền cho việc sản xuất linh kiện và quá ít xe để bù chi.

Hiện nay, Rivian đang cung cấp ba mẫu xe cho khách hàng: Rivian R1T - một dòng bán tải điện, R1S - một mẫu SUV điện, và một mẫu xe Van dành riêng cho Amazon. Theo Motor Intelligence, R1T và R1S của Rivian sử dụng nhiều linh kiện chung, chiếm đến 83% doanh số trong tháng 8.

Đến cuối tháng 9, Rivian chỉ sản xuất tổng cộng khoảng 65.000 chiếc xe - con số rất khiêm tốn so với các nhà sản xuất khác tại Mỹ trong cùng một thời gian. Thậm chí, nhà máy ở Illinois vẫn chỉ sử dụng 1/3 công suất. Rivian đặt mục tiêu sản xuất 52.000 xe trong năm nay.

Dù đã cắt giảm, Rivian vẫn tiêu 1 tỷ USD mỗi quý.

Với giá IPO là 78 USD (tương đương 1,9 triệu VND), giá cổ phiếu Rivian hiện đã giảm khoảng 70%. CEO RJ Scaringe đang nỗ lực cắt giảm chi tiêu và tối ưu hóa sản xuất để tiến tới mục tiêu có lãi.

Dù Rivian sản xuất nhiều hơn và lỗ giảm, tốc độ chi tiêu vẫn ở mức 1 tỷ USD mỗi quý đến hết Quý II/2023. CEO Rivian cho biết hàng tỷ USD đã chi ra là cần thiết để phát triển và đặt mục tiêu có lãi vào năm 2024.

CEO RJ Scaringe nói: 'Chúng tôi đang cố gắng sản xuất sản phẩm tốt hơn mọi đối thủ, và với ngân sách hạn chế, điều này không dễ dàng'.

RJ Scaringe cũng cho biết rằng việc thiết kế và sản xuất một chiếc xe 'cứng cáp như siêu xe' rất tốn kém, nhưng lại là điều mà khách hàng mong muốn trên các mẫu bán tải và SUV của Rivian.

Thực tế, nhiều nhà sản xuất xe đã gặp khó khăn khi cố gắng biến ước mơ thành hiện thực và sản xuất xe hàng loạt. Hàng tỷ USD từ các nhà đầu tư đã đổ vào các start-up nhưng đã biến mất trong những năm gần đây.

Lordstown Motors đã phải nộp đơn phá sản, trong khi Lucid Group gặp khó khăn với các khoản lỗ lớn khi cố gắng bán xe đầu tiên. Fisker cũng gặp khó khăn và đã phải lùi lịch xuất hiện trên thị trường và giảm sản xuất.

Theo Thời báo phố Wall, xây dựng nhà máy mới và bán ra xe là 2 trong những thách thức lớn nhất đối với các đơn vị muốn gia nhập ngành công nghiệp xe.

Để giảm lỗ, các nhà sản xuất đang nỗ lực để nhà máy hoạt động ở tốc độ tối đa trong thời gian ngắn nhất có thể. Họ mất nhiều năm để thiết kế, chế tạo và sản xuất mẫu xe để có thể tăng công suất chỉ trong vài tuần hoặc vài tháng.

Tuy nhiên, Rivian đã mất một thời gian khá dài để đưa nhà máy sản xuất hoạt động ở tốc độ tối đa - điều này thường đòi hỏi làm việc trong 2 ca liên tục.

Theo Mark Wakefield, giám đốc điều hành của AlixPartners: 'Bạn cần có khả năng tạo ra lợi nhuận trong vòng 3 đến 6 tháng sau khi tăng công suất và đạt ổn định, lúc này bạn sẽ kiếm được nhiều tiền hơn'.

Thực tế, ngay cả các nhà sản xuất xe lớn cũng gặp nhiều khó khăn khi phát triển mẫu xe mới, đặc biệt khi áp dụng công nghệ mới. Ví dụ như General Motors đã chậm trong việc tăng sản lượng xe điện, trong khi Ford dự kiến sẽ lỗ khoảng 4,5 tỷ USD trong năm nay cho sản xuất xe điện. Tuy nhiên, điều mà Rivian không có là các mảng kinh doanh khác để giảm bớt ảnh hưởng khi làm xe điện.

HOẶC TỐT NHẤT, HOẶC KHÔNG CÓ GÌ

Những năm qua đã rất khó khăn với CEO RJ Scaringe của Rivian. Ông, nay đã gần 40 tuổi, thành lập Rivian vào năm 2009 sau khi tốt nghiệp Thạc sĩ Kỹ sư Cơ khí tại Viện Công nghệ Massachusetts (Mỹ). Ông đã dành phần lớn thời gian trong 14 năm qua để điều hành một nhóm nhỏ.

Trong một buổi hội thảo năm 2009, CEO này đã nói rằng mẫu xe đầu tiên của Rivian phải vượt trội hơn mọi khía cạnh so với đối thủ, nếu không sẽ không có khách hàng nào mua. Ông nói: '[Mẫu xe đầu tiên của Rivian] phải là mẫu bán tải hoặc SUV tốt nhất thế giới. Đó là điều bắt buộc, vì nếu không, tại sao khách hàng lại chọn chúng tôi thay vì một chiếc của Ford hoặc BMW?'

Rivian đã đặt mục tiêu rất cao trong việc thiết kế xe. Hệ thống treo phức tạp của Rivian có khả năng điều chỉnh chiều cao của xe lên đến hơn 15cm để cải thiện khả năng điều khiển, đem lại cảm giác thoải mái và ổn định. Kỹ sư của Rivian đã phát triển khung gầm kim loại dày hơn trên nền khung gầm kiểu ván trượt.

Một số công ty đã tháo rời một chiếc Rivian để nghiên cứu và cho rằng chiếc xe quá phức tạp. Phần đầu xe sử dụng quá nhiều kim loại, làm cho chiếc xe trở nên nặng hơn mẫu xe điện lớn Ford F-150 Lightning nhưng nhẹ hơn 310kg.

Quá trình sản xuất khung gầm kiểu ván trượt cũng rất phức tạp, với nhiều lớp kim loại chồng lên nhau. Khung sắt thậm chí còn được hàn tới 2 lần, đôi khi các công nhân còn phải sử dụng búa để điều chỉnh các chi tiết kim loại.

Theo CEO Frank Bunte của công ty tư vấn sản xuất A2Mac1 (Pháp), họ đã nghiên cứu cách sản xuất Rivian R1T và phát hiện: 'Việc sản xuất từ những ngày đầu càng phức tạp, việc tăng sản lượng và ra mắt xe ra thị trường để kiếm tiền càng khó khăn hơn'.

CEO RJ Scaringe và Rivian ưu tiên việc đưa xe ra sản xuất trước khi có lời, điều này gây ra những vấn đề về chi phí sản xuất. Rivian dự định sẽ tối ưu hóa thiết kế và quy trình sản xuất sau này. Trong năm tới, Rivian dự định giới thiệu phiên bản mới của khung gầm kiểu ván trượt, là một phần trong nỗ lực tăng sản lượng sản xuất.

CEO của Rivian nói: 'Chúng tôi đã sẵn lòng đối mặt với nhiều thách thức từ đầu'. Khả năng thiết kế lại các yếu tố quan trọng của chiếc xe ngay sau khi ra mắt là một điểm mạnh của Rivian trong cuộc đua cạnh tranh, không chỉ là một chiến lược tốn kém.

Ông cũng cho biết các ý kiến chỉ trích khác, như về trọng lượng và độ bền của xe, không phù hợp, vì Rivian chủ định sản xuất xe với hiệu suất an toàn vượt trội.

Một yếu tố làm tăng chi phí sản xuất là việc Rivian tự thiết kế và sản xuất linh kiện thay vì mua các linh kiện sẵn có từ các nhà cung cấp, thường có giá rẻ hơn.

Một trong những thành phần mà Rivian tự sản xuất là ECU - các vi mạch điều khiển nhỏ có khả năng điều khiển các chức năng của xe. Thông thường, ECU có thể xử lý nhiều chức năng, từ quản lý pin đến điều khiển lái, nhưng Rivian lại sản xuất nhiều ECU cho các chức năng khác nhau, để có thể kết hợp chúng nhanh chóng khi cần thiết.

Theo nhà phân tích Colin Langan từ Wells Fargo, chi phí sản xuất mỗi chiếc xe của Rivian cao hơn trung bình thị trường tới 25.000 USD (khoảng 610 triệu đồng). Thậm chí, một báo cáo của Rivian cho thấy vào Quý IV/2021, lỗ ròng mỗi chiếc xe đã lên đến hơn 400.000 USD (khoảng 9,7 tỷ đồng). Số lỗ này tương đương với giá của một chiếc Rolls-Royce Ghost mới tại Mỹ.

Rivian đối mặt với nhiều khó khăn, từ việc phải đóng cửa nhà máy do đại dịch đến vấn đề về chuỗi cung ứng chip bán dẫn và liti làm pin xe điện, đã làm tăng chi phí sản xuất và kéo dài thời gian sản xuất xe. Sự ra mắt của 3 mẫu xe cũng làm cho Rivian gặp nhiều khó khăn hơn trong quá trình sản xuất.

Các kỹ sư từng làm việc tại Rivian cho biết quy trình giải quyết vấn đề và cắt giảm chi phí sản xuất rất rối ren. Họ cho rằng CEO RJ Scaringe và các giám đốc cấp cao khác không chấp nhận loại bỏ các chi tiết không cần thiết như đèn pin gắn cửa xe hay loa Bluetooth tích hợp trên xe.

Theo RJ Scaringe, các thay đổi đó không mang lại nhiều lợi ích, và công ty đã có một số tiến triển trong việc giảm chi phí sản xuất.

Rivian cũng thông báo rằng họ đang tiến triển trong đàm phán lại với các nhà cung cấp ký hợp đồng từ năm 2018 và 2019 với giá cao hơn so với thị trường. Trong một cuộc họp với nhà cung cấp, CEO RJ Scaringe nói: 'Tôi nói, phía bạn bán cho chúng tôi đắt hơn 41% so với thị trường'. Hoặc giảm giá, hoặc Rivian sẽ tìm nhà cung cấp khác - CEO này nói.

Cuối cùng, Rivian đã áp đặt áp lực lên các kỹ sư của họ để cắt giảm 40.000 USD trong chi phí linh kiện và sản xuất. Rivian không tiết lộ mục tiêu cắt giảm, nhưng Scaringe nói rằng công ty không cần đạt mục tiêu nào để lãi ròng cho tới năm sau.

Nhà phân tích Colin Langan từ Wells Fargo tin rằng Rivian sẽ phải cắt giảm chi phí sản xuất và tăng giá bán xe để đạt được mục tiêu, nhưng điều này hiện đang rất khó khăn. Ông tin rằng Rivian có thể sẽ phải bán xe với giá trung bình 96.000 USD (khoảng 2,34 tỷ đồng) mỗi chiếc và cố gắng đạt công suất sản xuất tối đa.

Trong năm vừa qua, một số phiên bản của Rivian đã tăng giá 20%. Trong khi đó, nhiều đối thủ như Tesla đã cắt giảm giá xe mạnh mẽ.

VẤN ĐỀ VỀ SỰ TỒN TẠI?

Thực tế, Rivian cũng đã đạt được một số thành công đáng kể. Rivian là nhà sản xuất xe bán tải điện hàng đầu trên thế giới; khách hàng và các nhà phê bình cũng đã ca ngợi các tính năng và khả năng vận hành của xe.

Trang MotorTrend đã mô tả Rivian R1T là 'chiếc bán tải ấn tượng nhất mà họ từng lái', và đến tháng 11 năm ngoái, Rivian đã nhận được khoảng 114.000 đơn đặt cọc. Tuy nhiên, Rivian hiện không công bố số lượng đặt cọc nữa, vì theo họ, đó không còn là chỉ số quan trọng nữa; thay vào đó, họ cần tập trung vào việc sản xuất xe nhiều hơn.

Doanh số bán hàng trong Quý II/2023 đã tăng 60%, doanh thu tăng 69% lên 1,1 tỷ USD, giúp giảm thiểu mức lỗ tích lũy từ việc sản xuất xe.

Hiện tại, Rivian không còn là độc quyền trong việc sản xuất xe tải điện, và đã bắt đầu ghi nhận dấu hiệu giảm nhu cầu. Mặc dù khả năng sản xuất bị hạn chế, Rivian vẫn cung cấp nhiều lựa chọn cho khách hàng.

Rivian đã học được từ kinh nghiệm khi phát triển các mẫu xe đầu tiên để áp dụng cho thế hệ tiếp theo, và hiện đang phát triển dòng xe R2. Đây sẽ là những mẫu SUV điện nhỏ hơn và có giá bán thấp hơn.

Rivian đặt niềm tin vào tương lai của doanh số để đảm bảo lợi nhuận từ những chiếc xe này, và tin rằng họ có đủ tài chính để tồn tại đến cuối năm 2025.

Tuy nhiên, Rivian đã trì hoãn ngày ra mắt chiếc xe và dự định sẽ chính thức ra mắt vào năm 2026.

Theo báo The Wall Street