Đối tượng nào có nguy cơ cao mắc gan nhiễm mỡ không do rượu nhất?

1. Thông tin cơ bản về tình trạng gan nhiễm mỡ không do rượu 

Ở gan bình thường, các phân tử mỡ chiếm từ 0.8 - 1.5% tổng trọng lượng lá gan. Khi lượng mỡ trong gan vượt quá 5% và có thể nhìn thấy được mỡ tích tụ dưới dạng hạt triglyceride được gọi là tình trạng gan nhiễm mỡ.

Gan nhiễm mỡ không do rượu là nguyên nhân gây tăng men gan

Gan nhiễm mỡ là bệnh phổ biến được chia thành 2 loại: do rượu và không do rượu, có nguyên nhân và tiến triển khác nhau. Tỷ lệ người mắc gan nhiễm mỡ đang tăng nhanh do lối sống không lành mạnh, thói quen ăn uống không tốt, có thể tiến triển thành xơ gan nguy hiểm nếu không được điều trị kịp thời.

Gan nhiễm mỡ không do rượu là bệnh lý phát triển lặng lẽ, triệu chứng ban đầu thường không rõ ràng. Khi các triệu chứng như mệt mỏi, chán ăn, phình to gan, đau vùng hạ sườn phải, áp lực ở vùng gan,… xuất hiện, bệnh đã phát triển đến giai đoạn nghiêm trọng, ảnh hưởng đến chức năng gan, thậm chí gây xơ gan. 

Gan nhiễm mỡ không do rượu thường gặp ở bệnh nhân đái tháo đường type 2 

Bệnh thường đi kèm với các yếu tố như: rối loạn mỡ máu, đái tháo đường type 2, béo phì,… và không có nguyên nhân do rượu bia hay nhiễm trùng gan. Hầu hết bệnh phát hiện bệnh sớm tình cờ qua siêu âm, xét nghiệm máu kiểm tra sức khỏe hoặc bệnh lý khác. Chẩn đoán bệnh sớm giúp điều trị đơn giản và hiệu quả hơn, tiên lượng bệnh thường tốt hơn so với gan nhiễm mỡ do rượu.

2. Những ai dễ mắc phải gan nhiễm mỡ không do rượu?

Tầm soát kiểm tra

2.1. Người béo phì

So với người có chỉ số cân nặng bình thường, những người bị béo phì có nguy cơ mắc gan nhiễm mỡ cao hơn. Khi bị mắc bệnh, tiến triển của gan nhiễm mỡ cũng nguy hiểm và khó điều trị hơn.

2.2. Người đái tháo đường type 2

Tỉ lệ mắc gan nhiễm mỡ không do rượu cao ở đối tượng bị đái tháo đường type 2. Các chuyên gia khuyến cáo, những bệnh nhân này cần sàng lọc gan nhiễm mỡ thường xuyên thông qua xét nghiệm máu, kiểm tra men gan,…

2.3. Người bị rối loạn mỡ máu và hội chứng chuyển hóa

Rối loạn mỡ máu và các hội chứng chuyển hóa cũng liên quan đến gan nhiễm mỡ không do rượu, sàng lọc bệnh là cần thiết.

2.4. Người bị tăng men gan kéo dài

Nguyên nhân phổ biến dẫn đến tăng men gan là tình trạng gan nhiễm mỡ không do rượu. Do đó, những người có chỉ số men gan tăng cao trong thời gian dài nên đi sàng lọc bệnh lý gan nhiễm mỡ không do rượu.

Tăng men gan kéo dài có thể do gan nhiễm mỡ

Nhiều nghiên cứu đã chỉ ra, tỷ lệ mắc bệnh và tiến triển bệnh gan nhiễm mỡ không do rượu nặng hơn theo độ tuổi và nguy cơ mắc bệnh ở nam giới cao hơn nữ giới 2 lần. Điều này được xác định có liên quan đến sự khác biệt về gen.

3. Phương pháp chẩn đoán gan nhiễm mỡ không do rượu 

Để điều trị gan nhiễm mỡ không do rượu và biến chứng, cần chẩn đoán bệnh như sau:

3.1. Chẩn đoán đánh giá gan nhiễm mỡ

Để đánh giá gan nhiễm mỡ thường dùng các phương pháp sau:

Siêu âm bụng

Siêu âm bụng cung cấp nhiều thông tin về gan nhiễm mỡ nói riêng và tình trạng gan mật nói chung. Kỹ thuật này là kỹ thuật chẩn đoán đầu tiên được chỉ định khi nghi ngờ bệnh nhân bị gan nhiễm mỡ không do rượu.

Kỹ thuật hình ảnh 

Kỹ thuật chẩn đoán hình ảnh:

• Chụp CT, hoặc MRI.

• Đo Fibroscan.

Ngoài ra, để đánh giá tình trạng bệnh và chức năng của gan còn dựa trên kiểm tra các chỉ số như: Steato test, FLI, NAFLD,…

3.2. Chẩn đoán đánh giá gan nhiễm mỡ không do rượu

Gan nhiễm mỡ không do rượu có nguy cơ tiến triển thành các bệnh lý nguy hiểm như xơ gan và ung thư gan nên cần theo dõi sát sao. Qua dấu hiệu lâm sàng và các xét nghiệm, chẩn đoán thông thường không thể phân biệt gan nhiễm mỡ do rượu hay không do rượu. 

Sinh thiết gan là kỹ thuật dùng để chẩn đoán gan nhiễm mỡ không do rượu

Bệnh nhân sẽ cần chẩn đoán xác định dựa trên sinh thiết gan.

3.3. Chẩn đoán tình trạng xơ gan do gan nhiễm mỡ

Do gan nhiễm mỡ không do rượu dễ tiến triển thành xơ gan nên những bệnh nhân này cần kiểm tra xơ gan trong khám điều trị và khám định kỳ theo dõi. Để đánh giá xơ gan sẽ dựa trên các thang điểm đánh giá như NFS, FIB-4, ELF và Fibrotest. Trong đó, NFS dùng để phân biệt xơ hóa gan nặng hoặc không ở bệnh nhân gan nhiễm mỡ.

Ngoài ra, kỹ thuật đo độ đàn hồi gan bằng siêu âm cũng được dùng để xác định xơ hóa gan, phân biệt giữa xơ hóa nặng và xơ gan thông thường. 

Để theo dõi tiến triển của xơ hóa, dấu ấn sinh học, chỉ số đánh giá xơ hóa gan cùng kết quả đo độ đàn hồi gan được sử dụng.

Chế độ ăn uống lành mạnh giúp kiểm soát gan nhiễm mỡ

Như vậy, gan nhiễm mỡ không do rượu thường gặp ở các đối tượng béo phì, tiểu đường type 2, rối loạn mỡ máu hoặc mắc hội chứng chuyển hóa. Bệnh nhân cần chẩn đoán và kiểm tra xơ gan tiến triển để điều trị bệnh bằng phương pháp phù hợp. Bên cạnh điều trị y tế thì việc thực hiện chế độ ăn uống lành mạnh, hoạt động thể lực phù hợp là rất quan trọng để kiểm soát tiến triển bệnh.