Chuẩn bị cho việc đọc
Câu hỏi (trang 15, SGK Ngữ văn 8, tập 1)
Bạn hoặc nơi nào đã để lại ấn tượng sâu đậm trong bạn?
Phương pháp giải:
Sử dụng kiến thức, đưa ra nhận định cá nhân về những trải nghiệm đã có trong cuộc sống
Lời giải chi tiết:
Cách 1
Quê hương là nơi đã để lại ấn tượng sâu đậm trong trái tim tôi vì có những phong cảnh, con người mà tôi yêu thương.
Trải nghiệm với Bài 1
Câu 1 (trang 15, SGK Ngữ văn 8, tập 1)
Xác định cảm xúc của tác giả trong khổ thơ này. Dựa trên điều gì bạn đưa ra nhận định đó?
Phương pháp giải:
Áp dụng kiến thức về ngôn ngữ văn học
Lời giải chi tiết:
Cách 1
Khổ thơ là lời lòng xúc động của cuộc sống, nhớ về tự do, yêu thương quê hương và say mê cách mạng của nhân vật tình cảm. Tác giả sử dụng từ “đâu” để nhắc nhở về những hình ảnh quen thuộc của quê hương
Trải nghiệm với Bài 2
Câu 2 (trang 16, SGK Ngữ văn 8, tập 1)
Việc lặp lại hai dòng thơ này mang ý nghĩa gì?
Phương pháp giải:
Áp dụng kỹ năng đọc hiểu
Lời giải chi tiết:
Cách 1
Việc lặp lại hai dòng thơ giúp tạo ra tính sáng tạo cho văn bản, tăng cường biểu cảm, nhấn mạnh cảm xúc nhớ nhung và xúc động của tác giả mà không làm mất đi luồng cảm xúc của bài thơ
Nhìn lại và phản ánh 1
Câu 1 (trang 17, SGK Ngữ văn 8, tập 1)
Xác định dạng thơ của bài thơ và cách vần, ngắt nhịp trong khổ thơ thứ hai.
Phương pháp giải:
Sử dụng kỹ năng đọc hiểu
Lời giải chi tiết:
Cách 1
- Dạng thơ: 7 chữ
- Tác giả vần chân “ui” kết thúc dòng thơ, tạo mối liên kết giữa các dòng thơ kết hợp với nhịp thơ 4/3, tạo ra nhịp điệu cho câu thơ, làm cho câu thơ trở nên da diết, nhẹ nhàng, thấm đậm nỗi nhớ
Nhìn lại và phản ánh 2
Câu 2 (trang 17, SGK Ngữ văn 8, tập 1)
Phát hiện những câu thơ, từ ngữ được lặp lại trong bài thơ và nêu tác dụng của việc sử dụng các phương thức diễn đạt đó
Phương pháp giải:
Sử dụng kỹ năng đọc hiểu, phân tích kỹ năng
Lời giải chi tiết:
Cách 1
Câu thơ, từ ngữ được lặp lại trong bài thơ: Gì sâu bằng những trưa thương nhớ, Gì sâu bằng những trưa hiu quạnh và từ “đâu”.
Biện pháp lặp lại như một tiếng gọi nhắc nhở người đọc về những trưa ở quê, nhớ những điều thân thuộc, lòng yêu thương dày đặc, những người nông dân hiền hậu như đất, ngày ngày chịu nắng mưa, công việc vất vả từ sáng đến trưa. Cuộc sống khó khăn không thể làm mất đi vẻ đẹp mạnh mẽ, dễ thương trong hình ảnh và tâm hồn của họ. Từ “đâu” xuất hiện trong mười câu thơ, giống như một kỷ niệm tiếc nuối của tác giả về những năm tháng trước kia, hiện tại đã không còn, chỉ là một sự gợi nhớ. Ở đây là bức tranh tự nhiên và cuộc sống nông thôn của nhà thơ, một ngôi làng nhỏ với những cánh đồng xanh tươi, cây trái, có chiếc cầu yên bình chiếu sáng xuống dòng Hương Giang mênh mông.
Nhìn lại và phản ánh 3
Câu 3 (trang 17, SGK Ngữ văn 8, tập 1)
Đánh giá cách sắp xếp các phần trong bố cục của bài thơ. Từ đó, phân tích sự biến động của dòng cảm xúc được tác giả thể hiện trong bài thơ.
Phương pháp giải:
Sử dụng kỹ năng đọc hiểu
Lời giải chi tiết:
Cách 1
- Phần 1 (Từ đầu đến “thiệt thà”): Nỗi nhớ về cuộc sống bên ngoài nhà tù đầy da diết.
- Phần 2 (Tiếp theo đến “ngát trời”): Nhớ lại bản thân trong những ngày tự do.
- Phần 3 (còn lại): Quay về thực tại ở trong nhà tù, lòng trĩu nặng với nỗi nhớ không nguôi.
→ Sự biến động của dòng cảm xúc được tác giả thể hiện: Nhớ về quê hương thể hiện nỗi nhớ đậm đà của nhà thơ, sau đó là nỗi nhớ về cuộc sống tự do và cao hơn là mong muốn tự do và phản kháng với thực tại.
Nhìn lại và phản ánh 4
Câu 4 (trang 17, SGK Ngữ văn 8, tập 1)
Tiết lộ nguồn cảm hứng chính của bài thơ. Dựa trên cái gì để xác định điều đó?
Phương pháp giải:
Sử dụng kỹ năng đọc hiểu
Lời giải chi tiết:
Cách 1
Động lực chính của bài thơ là nỗi nhớ, nhớ quê hương, nhớ cuộc sống tự do, khát vọng của nhà thơ muốn thoát ra bên ngoài vì vào đầu năm 1939, tình hình thế giới trở nên căng thẳng, nguy cơ của cuộc chiến tranh lần thứ hai. Thực dân Pháp tái chiếm Đông Dương. Cuối tháng 4 cùng năm, Tố Hữu bị chính quyền thực dân bắt ở Huế trong một đợt đàn áp Đảng Cộng sản. Bài thơ “Nhớ đồng” được sáng tác trong thời gian nhà thơ bị giam giữ tại nhà lao Thừa Phủ (Huế). Bài thơ thuộc phần “Xiềng xích” trong tập “Từ ấy”.
Nhìn lại và phản ánh 5
Câu 5 (trang 17, SGK Ngữ văn 8, tập 1)
Xác định chủ đề của bài thơ. Chủ đề đó được biểu hiện qua những hình thức nghệ thuật nào?
Phương pháp giải:
Sử dụng kiến thức đọc hiểu
Lời giải chi tiết:
Cách 1
- Chủ đề của bài thơ: Bài thơ là lời lòng da diết với cuộc sống, tự do và niềm đam mê cách mạng của nhân vật trung thực. Thể hiện mong muốn tự do, tình yêu quê hương, đất nước, yêu cuộc sống của riêng mình.
- Hình thức nghệ thuật biểu hiện: Sử dụng thành công phương pháp diễn ngôn tu từ, cấu trúc tu từ. Giọng thơ đậm đà, sâu sắc, đầy cảm xúc. Hình ảnh thơ gần gũi, giản dị tự nhiên, gần gũi với cuộc sống hàng ngày.
Nhìn lại và đánh giá 6
Câu 6 (trang 17, SGK Ngữ văn 8, tập 1)
Theo em, tác giả muốn truyền đạt điều gì tới độc giả qua bài thơ này?
Phương pháp giải:
Sử dụng kiến thức đọc hiểu
Lời giải chi tiết:
Cách 1
Thông điệp mà tác giả muốn truyền đạt: Cống hiến và thực hiện lý tưởng để mang lại độc lập cho dân tộc, sự ấm áp cho quê hương.
Nhìn lại và đánh giá 7
Câu 7 (trang 17, SGK Ngữ văn 8, tập 1)
Hãy viết khoảng năm câu hoặc vẽ một bức tranh miêu tả sự tưởng tượng của em về cảnh sắc, con người được miêu tả trong bài thơ Nhớ đồng. Những hình ảnh tưởng tượng này ảnh hưởng thế nào đối với việc hiểu nội dung của bài thơ?
Phương pháp giải:
Sử dụng kiến thức về viết văn
Lời giải chi tiết:
Cách 1
Cảnh sắc được mô tả trong Nhớ đồng hiện ra rất trực diện, thân thiện, một nơi quê mùa yên bình. Đó là nơi đem lại cảm giác an bình. Con người ở đó có vẻ ngoài chân quê, gần gũi, đầy tình yêu thương. Họ là những người lao động yêu công việc, trân trọng cuộc sống.
Tác dụng: Những hình ảnh này giúp độc giả hiểu đúng nội dung của tác phẩm, nắm bắt được tình cảm, tư tưởng của tác giả và hiểu rõ hơn về con người của nhà thơ Tố Hữu.