Buzz
1. Đông máu là gì?
Khi một protein trong máu chuyển thành sợi huyết dạng gel rắn, sợi gel này sẽ lấp đầy những vị trí bị tổn thương trên thành mạch để ngăn ngừa chảy máu và giảm thiểu nguy cơ mất máu quá nhiều. Đây chính là quá trình đông máu.
Đông máu là cơ chế bảo vệ cơ thể khỏi việc mất máu do các vết thương ngoài da. Quá trình này chủ yếu liên quan đến tiểu cầu, một loại tế bào trong máu bên cạnh hồng cầu và bạch cầu. Tiểu cầu có màng Phospholipid kép chứa nhiều thụ thể và hạt liên quan đến quá trình đông máu, đóng vai trò quan trọng trong việc cầm máu.
Quá trình ngừng chảy máu xảy ra khi nội mạc mạch máu bị tổn thương. Lúc này, tiểu cầu sẽ tập trung tại vết thương và bịt kín vị trí đó (trừ khi vết thương quá lớn). Tiểu cầu cần trải qua các giai đoạn hoạt hóa để giải phóng chất từ hạt chức năng và thay đổi hình dạng, tạo thành nút tiểu cầu và cục máu đông. Nếu vết thương nhỏ, nút tiểu cầu có thể ngăn ngừa chảy máu, nhưng nếu vết thương lớn, cần có cục máu đông để cầm máu.
Khi không bị tổn thương, máu trong cơ thể luôn ở dạng lỏng và lưu thông dễ dàng trong lòng mạch. Tuy nhiên, khi mạch bị tổn thương, máu sẽ đông lại thành cục để ngăn chặn việc mất máu. Quá trình đông máu giúp duy trì lưu thông máu và cầm máu nhanh chóng khi mạch máu bị đứt hoặc tổn thương.
Quá trình đông máu diễn ra qua ba giai đoạn chính:
- Tạo ra phức hệ prothrombinase qua hai đường: nội sinh và ngoại sinh. Đường nội sinh xảy ra khi lớp dưới nội mạc mạch máu bị tổn thương và mang điện tích âm, trong khi đường ngoại sinh liên quan đến các yếu tố kích hoạt quá trình đông máu.
- Sự hình thành thrombin để tiếp tục quá trình đông máu.
- Fibrin sẽ được hình thành và kết hợp với nhau, tạo thành một sợi fibrin để hình thành cục máu đông. Cục máu đông, hay còn gọi là khối gel, bao gồm các tế bào như bạch cầu, hồng cầu và tiểu cầu, nhằm ngăn ngừa tình trạng chảy máu tại vết thương.
Ý nghĩa của quá trình đông máu:
► Quá trình đông máu giúp bịt kín các lỗ trên thành mạch, ngăn không cho máu thoát ra ngoài và vào khoảng gian bào.
► Quá trình đông máu bảo vệ các vết thương lớn và cầm máu để ngăn ngừa tình trạng mất máu quá nhiều, có thể gây nguy hiểm đến tính mạng.
► Trong xét nghiệm y học, quá trình đông máu được ứng dụng để tách huyết thanh phục vụ cho các xét nghiệm.
2. Ý nghĩa của quá trình đông máu đối với cơ thể người là gì?
Quá trình đông máu chủ yếu liên quan đến hoạt động của tiểu cầu, và số lượng tiểu cầu trong máu cũng rất quan trọng. Trung bình, một µm máu (1 µm = 1mm³) chứa khoảng 150.000 đến 400.000 tiểu cầu, và 1 lít máu có thể chứa từ 150 đến 400 tỷ tiểu cầu.
Số lượng tiểu cầu trong cơ thể mỗi người có thể khác nhau và thay đổi theo trạng thái tâm lý, tuổi tác, giới tính... Nếu số lượng tiểu cầu quá thấp có thể gây chảy máu không cầm được, trong khi số lượng quá cao có thể dẫn đến máu đông, làm tắc mạch, gây đột quị, nhồi máu cơ tim, và các vấn đề khác.
Nguyên nhân gây tăng hoặc giảm lượng tiểu cầu trong máu:
- Tăng lượng tiểu cầu: bao gồm các rối loạn tăng sinh tủy xương, tăng tiểu cầu vô căn, xơ hóa tủy xương, tình trạng sau chảy máu, hoặc sau phẫu thuật cắt bỏ lá lách...
Triệu chứng: cảm giác hoa mắt, chóng mặt, đau đầu, đau ngực, tức ngực, khó thở, và tê ngứa ở lòng bàn tay, bàn chân,...
- Giảm số lượng tiểu cầu: có thể do ức chế tủy xương, điều trị bằng hóa trị ung thư, các kháng thể chống tiểu cầu, hoặc miễn dịch đồng loại ở trẻ sơ sinh,...
Triệu chứng: xuất hiện vết bầm tím dưới da, xuất huyết tiêu hóa, chảy máu cam, chảy máu chân răng,...
Có nên thực hiện xét nghiệm đông máu không?
Thực tế, xét nghiệm đông máu giúp bác sĩ chẩn đoán và đánh giá khả năng đông máu của cơ thể. Tuy nhiên, xét nghiệm này thường được chỉ định trong các trường hợp cụ thể như sau:
- Vết thương chảy máu quá nhiều, không thể cầm máu, hoặc xuất hiện những vết bầm tím không rõ nguyên nhân trên cơ thể.
- Kiểm tra liều lượng Warfarin để đảm bảo rằng bạn đang sử dụng đúng mức quy định.
- Trước khi thực hiện các ca phẫu thuật quan trọng, bác sĩ sẽ yêu cầu xét nghiệm đông máu để xác định tình trạng của bệnh nhân có đủ điều kiện để phẫu thuật hay không.
- Vì gan sản xuất các yếu tố đông máu, việc kiểm tra chức năng gan cũng bao gồm xét nghiệm đông máu.
Xét nghiệm đông máu giúp bác sĩ chẩn đoán chính xác các vấn đề liên quan đến rối loạn đông máu, xác định mức độ và tình trạng tiến triển của bệnh, từ đó đưa ra phương pháp điều trị phù hợp và hiệu quả. Xét nghiệm cũng cần thiết cho những người không dùng thuốc chống đông nhưng vẫn có dấu hiệu rối loạn chảy máu như chảy máu cam, tiểu ra máu, chảy máu chân răng, suy giảm thị lực,...
Những điều cần lưu ý khi thực hiện xét nghiệm máu đông:
- Tránh sử dụng thuốc lá, rượu bia và các chất kích thích trước khi xét nghiệm, vì chúng có thể làm thay đổi thành phần và tính chất của máu, dẫn đến kết quả không chính xác.
- Nên kiêng một số thực phẩm như thịt bò và bông cải xanh trước khi xét nghiệm, vì chúng có thể ảnh hưởng đến kết quả xét nghiệm.
- Xét nghiệm vào buổi sáng sớm sẽ giúp đảm bảo kết quả chính xác nhất.
Các yếu tố có thể ảnh hưởng đến kết quả xét nghiệm đông máu:
- Một số loại protein có thể bị ảnh hưởng bởi nhiệt độ, và nồng độ các mẫu xét nghiệm sẽ giảm nếu để ở nhiệt độ phòng.
- Phụ nữ mang thai hoặc đang dùng thuốc tránh thai có thể gặp các yếu tố gây đông máu, đặc biệt là yếu tố chống hemophilia A (VIII) và chống hemophilia B (IX).
- Các yếu tố đông máu có thể gia tăng khi bệnh nhân trải qua căng thẳng hoặc bị nhiễm trùng.
3. Rối loạn quá trình đông máu có nguy hiểm không?
Một số dấu hiệu cho thấy sự rối loạn trong quá trình đông máu bao gồm:
- Chảy máu cam, chảy máu chân răng, và chảy máu lợi thường xuyên xảy ra.
- Máu không ngừng chảy nhiều sau các ca phẫu thuật.
- Xuất hiện chảy máu không rõ nguyên nhân trên cơ thể.
- Phụ nữ có thể gặp rối loạn kinh nguyệt, với chu kỳ kéo dài và lượng máu nhiều hơn bình thường.
- Các triệu chứng khác bao gồm mệt mỏi, da nhợt nhạt, và đau đầu.
Rối loạn đông máu rất nghiêm trọng, vì khi quá trình đông máu không diễn ra đúng cách, tình trạng chảy máu nhiều có thể gây nguy hiểm đến tính mạng.
Bài viết này cung cấp cái nhìn tổng quan về quá trình đông máu và ý nghĩa của nó đối với cơ thể. Nếu gặp phải dấu hiệu bất thường, hãy thăm khám sức khỏe để phòng ngừa và điều trị kịp thời.
Chúng tôi hy vọng bài viết của Mytour đã mang lại thông tin hữu ích. Cảm ơn bạn đọc đã theo dõi và quan tâm.
