Dự án ngầm chống lũ ấn tượng nhất thế giới của Nhật Bản: Được biết đến như 'Rồng dưới lòng đất', mỗi hố chứa đủ sức để đậu một chiếc tàu siêu tốc

Sau nhiều thập kỷ, Nhật Bản đã hoàn thành công trình nghệ thuật ấn tượng này, và tự hào rằng hệ thống phòng chống lũ phức tạp của họ có thể so sánh với các kỳ quan thế giới.

Cecilia Tortajada có lẽ sẽ không bao giờ quên cảm giác khi bước xuống từng bậc thang để thăm một trong những công trình tuyệt vời nhất của Nhật Bản: Bể chứa nước khổng lồ thuộc vào 'hệ thống phòng thủ' giúp thủ đô Tokyo chống lại những trận lũ. Bước chân xuống đáy hố, Tortajada đã choáng ngợp trước hàng chục cột bê tông nặng đến 500 tấn. Cái hố ngầm trông giống như một 'đền thờ thần Hy Lạp'.

'Bạn sẽ cảm thấy nhỏ bé lắm', Tortajada, một chuyên gia quản lý nước tại Viện Chính sách Quốc gia Singapore nói. “Tokyo đã thực sự chuẩn bị rất tốt để đối phó với lũ lụt'.

'Đền thờ chống ngập' này nằm ở độ sâu 22m dưới lòng đất, với tên đầy đủ là Kênh xả nước Ngầm khu vực Đô thị (MAOUDC). Hệ thống đường hầm dài 6,3km được xây dựng trong hệ thống bể cùng với một số trụ chứa nước hình trụ cao chót vót, đủ để giúp Tokyo tránh khỏi ngập lụt.

NỖ LỰC CHỐNG LŨ CỦA NHẬT BẢN 

Qua hàng thập kỷ, Nhật Bản đã hoàn thiện công trình nghệ thuật này và tự hào rằng hệ thống phòng chống lũ phức tạp của họ có thể sánh ngang với các kỳ quan thế giới. Tuy nhiên, trong tương lai, không có gì là chắc chắn với biến đổi khí hậu và mô hình mưa lũ vẫn đang thay đổi không ngừng.

Thành phố Tokyo thuộc khu vực đồng bằng bị bao quanh bởi 5 hệ thống sông chính và hàng chục nhánh sông nhỏ liên tục phình to qua mỗi mùa mưa. Quá trình đô thị hóa, công nghiệp hóa nhanh chóng cùng hoạt động khai thác nước ngầm thiếu kiểm soát khiến một số khu vực bị sụt lún và dần thấp hơn mực nước biển.

Dù Nhật Bản đã trải qua hàng thế kỷ chống chọi với lũ lụt, song hệ thống chống ngập hiện nay chỉ thực sự được hình thành từ sau chiến tranh. Cơn bão Kathleen năm 1947 đã phá hủy khoảng 31.000 ngôi nhà, khiến 1.100 người thiệt mạng. Cơn bão Kanogawa sau đó cũng tiếp tục tàn phá thành phố và làm hàng nghìn ngôi nhà, cơ sở sản xuất chìm trong biển nước. 

Trước tình hình đó, chính phủ Nhật Bản quyết tâm hành động. 'Thậm chí vào những năm 1950, 1960, khi Nhật Bản còn trong thời kỳ khôi phục hậu chiến tranh, chính phủ vẫn dành 6-7 % quốc khố để giảm thiểu rủi ro thiên tai', Miki Inaoka, một chuyên gia về thảm họa tại Cơ quan Hợp tác Quốc tế Nhật Bản (JICA) cho biết.

Các chuyên gia, kỹ sư khi đó đã phải giải quyết rất nhiều bài toán khó. Nếu mưa lớn đổ xuống thượng nguồn, lưu lượng nước trên sống lớn sẽ làm ngập khu vực trung tâm ở hạ lưu. Một trận mưa như vậy có thể làm hệ thống thoát nước quá tải, trong khi thuỷ triều và sóng thần cũng có thể đe dọa đường bờ biển. Mọi thứ đều phải được tính toán kỹ lưỡng đề phòng một trận động đất làm vỡ đập.

Sau hàng thập kỷ nghiên cứu và xây dựng nhiều công trình tương ứng, Tokyo tự hào với hệ thống phòng chống lũ bao gồm hàng chục con đập, hồ chứa và đê. Dưới lòng đất, một mê cung đường hầm cũng đã được xây dựng cùng nhiều tuyến tàu điện ngầm và ống dẫn khí để phục vụ công trình kỷ niệm này.

MAOUDC - 'CON RỒNG TRONG LÒNG ĐẤT'

MAOUDC, trị giá 2 tỷ USD, được coi là một trong những công trình kỹ thuật ấn tượng nhất tại Tokyo. Hoàn thành năm 2016 sau 13 năm thi công, MAOUDC là công trình phòng chống lũ lớn nhất thế giới, là kết quả của nỗ lực cải tiến không ngừng của chính phủ Nhật Bản.

Theo BBC, hệ thống hầm ngầm sẽ hút nước từ những con sông nhỏ ở phía bắc Tokyo, sau đó đổ về 5 bể trụ ngầm khổng lồ. Mỗi bể cao 70m, đủ lớn để chứa một tàu con thoi hoặc tượng Nữ thần Tự do. Nước trong bể ngầm sau đó sẽ chảy qua hệ thống đường hầm dài 6,3km tới sông lớn Edo với vận tốc gần 200 mét khối mỗi giây. Nước đổ ra sông qua hệ thống 6 cửa xả. Kích thước 1 cửa xả nước đủ để một chiếc tàu điện ngầm có thể chạy qua.

Để thực hiện điều này, MAOUDC không thể thiếu hệ thống máy bơm cao áp của trạm bơm Showa - hệ thống máy bơm lớn nhất Nhật Bản có thể hút cạn bể bơi tiêu chuẩn 25m trong 1 giây. Được xem như trái tim của hệ thống thoát nước khẩn cấp Tokyo, hệ thống này bao gồm 4 máy bơm cao áp. Mỗi máy trong vòng 1 giây có thể xả được 50 mét khối nước với công suất 14 nghìn mã lực.

'Nó giống như một câu chuyện khoa học viễn tưởng', Inaoka từ JCA nói.

Tuy nhiên, Inaoka cũng phải thừa nhận rằng, sự biến đổi không ngừng của khí hậu và lượng mưa biến đổi sẽ là thách thức lớn đối với cơ sở hạ tầng của Tokyo, khiến cho kế hoạch ứng phó với thiên tai trở nên phức tạp hơn.

Theo số liệu của thành phố, hệ thống phòng thủ ngầm được thiết kế để chịu được lượng mưa lên đến 50 mm mỗi giờ, đặc biệt là ở các khu vực đông dân. Tuy nhiên, dữ liệu thu thập trong hơn 30 năm qua cho thấy mô hình mưa đang thay đổi. Một số chuyên gia ước tính rằng trong thế kỷ 21, số lượng các cơn mưa tại Nhật Bản có thể tăng từ 10% đến 19%.

'Đặc điểm khí hậu khiến cho Nhật Bản thường xuyên phải đối mặt với lũ lụt và mưa lớn', giáo sư Kei Yoshimura, chuyên gia về khí tượng học tại Đại học Tokyo, nhấn mạnh.

Trong một cuốn sách được xuất bản vào năm 2014, Tsuchiya, Giám đốc Trung tâm Nghiên cứu Sông ngòi Nhật Bản, đã cảnh báo rằng Tokyo hiện vẫn chưa sẵn sàng để đối phó với những trận mưa lớn do hiện tượng nóng lên toàn cầu. Đặc biệt, ở các khu vực trũng thấp như Tokyo, khoảng 2,5 triệu người có thể sẽ bị ảnh hưởng khi thủy triều tăng đột ngột.

Vào đầu năm 2018, một trận mưa lớn đã ảnh hưởng đến khu vực phía tây của Nhật Bản, khiến hàng trăm người thiệt mạng. Nếu tình huống tương tự xảy ra tại Tokyo, thì thành phố này có thể sẽ phải đối mặt với những thiệt hại nghiêm trọng.

'Nếu một quốc gia được chuẩn bị tốt như Nhật Bản lại bị tác động, nếu một thủ đô như Tokyo được chuẩn bị tốt lại bị ngập lụt, chúng ta cần phải cảnh giác', Cecilia Tortajada nhấn mạnh. 

Dự kiến MAOUDC sẽ mở cửa để tiếp đón du khách trong những thời điểm không hoạt động, nhằm nâng cao nhận thức của cộng đồng về sự quan trọng của công tác phòng chống thiên tai. Nhờ MAOUDC, Tokyo được dự báo có thể giảm đến 90% thiệt hại do mưa lũ trong khu vực.