Dự đoán vận mệnh

Dự đoán vận mệnh, hay còn gọi là tiên tri, là nỗ lực tìm hiểu thông tin về một câu hỏi hoặc tình huống thông qua các nghi lễ hoặc thực hành siêu hình. Cơ bản, phạm vi của dự đoán vận mệnh tương ứng với việc thực hiện các nghi lễ bói toán. Tuy nhiên, thuật ngữ dự đoán vận mệnh thường được dùng cho các dự đoán thuộc về các nghi lễ tôn giáo, cầu khẩn các vị thần hoặc linh hồn, trong khi bói toán có thể áp dụng trong những bối cảnh ít trang trọng hơn, bao gồm cả văn hóa đại chúng, nơi sự tin tưởng vào huyền bí có thể ít nổi bật hơn so với các khái niệm như gợi ý, lời khuyên hoặc khẳng định tâm linh.

Về mặt lịch sử, Pliny the Elder mô tả việc sử dụng quả cầu pha lê vào thế kỷ thứ 1 sau Công nguyên bởi những người làm công việc đánh răng ('orbis tinh thể', sau này được viết bằng tiếng Latinh thời Trung cổ là orbuculum).

Hình ảnh dự đoán vận mệnh đương đại ở phương Tây phát triển từ việc tiếp nhận các phương pháp dân gian của phép thuật thời Phục hưng, đặc biệt liên quan đến người Romani. Trong thế kỷ 19 và 20, các phương pháp dự đoán từ các nền văn hóa không phải phương Tây, như Kinh Dịch, cũng đã được áp dụng như các phương pháp bói toán trong văn hóa đại chúng phương Tây.

Một số ví dụ về dự đoán vận mệnh trong văn hóa đại chúng là Magic 8-Ball, một món đồ chơi của Mattel, hoặc Paul II, một con bạch tuộc tại Sea Life Thủy cung ở Oberhausen, dùng để dự đoán kết quả các trận đấu của đội tuyển bóng đá quốc gia Đức.

Xem bói thường bị các tôn giáo như Cơ đốc giáo, Hồi giáo, Baháʼísm và Do Thái giáo phản đối vì những điều cấm trong kinh thánh liên quan đến bói toán. Ngoài ra, cộng đồng khoa học và những người hoài nghi cũng bác bỏ bói toán do nó dựa trên tư duy ma thuật và mê tín.

Lịch sử

Thời kỳ cổ đại

Vào năm 332 TCN, Alexander Đại đế đã đến đền thờ Amun tại Oasis Siwa sau khi chinh phục Ai Cập từ Ba Tư.

Phương pháp

Biểu đồ tay Màn bói hiện tại, trò chơi bói toán, khoảng năm 1650-1750

Các phương pháp phổ biến để xác định tài sản ở châu Âu và châu Mỹ bao gồm chiêm tinh (astrology), chiêm tinh theo giờ, đọc con lắc, hội đồng quản trị tinh thần, tasseography (đọc lá trà), bói bài (dùng thẻ), đọc bài tarot, crystallomancy (đọc qua quả cầu pha lê), và chiromancy (đọc lòng bàn tay). Ba phương pháp cuối cùng thường liên quan đến các truyền thống với người Roma và Sinti.

Một dạng bói khác, đôi khi được gọi là 'tham vấn tâm linh' hoặc 'đọc', không sử dụng thiết bị hay phương pháp cụ thể, mà người thực hành đưa ra lời khuyên và dự đoán được cho là từ các linh hồn hoặc hình ảnh tâm linh.

• Sức hút: qua việc quan sát gà trống mổ thóc.
• Chiêm tinh học: quan sát chuyển động của các thiên thể.
• Astromancy: theo dõi các vì sao.
• Augury: dự đoán qua tiếng chim bay.
• Bazi hoặc tứ trụ: dựa vào giờ, ngày, tháng, năm sinh.
• Bibliomancy: dựa vào sách; thường là văn bản tôn giáo.
• Phong thủy: qua việc chơi bài, bài tarot, hoặc các phương pháp tiên tri.
• Độ bóng: quan sát mẫu sáp nóng chảy hoặc nhỏ giọt.
• Chiromancy: dựa vào hình dạng và các đường trong lòng bàn tay.
• Chronomancy: xác định ngày may mắn và không may mắn.
• Khả năng thấu thị (clairvoyance): dựa vào tầm nhìn tâm linh hoặc nội tâm.
• Cleromancy: bói quẻ qua việc đúc xương hoặc đá.
• Đọc nguội: sử dụng manh mối hình ảnh và âm thanh.
• Đục kết tinh: qua quả cầu pha lê còn gọi là dọi.
• Extispicy: dự đoán qua nội tạng động vật.
• Đọc khuôn mặt: dựa vào hình dạng khuôn mặt và đầu.
• Phong thủy: nghiên cứu đất và thổ nhưỡng.
• Gastromancy: dựa vào tiếng bụng (lịch sử).
• Phong thủy: đánh dấu trong đất, cát, hoặc các chất liệu khác.
• Haruspicy: dự đoán qua gan của động vật hiến tế.
• Chiêm tinh học thời gian (horary astrology): dự đoán theo thời điểm câu hỏi được đặt ra (đọc bản đồ sao lúc câu hỏi được đặt ra).
• Thủy lực: qua nước.
• Bói toán Kinh Dịch: dự đoán qua thân cây cỏ thi hoặc tiền xu và Kinh Dịch.
• Kau cim: dựa vào que tre đánh số lắc từ ống.
• Lithomancy: dự đoán qua đá hoặc đá quý.
• Molybdomancy: dự đoán qua kim loại nóng chảy đổ vào nước lạnh.
• Naeviology: dự đoán qua nốt ruồi, vết sẹo hoặc các dấu hiệu khác trên cơ thể.
• Necromancy: dự đoán qua người chết hoặc linh hồn của người chết.
• Nephomancy: dự đoán qua hình dạng đám mây.
• Thần số học: dự đoán qua số.
• Oneiromancy: dự đoán qua giấc mơ.
• Sự khác thường: dựa vào tên.
• Lòng bàn tay: dựa vào các đường và gò trên tay.
• Chiêm tinh học vẹt: vẹt đuôi dài chọn thẻ tài lộc.
• Giấy bói toán: origami dùng trong trò chơi bói toán.
• Đọc con lắc: dựa vào chuyển động của vật treo.
• Pyromancy: dự đoán qua lửa.
• Rhabdomancy: bói toán qua que tính.
• Runecasting hoặc Runic bói toán: dự đoán qua rune.
• Rét: qua việc nhìn vào hoặc vào các vật thể phản chiếu.
• Bảng thần: bằng ván hoặc bảng nói.
• Taromancy: dự đoán qua các lá bài tarot trong phong thủy.
• Cắt hoặc nếm: dự đoán qua lá trà hoặc bã cà phê.

Xã hội học

Bói toán Romani. Hình khắc gỗ từ Cosmographia universalis của Sebastian Münster.

Các thầy bói phương Tây thường dự đoán các vấn đề như tình yêu, tài chính và khả năng sinh con trong tương lai. Nhiều thầy bói cũng cung cấp dịch vụ 'đọc nhân vật', có thể bao gồm số học, bút tướng pháp, xem tướng (cho hiện tại), và chiêm tinh học.

Trong văn hóa phương Tây hiện đại, thầy bói thường là nữ hơn nam. Một số thầy bói duy trì mối quan hệ lâu dài với khách hàng cá nhân. Tư vấn qua điện thoại với các nhà tâm linh học trở nên phổ biến từ những năm 1990, và đến những năm 2010, các phương pháp liên lạc như email và hội nghị truyền hình cũng phát triển, mặc dù không phương pháp nào thay thế hoàn toàn tư vấn trực tiếp truyền thống.

Được coi là một ngành kinh doanh ở Bắc Mỹ

Trước cửa hàng ở Boston, thầy bói tâm linh bàn luận về vai trò của bói toán trong xã hội. Ronald H. Isaacs, một giáo sĩ Do Thái và tác giả người Mỹ, nhận xét: 'Từ lâu, con người đã khao khát biết điều gì đang chờ đợi trong tương lai. Dù được xem như một nghề chân chính, sự tò mò về tương lai không ngừng thúc đẩy loài người tìm hiểu và chuẩn bị tốt hơn. ' Các phương tiện truyền thông nổi tiếng như The New York Times đã giải thích cho độc giả Mỹ rằng dù cách đây 5000 năm, những người đánh răng được tôn trọng như những cố vấn quan trọng của người Assyria, họ đã mất đi sự kính trọng khi lý trí lên ngôi vào thế kỷ 17 và 18.

Theo các nhà xã hội học Danny L. và Lin Jorgensen, với sự gia tăng của chủ nghĩa thương mại, 'việc mua bán các thực hành huyền bí [đã thích ứng để tồn tại] trong xã hội lớn hơn'. Ken Feingold, tác giả của cuốn 'Nghệ thuật tương tác khi bói toán như một cỗ máy bán hàng tự động', khẳng định rằng với sự xuất hiện của tiền, bói toán đã trở thành 'một dịch vụ cá nhân, một mặt hàng trên thị trường'.

Như J. Peder Zane đã viết trên tờ The New York Times vào năm 1994, nói về Mạng lưới những người bạn ngoại cảm, 'Dù là 3 giờ chiều hay 3 giờ sáng, Dionne Warwick và nhóm bạn tâm linh của cô ấy đang bán những lời khuyên về tình yêu, tài chính và thành công. Ở một quốc gia nơi sức mạnh của những viên pha lê và khả năng của các thiên thần gần như được tôn sùng hơn là chế giễu, không có gì ngạc nhiên khi mỗi năm một triệu người gọi cho bạn của Warwick.'

Khách hàng

Năm 1994, Rosanna Rogers, một cố vấn tâm linh ở Cleveland, Ohio, chia sẻ với J. Peder Zane rằng nhiều người đã tìm đến bà: 'Những người nằm lười trên ghế không phải là đối tượng duy nhất tìm kiếm sự tư vấn từ các nhà tâm linh và chiêm tinh học. Các nhà thấu thị có một công việc phát đạt khi tư vấn cho các chủ ngân hàng Philadelphia, luật sư Hollywood và giám đốc điều hành của các công ty trong danh sách Fortune 500... Nếu mọi người biết bao nhiêu người, đặc biệt là những người rất giàu có và quyền lực, tìm đến các nhà ngoại cảm, thì họ sẽ sốc.' Rogers 'khẳng định có 4.000 tên trong rolodex của mình.'

Janet Lee, còn gọi là nhà ngoại cảm Greenwich, cho biết khách hàng của cô thường là các nhà môi giới Phố Wall, những người đang tìm kiếm bất kỳ lợi thế nào họ có thể có. Phí của cô thường là khoảng 150 đô la cho một phiên, nhưng một số khách hàng sẵn sàng trả từ 2,000 đến 9,000 đô la mỗi tháng để cô sẵn sàng tư vấn 24/7.

Khách hàng tiêu biểu

Năm 1982, Danny Jorgensen, giáo sư Nghiên cứu Tôn giáo tại Đại học Nam Florida, đã đưa ra một lý do tâm linh cho sự phổ biến của bói toán. Ông cho rằng mọi người tìm đến các nhà ngoại cảm hoặc thầy bói để hiểu rõ hơn về chính mình, và từ đó, kiến thức có thể mang lại quyền lực cá nhân hoặc thành công trong một số lĩnh vực của cuộc sống.

Năm 1995, Ken Feingold đưa ra một lý giải khác về việc tại sao mọi người tìm đến thầy bói:

Chúng ta khao khát hiểu hành động của người khác và giải quyết xung đột cá nhân liên quan đến các quyết định và sự tham gia của mình vào các nhóm xã hội và nền kinh tế. Bói toán dường như xuất hiện từ nỗi lo về cái chết không thể tránh khỏi. Ý tưởng rất rõ ràng - chúng ta biết rằng thời gian của chúng ta là hữu hạn và muốn mọi thứ trong cuộc sống theo đúng ý muốn. Nhận thức rằng mong muốn của chúng ta có hạn, chúng ta tìm kiếm công nghệ để có được cái nhìn về tương lai... nhằm kiểm soát cuộc sống của chính mình.

Cuối cùng, lý do một người tìm đến nhà bói toán hoặc thầy bói thường phụ thuộc vào văn hóa và kỳ vọng cá nhân của họ.

Dịch vụ

Các thầy bói truyền thống có phong cách và phương pháp khác nhau, thường dựa vào các kỹ thuật lâu đời trong nền văn hóa của họ để đáp ứng mong đợi văn hóa của khách hàng.

Tại Hoa Kỳ và Canada, trong số các khách hàng có nguồn gốc châu Âu, bói tay, chiêm tinh học, và đọc bài tarot rất phổ biến. Lời khuyên thường được đưa ra về những vấn đề cụ thể mà khách hàng đang gặp phải.

Cũng có thể cung cấp các hướng dẫn tâm linh không liên quan đến tôn giáo. Catherine Adams, một nhà thấu thị người Mỹ, chia sẻ: 'Triết lý của tôi là dạy và thực hành tự do tinh thần, có nghĩa là bạn có thể liên lạc với hướng dẫn tinh thần của riêng mình, và tôi có thể giúp bạn kết nối.'

Trong cộng đồng người Mỹ gốc Phi, nơi nhiều người thực hành ma thuật dân gian như hoodoo hoặc rootworking, một buổi xem bói hoặc 'đọc' cho khách hàng có thể được thực hiện theo các nghi lễ làm phép và cầu nguyện Cơ đốc, thông qua một phương pháp được gọi là 'huấn luyện kỳ diệu'.

Ngoài việc chia sẻ và giải thích các tầm nhìn của mình, các thầy bói còn có thể đóng vai trò như những nhà tư vấn, thảo luận và đưa ra lời khuyên về các vấn đề của khách hàng. Họ khuyến khích khách hàng sử dụng sức mạnh ý chí của mình.

Sự nghiệp toàn thời gian

Một số thầy bói hoàn toàn tập trung vào công việc bói toán của họ, trong khi những người khác duy trì một hoặc nhiều công việc khác, có thể liên quan hoặc không liên quan đến bói toán. Theo nghiên cứu của Danny L. và Lin Jorgensen vào năm 1982, mặc dù có sự khác biệt giữa các công việc phụ, các thầy bói bán thời gian thường hoạt động trong các lĩnh vực dịch vụ con người như tư vấn, công tác xã hội, giảng dạy và chăm sóc sức khỏe. Họ cũng tham gia vào các hoạt động bình thường như xem phim, mua sắm tại K-Mart, ăn ở McDonald's và đi bệnh viện khi cần.

Tính hợp pháp

Năm 1982, Danny L. và Lin Jorgensen ghi nhận rằng, 'Các thầy bói thường tuân thủ luật pháp địa phương và mua giấy phép kinh doanh nếu cần.' Tuy nhiên, ở Hoa Kỳ, nhiều quy định địa phương và tiểu bang giới hạn việc xem bói, yêu cầu giấy phép hoặc thay đổi thuật ngữ từ 'thầy bói' thành 'cố vấn tâm linh' hoặc 'nhà tư vấn tâm linh.' Một số tiểu bang thậm chí có luật cấm hoàn toàn việc hành nghề bói toán.

Ví dụ, tại bang New York, bói toán được xếp vào tội nhẹ hạng B. Theo luật của Bang New York, S 165.35:

Một cá nhân bị coi là phạm tội bói toán khi, với một khoản tiền phí hoặc bồi thường mà anh ta nhận được trực tiếp hoặc gián tiếp, anh ta tuyên bố hoặc giả vờ có khả năng dự đoán vận may, hoặc tự nhận mình có thể làm được điều đó bằng cách sử dụng quyền năng huyền bí, nhằm trả lời các câu hỏi hoặc đưa ra lời khuyên về vấn đề cá nhân, hoặc để thực hiện, tác động hoặc ảnh hưởng đến các linh hồn hoặc lời nguyền ác quỷ; trừ trường hợp nếu hành vi này chỉ được thực hiện trong một chương trình hoặc triển lãm với mục đích giải trí hoặc tiêu khiển.

Các nhà lập pháp trong quy chế này nhận thức rằng các thầy bói thường không chỉ thực hiện các buổi trình diễn hoặc triển lãm giải trí, và rằng người dân sẽ vẫn tiếp tục tìm đến các thầy bói dù hành vi của họ có thể vi phạm pháp luật.

Tương tự, tại New Zealand, theo Mục 16 của Đạo luật về các tội danh tóm tắt năm 1981, bất kỳ ai giả vờ hoặc lừa dối để nhận tài chính rằng họ có khả năng thần giao cách cảm hoặc thấu thị, hoặc hoạt động kiếm tiền bằng cách sử dụng 'thiết bị gian lận' sẽ bị phạt một nghìn đô la. Tuy nhiên, như luật New York, điều này không bị coi là tội hình sự nếu mục đích chỉ là giải trí.

Ở Ả-rập Xê-út, bói toán bị cấm hoàn toàn, được xem là một hình thức phép thuật và trái với giáo lý và luật Hồi giáo, và có thể bị xử án tử hình.

Phê bình

Bói toán thường bị các nhà khoa học và những người hoài nghi chỉ trích vì dựa vào tư duy huyền bí và mê tín.

Nhà hoài nghi Bergen Evans cho rằng bói toán là kết quả của việc chọn lựa một cách ngây thơ từ hàng triệu điều không tồn tại, sự giải thích khéo léo của sự mơ hồ, hoặc một tuyên bố vô liêm sỉ về sự không thể tránh khỏi. Các nhà hoài nghi khác cho rằng bói toán chỉ đơn giản là cách đọc nguội.

Có rất nhiều trường hợp gian lận trong nghề bói toán.

Bói toán và cách nó hoạt động đặt ra nhiều câu hỏi quan trọng. Ví dụ, bói toán sử dụng nhiều phương pháp khác nhau như đọc bài tarot và ngoại cảm. Các phương pháp này thường dựa vào các hiện tượng ngẫu nhiên. Các nhà chiêm tinh tin rằng sự chuyển động của các vì sao có thể ảnh hưởng đến cuộc sống của một người. Tương tự, các hình ảnh trên các lá bài tarot được cho là có ý nghĩa quan trọng đối với cuộc sống. Tuy nhiên, vẫn thiếu bằng chứng để chứng minh tại sao các hiện tượng như các vì sao lại có tác động đến cuộc sống của chúng ta.

Ngoài ra, những dự đoán và đọc bói từ tử vi thường mang tính chất tổng quát, phù hợp với nhiều người. Ví dụ, trong kỹ thuật đọc nguội, người đọc thường bắt đầu bằng những mô tả chung và sau đó cung cấp thông tin chi tiết dựa trên phản ứng của người mà họ dự đoán. Hiện tượng mọi người cảm thấy những mô tả chung này phù hợp với chính họ được gọi là hiệu ứng Barnum, một hiện tượng đã được các nhà tâm lý học nghiên cứu trong nhiều năm.

Mặc dù các phương pháp bói toán thường thiếu bằng chứng và nhiều vụ lừa đảo đã xảy ra với các nhà ngoại cảm, bói toán vẫn ngày càng trở nên phổ biến toàn cầu. Điều này có thể được giải thích bởi việc mọi người thường cảm thấy căng thẳng khi đối mặt với bất trắc và tìm cách hiểu rõ hơn về cuộc sống của mình.

• Nhà tiên tri

Chú giải

Các liên kết bên ngoài

• Phân tích về bói toán Hy Lạp: các phương pháp và nguyên tắc, William Reginald Halliday, Macmillan, 1913, 309 trang - phiên bản quét hoàn chỉnh của nghiên cứu tổng quan gần đây nhất về bói toán Hy Lạp (trên Google Sách)
•  “Bói toán” . Bách khoa toàn thư Công giáo. New York: Robert Appleton Company. 1913.