Nếu bài Khúc hát ru những em bé lớn trên vai mẹ thể hiện tình yêu thương của mẹ Tà-ôi dành cho con, thì bài Nói với con của Y Phương lại là sự thể hiện của tình cha. Cha truyền đạt cho con những bài học về cuộc sống kỳ diệu của con, những phẩm chất cao đẹp của người dân miền núi, cũng như tình yêu của cả gia đình không chỉ riêng cha mình.
Bài thơ của Y Phương mang đậm nét văn hóa dân tộc miền núi. Các hình ảnh trong bài thơ không chỉ đơn giản là chi tiết mà chúng còn có ý nghĩa biểu tượng sâu sắc. Từ những biểu tượng ấy, Y Phương thể hiện tình yêu cha mẹ và những lời nhắn nhủ về tương lai cho con. Nếu như coi đó là những biểu tượng ẩn dụ, thì suốt bài thơ cũng đều là những biểu tượng ẩn dụ như vậy; nếu như coi đó là nghệ thuật đặc sắc, thì Nói với con đã ghi dấu ấn trong lòng người đọc bằng những điểm nhấn tinh tế.
Ngay từ tiêu đề Nói với con, người đọc đã cảm nhận được tình cảm ấm áp và gần gũi. Đó chính là tình yêu thương của cha mẹ và sự che chở của quê hương. Cha nói với con như đang bảo vệ từng bước đi của con. Tác giả không đặt một tiêu đề nào trừu tượng như Lời nhắn nhủ cho con, mà Nói với con thể hiện sự giản dị và tình cảm, là lời tâm sự, lời nhắc nhở nhẹ nhàng mà không gánh nặng.
Mỗi bước đi của con, cha mẹ luôn ở bên dìu dắt; mỗi tiếng cười, tiếng nói từ khi con biết gọi mẹ, gọi bà đều được cha mẹ khuyến khích. Như trong cuộc sống, không cha mẹ nào lại không mong con mau biết nói, để có thêm niềm vui trong gia đình. Đó là tình yêu của cha được thể hiện qua những vần thơ. Cha muốn con biết rằng:
Con yêu của cha nhiều lắm
Con vững bước, cha dõi theo
Vững tin, con vượt khó gian
Hạnh phúc đẹp mãi luôn
Cha muốn con hiểu rằng, không chỉ có tình yêu của cha mà còn có sự che chở của quê hương, làng xóm. Ba từ đan, cài, ken thể hiện sự đoàn kết của quê hương. Rừng hoa thơm phức, trên con đường con đi, cũng có sự quan tâm của quê hương. Tình cảm cha dành cho con rất mạnh mẽ, thiêng liêng và bao la. Cha cũng muốn con hiểu rằng những ngày của cả gia đình với tình yêu là những ngày hạnh phúc nhất. Bởi:
Cha mẹ mãi nhớ về ngày cưới
Ngày đầu tiên đẹp nhất trên đời.
Đó là cách cha thể hiện tình yêu thương, sự che chở đối với con, một cách giản dị nhưng đầy ý nghĩa. Tình yêu, sự che chở ấy là của cha, của mẹ, của quê hương con.
Cha không chỉ muốn nói với con, mà còn muốn con hiểu những tình cảm sâu sắc đến từ cha. Người đồng mình là những con người da thịt, tự hào về quê hương và những truyền thống dân tộc. Cha muốn con biết rằng những người đồng mình luôn kiên định và mạnh mẽ, không bao giờ từ bỏ trước khó khăn. Họ là những con người lớn lao và đẹp đẽ, được cha ca ngợi và muốn con học tập. Những con người của quê hương luôn hướng về những điều tốt đẹp, những giá trị văn hóa lâu dài. Họ là những người lớn lên dưới bóng dáng yêu thương của cha, mẹ và quê hương.
Điều đó đã được cha truyền đạt qua những vần thơ, qua những lời nhắn nhủ, qua mỗi câu chữ của bài thơ.
Sống trên đất không chê đất gập ghềnh
Sống trong cạm bẫy không chê cạm bẫy nghèo đói
Sống như dòng sông như suối
Qua những phẩm chất của con, quê hương cao quý là thế, kiêu hãnh là thế, cha mong con sống đáng giá với quê hương. Cha mong con vượt qua khó khăn dù có nguy hiểm, dù có gian nan; cha mong con kiên định trước nghèo khó để đối mặt và tiến lên. Và trong mọi công việc, con hãy sống, hãy tự tin tiến lên không ngừng như những dòng sông, những con suối luôn chảy đi mang theo dòng nước mát trong lành. Cha mong ý chí của con sẽ như thế, cha hy vọng nghị lực của con sẽ mãnh liệt như thế. Và thông qua truyền thống của những người con đồng mình, những người mạnh mẽ, khoẻ mạnh, cha muốn nhắc nhở con hãy tự hào về những truyền thống quê hương để sống ý nghĩa, trung thành với quê hương. Lời nhắn nhủ mang lại từ tình yêu thương trìu mến, lòng tin của cha. Cha yêu con, mong con vượt qua những thách thức của cuộc đời bằng sức mạnh, cố gắng vươn lên, học hỏi từ những bản sắc mà truyền thống của quê hương là nguồn sáng nhất.
Như vậy, từ những phẩm chất và truyền thống đáng tự hào của người đồng mình, cha đã truyền đạt cho con bài học sâu sắc và ý nghĩa của cuộc sống.
Trong mọi thời đại, trong mọi trường hợp, tình yêu của cha mẹ dành cho con, gia đình và quê hương dành cho con là vô cùng cao quý và thiêng liêng. Người cha trong bài thơ Nói với con của Y Phương cũng thể hiện điều này. Đó là tình yêu, là hy vọng vào con. Bài thơ truyền đạt tình cảm sâu sắc và tha thiết nhưng cũng rất mạnh mẽ như hình tượng của người cha trong mỗi người, những lời nhắn nhủ của người cha với con mình cũng là những lời nhắn nhủ mà tất cả các cha cha đều mong con không bao giờ quên trên hành trình đời đầy thách thức và gian khó.
Trích: Mytour