Buzz
Tác giả
Tác giả Nguyễn Trãi
1. Tiểu sử
- Nguyễn Trãi (1380 - 1442), tự Ức Trai, xuất thân từ làng Chi Ngại (nay thuộc huyện Chí Linh, tỉnh Hải Dương), nhưng trưởng thành tại làng Nhị Khê, Thường Tín, Hà Nội.
- Cha ông là Nguyễn Phi Khanh, đỗ Thái học sinh dưới triều Trần. Mẹ là Trần Thị Thái, con của quan tư đồ Trần Nguyên Đán.
- Năm 1400, ông thi đỗ Thái học sinh và theo cha làm quan dưới thời nhà Hồ.
- Năm 1407, nhà Hồ suy yếu, ông và cha bị bắt sang Trung Quốc.
- Khoảng năm 1423, ông gia nhập lực lượng Lam Sơn, theo Lê Lợi và góp phần vào việc dâng Bình Ngô sách.
- Năm 1427, Lê Lợi lên ngôi vua và ủy nhiệm cho Nguyễn Trãi viết Bình Ngô đại cáo.
- Năm 1437, ông rút lui về Côn Sơn. Vào năm 1440, vua Lê Thái Tông mời ông trở lại phục vụ.
- Năm 1442, ông bị kẻ gian vu cho tội sát vua và phải nhận án tử hình 'tru di tam tộc'.
- Năm 1464, vua Lê Thánh Tông minh oan cho ông.
- Năm 1980, Nguyễn Trãi được UNESCO tôn vinh là 'Danh nhân văn hóa thế giới'.
2. Sự nghiệp sáng tác
a. Nội dung văn thơ
- Tác phẩm thơ của Nguyễn Trãi đa dạng về chủ đề, sự trí tuệ; giàu tư tưởng và trữ tình. Trong đó, ông nổi bật với triết lý nhân nghĩa, tình yêu thiên nhiên và những bài thơ suy tư về cuộc sống.
b. Tính chất nghệ thuật
- Thơ của Nguyễn Trãi thể hiện nhiều thành tựu nghệ thuật đặc sắc; đóng góp quan trọng vào sự phát triển và hoàn thiện nhiều thể loại văn học trung đại Việt Nam: văn chính luận, thơ chữ Hán và thơ chữ Nôm.
+ Văn chính luận của Nguyễn Trãi, đặc biệt là các thư từ, văn bản ngoại giao với triều Minh, luôn đạt đến tiêu chuẩn cao.
+ Thơ chữ Hán của ông thường sử dụng các thể loại thơ Đường luật, có phong cách mềm mại, lôi cuốn; ngôn ngữ sắc sảo, miêu tả tinh tế, nghệ thuật lôi cuốn.
+ Thơ chữ Nôm của Nguyễn Trãi được đánh giá cao là đỉnh cao của thơ việt ngữ thời trung đại.
- Tập thơ văn của Nguyễn Trãi là biểu tượng của văn học trung đại Việt Nam vào thế kỉ XV.
c. Các tác phẩm nổi bật
- Văn chính luận: Quân trung từ mệnh tập,...
- Thơ chữ Hán: Loạn hậu đáo Côn Sơn cảm tác, Chu trung ngẫu thành, Tự thán, Thần Phù khải khẩu,...
- Thơ chữ Nôm: Quốc âm thi tập,...
3. Vị trí và tầm ảnh hưởng
- Nguyễn Trãi không chỉ là anh hùng dân tộc mà còn là một nhà văn hóa tiên phong, một nhà thơ, nhà văn. Đóng góp của ông đã mở ra một trang mới trong lịch sử văn hóa, văn học của Việt Nam.
+ Nguyễn Trãi có vai trò quan trọng trong việc giúp Lê Lợi xây dựng chiến lược chính trị và quân sự khi tham gia vào cuộc khởi nghĩa Lam Sơn.
+ Các đóng góp về văn học của Nguyễn Trãi đánh dấu một bước ngoặt quan trọng, đánh dấu sự khởi đầu của nhiều truyền thống văn hóa quý báu của dân tộc.
Tác phẩm
Dục Thúy Sơn - Sơn Hà Khúc
I. Tổng quan
1. Thể loại: Thơ đường luật
2. Nguyên bản và ngữ cảnh sáng tác: Bài thơ này được rút từ “Ức Trai thi tập” của Nguyễn Trãi
3. Phương thức biểu đạt: Biểu cảm
4. Cấu trúc:
- 6 dòng đầu: Bức tranh núi Hương sơn
- 2 dòng cuối: Cảm tạ của Nguyễn Trãi
5. Giá trị nội dung:
- Khen ngợi vẻ đẹp thần kỳ của núi Dục Thuý
- Tình cảm nhớ nhung của Ức Trai
6. Giá trị nghệ thuật:
- Mô tả cảnh tự nhiên
- Hình ảnh thơ mộng
- Sử dụng ẩn dụ với sóng lặng nhau
II. Chi tiết
1. Bức tranh núi Hương sơn
- Một bức tranh sơn thuỷ tuyệt vời về Dục Thuý, được tạo ra bằng bút pháp tinh tế
- Dòng thơ đầu tiên đã đề cập đến “non tiên” giữa biển cả, dòng thứ tư lại mô tả chi tiết về núi Dục Thuý 'như thần tiên rơi xuống trần gian” (thiên tiên phúc phù trần gian)
→ Hai hình ảnh “thiên tiên” và “thần cảnh” tương phản và bổ sung lẫn nhau. Cảm xúc mở rộng, phát triển để ca ngợi Dục Thuý sơn là một kỳ quan thiên nhiên hiếm có tại đất nước ta
- Hình ảnh ẩn dụ “hoa sen thần bí đỉnh cao” rất lôi cuốn, đầy chất thơ.
- Hai từ “nổi lên ” và “trút xuống” đối lập nhau rất thần bí
→ Gợi lên hình ảnh núi non, chùa chiền, dòng sông ảo diệu, đồng thời đưa ra cảm xúc hòa mình vào không gian thiên nhiên, tươi đẹp, lãng mạn
- Phép đối sánh được sử dụng thông qua hình ảnh thơ như hai bức tranh của trường phái “ấn tượng”:
'Tháp ảnh trâm thanh ngọc,
Ba quang kính thúy hoàn”
→ Nguyễn Trãi đã tưởng tượng và tạo ra một loạt hình ảnh ẩn dụ phong phú, với đường nét, màu sắc và ánh sáng huyền bí để ca ngợi vẻ đẹp hoang sơ của Dục Thúy Sơn
2. Cảm tạ của Nguyễn Trãi
- Ức Trai nhớ lại về Trương Hán Siêu:
“Nhớ đến Trương Thiếu Bảo,
Bia đã phủ rêu hoen”.
- Trương Hán Siêu hay Trương Thiếu Bảo, là một danh sĩ uyên bác, nhà thơ vĩ đại thời Trần. Tên tuổi của ông liên quan mật thiết với Dục Thúy Sơn và những bài thơ kí rất nổi tiếng.
- Hai từ “nhớ lại” (tương ứng với sự hoài niệm) cho thấy tâm trạng trong trẻo của Ức Trai.
→ Câu thơ chứa nhiều ý nghĩa sâu xa, đậm chất tình nghĩa. Hình ảnh bia đã phủ rêu nói lên tình cảm thâm sâu của người viết về quá khứ. Đến thăm núi, nhìn tháp và nhớ về người xưa.
