Dựng bài Chiến thắng Mtao Mxây SGK Ngữ Văn 10 tập 1 Cánh Diều - chi tiết

Nội dung chính

Tóm tắt

     Khi Đăm Săn và nô lệ đang làm rẫy, Mtao Mxây đến phá làng và bắt Hơ Nhị làm vợ. Đăm Săn trở về và thách thức Mtao Mxây để giải cứu vợ. Mặc dù Mtao Mxây sợ hãi, nhưng chỉ khi nhà bị đe dọa, hắn mới đồng ý chiến đấu. Cuộc chiến giữa Mtao Mxây và Đăm Săn khốc liệt. Nhờ sự giúp đỡ của thần linh và sức mạnh của bản thân, Đăm Săn đã giết chết kẻ thù. Dân làng coi Đăm Săn là anh hùng và tù trưởng của họ. Họ cùng nhau mừng chiến thắng.

Chuẩn bị 1

Trả lời Câu hỏi 1 Chuẩn bị trang 19 SGK Văn 10 Cánh diều

Tóm tắt nội dung chính của văn bản (Câu chuyện kể về những gì? Xảy ra trong bối cảnh thế nào? Có chi tiết kỳ diệu nào?).

Phương pháp giải:

- Đọc hiểu văn bản

- Tìm ra ý chính và tóm tắt nội dung văn bản.

Lời giải chi tiết:

Mtao Mxây ghen ghét Đăm Săn vì vợ Đăm Săn xinh đẹp, nên hắn quyết tâm bắt Hơ Nhị. Mtao Mxây giả làm khách tới nhà Đăm Săn và sau khi Đăm Săn ra ngoài, hắn cải trang thành khách và bắt Hơ Nhị. Khi Đăm Săn trở lại và phát hiện vợ mình bị bắt, hắn đánh Mtao Mxây để cứu vợ. Cuộc chiến giữa họ diễn ra ác liệt. Mặc dù Mtao Mxây mặc giáp và cầm khiên để phòng thủ, nhưng chỉ khi Đăm Săn đe dọa phá nhà, hắn mới ra chiến đấu. Đăm Săn vững mạnh, tài giỏi, khiến ai cũng nể phục. Mtao Mxây bị thương và chạy trốn, nhưng cuối cùng hắn cũng bị Đăm Săn hạ gục. Mtao Mxây cầu xin Đăm Săn tha cho mạng của mình, nhưng Đăm Săn từ chối và tiêu diệt kẻ ác. Đắc tội Đăm Săn với tên Mtao Mxây nhanh chóng trở thành người anh hùng.

Chuẩn bị 2

Trả lời Câu hỏi 2 Chuẩn bị trang 19 SGK Văn 10 Cánh diều

Nhân vật chính là ai? Có điểm gì nổi bật?

Phương pháp giải:

- Đọc kỹ văn bản

- Sử dụng kiến thức đã biết, áp dụng vào văn bản để xác định nhân vật chính.

Lời giải chi tiết:

- Nhân vật chính trong văn bản là: Đăm Săn

- Nhân vật có các đặc điểm nổi bật sau:

+ Đăm Săn mạnh mẽ, tài giỏi

+ Giọng điệu vang rộn, uy nghiêm

+ Mạnh mẽ và vạm vỡ

+ Ăn không ngán, uống không say, nói chuyện không buồn chán

+ Sở hữu nhiều của cải

Chuẩn bị 3

Trả lời Câu hỏi 3 Chuẩn bị trang 19 SGK Văn 10 Cánh diều

Thông điệp của câu chuyện là gì?

Phương pháp giải:

- Đọc văn bản một cách cẩn thận.

- Tạo ra một đánh giá khách quan dựa trên sự hiểu biết.

Lời giải chi tiết:

Câu chuyện kể về một anh hùng dũng cảm của dân tộc, một tù trưởng đã chiến thắng kẻ thù để bảo vệ hạnh phúc gia đình và bảo vệ sự sống của bộ tộc khỏi sự bức bách. Nó truyền đạt thông điệp về lòng dũng cảm, lòng nhân ái và sự tài năng, và những người như vậy luôn được yêu thương và tôn trọng.

Chuẩn bị 4

Trả lời Câu hỏi 4 Chuẩn bị trang 19 SGK Văn 10 Cánh diều

Kết nối với kinh nghiệm sống của bản thân để hiểu thêm câu chuyện.

Phương pháp giải:

- Đọc lại nội dung và ý nghĩa của văn bản.

- Liên kết với kinh nghiệm cá nhân về dũng cảm, ý chí, kiên nhẫn và tinh thần đoàn kết,...

Lời giải chi tiết:

Để trở thành một người lãnh đạo, ngoài sự tài năng, điều không thể thiếu chính là trái tim từ bi và tình yêu thương. Khi có những phẩm chất này, một người chắc chắn sẽ trở thành một nhà lãnh đạo tuyệt vời và được tôn trọng.

Trong khi đọc 1

Trả lời Câu hỏi 1 Trong khi đọc trang 19 SGK Văn 10 Cánh diều

Văn hóa Tây Nguyên thể hiện qua những yếu tố nào?

Phương pháp giải:

- Đọc văn bản.

- Tìm hiểu chi tiết và chọn lọc.

Lời giải chi tiết:

Nhà Mtao Mxây có hình dáng giống Mặt Trăng

- Cầu thang hình chim ngói

- Ngôi nhà của tù trưởng giàu có được thiết kế tinh tế

- Cầu thang rộng như một tấm chiếu

- Những người chạy lên xuống cầu thang không gặp trở ngại khi mang đồ

Trong khi đọc 2

Trả lời Câu hỏi 2 Trong khi đọc trang 20 SGK Văn 10 Cánh diều

Tập trung vào các chi tiết miêu tả về ngoại hình của Mtao Mxây

Phương pháp giải:

- Đọc văn bản

- Liệt kê các chi tiết được chọn lọc

Lời giải chi tiết:

- Khiên hắn tròn như một quả đầu cú, gươm sáng bóng như cầu vồng

- Trông hắn dữ tợn như một vị thần

- Mặc một chiếc áo dày đặc, chắc chắn

- Hành vi dễ sợ, cảnh giác

Trong khi đọc 3

Trả lời Câu hỏi 3 Trong khi đọc trang 21 SGK Văn 10 Cánh diều

Chú ý các biện pháp nghệ thuật được sử dụng để mô tả hình ảnh múa khiên của Đăm Săn và Mtao Mxây.

Phương pháp giải:

- Đọc văn bản

- Chọn lọc các chi tiết

- Ôn lại kiến thức về các biện pháp nghệ thuật.

Lời giải chi tiết:

- Đăm Săn:

+ Rung khiên múa

+ Một lần chạy qua làm một đồi

+ Một lần chạy lại làm một đồi

- Mtao Mxây:

+ Bước cao bước thấp từ phía tây sang phía đông

+ Vung dao chém mạnh mẽ, nhưng chỉ trúng chạm chân trâu

→ So sánh, miêu tả cực kỳ chi tiết

Trong khi đọc 4

Trả lời Câu hỏi 4 Trong khi đọc trang 21 SGK Văn 10 Cánh diều

Chú ý chi tiết ông trời giúp đỡ Đăm Săn.

Phương pháp giải:

- Đọc văn bản.

- Tìm hiểu chi tiết, lựa chọn

Lời giải chi tiết:

- Trong giấc mơ, ông Trời chỉ cho Đăm Săn một chiếc chày cũ để ném vào vành tai Mtao Mxây

- Đám săn tỉnh giấc, ném chiếc chày cũ trúng vành tai của kẻ thù

- Giáp của Mtao Mxây rơi rụng, hắn lao về quay quần quật quật

- Đăm Săn phá hủy tất cả, cuối cùng hắn ngã quỳ xuống

Trong khi đọc 5

Trả lời Câu hỏi 5 Trong khi đọc trang 22 SGK Văn 10 Cánh diều

Thái độ và hành động của cộng đồng làng phản ánh tình cảm của họ dành cho tù trưởng Đăm Săn như thế nào

Phương pháp giải:

- Đọc văn bản

- Tìm hiểu chi tiết

- Cảm nhận và đưa ra ý kiến

Lời giải chi tiết:

- Đối với Mtao Mxây: sau khi Mtao Mxây bị đánh bại, những người nô lệ đều phục tùng và nghe theo lời Đăm Săn. Điều này chứng tỏ rằng họ luôn mong muốn một cộng đồng mạnh mẽ, giàu có và có một nhà lãnh đạo tài ba và dũng cảm. → Tin tưởng và tuân theo Đăm Săn một cách tận tụy.

- Đối với Đăm Săn: họ chào đón anh hùng của mình với sự hồ hởi khi chiến thắng trở lại. Họ sắp xếp sẵn sàng mừng rỡ, không chỉ để ăn mừng sự mở rộng của hòm trí thức, mạnh mẽ và giàu có mà còn để chào đón những người dân mới bằng sự trung thành. → Tự hào về Đăm Săn

Trong khi đọc 6

Trả lời Câu hỏi 6 Trong khi đọc trang 24 SGK Văn 10 Cánh diều

Hình dung không khí vui mừng của cộng đồng làng khi Đăm Săn chiến thắng

Phương pháp giải:

- Đọc văn bản

- Liên tưởng và cảm nhận

Lời giải chi tiết:

- Tiếng chuông reo hò, tiếng đồng tiếng bạc, tiếng nhạc vòng quanh

- Đập vỡ cây đòn ngạch, ở trên gãy nát cây xà ngang

- Tất cả các loài động vật đều lặng lẽ để nghe tiếng chuông vui mừng

→ Điều này cho thấy không khí vui mừng của chiến thắng đang lan tỏa, sôi động; âm nhạc của trời đất, tất cả đều hòa mình trong niềm vui của chiến thắng của Đăm Săn

Trong khi đọc 7

Trả lời Câu hỏi 7 Trong khi đọc trang 24 SGK Văn 10 Cánh diều

Chú ý đến vẻ đẹp kỳ diệu, huyền bí của nhân vật Đăm Săn

Phương pháp giải:

- Đọc văn bản,

- Ôn lại kiến thức đã biết, áp dụng vào văn bản

- Đưa ra cảm nhận khách quan

Lời giải chi tiết:

- Nằm trên chiếc võng, tóc bạc rối bời, người mang trên mình một lớp hoa nóng bỏng

- Uống không ngừng, ăn không ngừng, trò chuyện không ngừng

- Đầu đeo một chiếc khăn mặt nghênh ngang, vai gánh một bó hoa, đánh đâu phá nát đó, vây đâu quật gãy đó

→ Điều này làm nổi bật vẻ đẹp của Đăm Săn. Đăm Săn trở nên giàu có, tràn đầy sức sống và danh tiếng. Đăm Săn là một anh hùng, là tù trưởng – người có vai trò quan trọng, góp phần vào sự phát triển của cộng đồng.

Trong khi đọc 8

Trả lời Câu hỏi 8 Trong khi đọc trang 25 SGK Văn 10 Cánh diều

Chú ý đến nghệ thuật mô tả nhân vật Đăm Săn

Phương pháp giải:

- Đọc văn bản, ôn lại kiến thức đã biết

- Áp dụng vào văn bản để tìm hiểu nghệ thuật mô tả

- Lựa chọn chi tiết

Lời giải chi tiết:

- Sẽ không lùi bước dù có đối mặt với nguy cơ chết ngất

- Ngực quấn một chiếc chăn chiến, người mặc một chiếc áo chiến

- Tai đeo một nhụy hoa, bên cạnh mình cầm một cây gươm dài

- Đôi mắt lấp lánh như mắt của con chim ghê ăn hoa cây tre

- Bắp chân to bằng đôi cánh đòn ngạch, bắp đùi to bằng ống bễ

- Sức mạnh như con voi đực, hơi thở như tiếng sấm

- Nằm giữa chiến trường, nằm ngang giữa chiếc xà dọc

- Trái tim mạnh mẽ từ khi còn trong bụng mẹ

→ Biện pháp mô tả cực kỳ sống động, sử dụng nhiều so sánh.

Sau khi đọc 1

Trả lời Câu hỏi 1 Sau khi đọc trang 25 SGK Văn 10 Cánh diều

Liệt kê các sự kiện chính trong văn bản Chiến thắng Mtao Mxây và phân tích lời kể, lời của nhân vật cùng những chi tiết phi thường.

Phương pháp giải:

- Đọc và hiểu kỹ văn bản

- Sử dụng kiến thức về bối cảnh

- Phân tích và so sánh

Lời giải chi tiết:

* Sự kiện chính trong văn bản:

+ Trận đấu giữa Đăm Săn và Mtao Mxây, gồm 2 hiệp.

- Hiệp đấu đầu tiên: Mtao Mxây thể hiện sự yếu đuối, còn Đăm Săn tỏ ra mạnh mẽ và khôn ngoan → Đâm trúng Mtao Mxây nhưng không thủng áo giáp.

- Hiệp thứ hai: Được trời giúp, Đăm Săn ném chày trúng tai Mtao Mxây và thủng được giáp của hắn.

+ Đăm Săn ăn mừng chiến thắng

* Lời kể: Mô tả về bối cảnh, người kể biết tất cả.

- Nhà Mtao Mxây đẹp đẽ, ngôi nhà của lão tù trưởng nhà giàu trông quả thật là đẹp. Cầu thang rộng một lá chiếu, người nối đuôi nhau lên xuống mà khiêng một chẻ đuế vẫn không sợ chật.

- Mtao Mxây phải ra đối mặt với Đăm Săn, hắn dữ tôn như thần thánh, mặc áo dây nút, dáng người đắn đo giữa đám đông mịt mù như trong sương sớm.

* Chi tiết phi thường:

- Đăm Săn múa trên cao, gió như bão. Múa dưới thấp, gió như lốc. Khi múa dưới, vang lên tiếng đĩa khiên đồng. Khi múa trên cao, vang lên tiếng đĩa khiên kênh. Khi chạy nước kiệu, quả núi ba lần rạn nút, ba đồi tranh bật rễ bay tung.

Sau khi đọc 2

Trả lời Câu hỏi 2 Sau khi đọc trang 25 SGK Văn 10 Cánh diều

Nhân vật người anh hùng Đăm Săn được miêu tả với những đặc điểm nổi bật nào? Chỉ ra những chi tiết cho thấy sự đối lập giữa Đăm Săn với Mtao Mxây.

Phương pháp giải:

- Đọc và tìm hiểu tác phẩm để hiểu và thâu tóm được nội dung của văn bản.

- Chú ý đến những tình huống, ngôn ngữ và hành động của các nhân vật.

- Chọn lọc chi tiết và liệt kê.

- So sánh chi tiết.

Lời giải chi tiết:

* Đặc điểm nổi bật của Đăm Săn:

- Đăm Săn là người đàng hoàng, ngay thẳng, tự tin quyết kiệt.

- Đăm Săn là một dũng sĩ vô cùng dũng cảm, tài năng, có sức mạnh phi thường, lấn át kẻ thù.

- Đăm săn là người dũng cảm và có trái tim nhân ái, biết yêu thương, chàng chiến đấu vì mục đích bảo vệ danh dự cá nhân, hạnh phúc gia đình và quan trọng hơn là danh dự và sự bình yên của cộng đồng, thị tộc.

- Đăm Săn hiện lên như một vị thần mang vẻ đẹp cường tráng, dũng mãnh, hoang sơ của núi rừng. Danh tiếng lẫy lừng, được tung hô, tin yêu, ca ngợi là một “dũng tướng chắc chết mười mươi cũng không lùi bước”.

- Là người có sức khỏe phi thường.

- Là người có khả năng “ ăn không biết no, nói chuyện không biết chán”

* So sánh Đăm Săn và Mtao Mxây

Sau khi đọc 3

Trả lời Câu hỏi 3 Sau khi đọc trang 25 SGK Văn 10 Cánh diều

Phân tích tác dụng của một biện pháp nghệ thuật trong văn bản (ví dụ: so sánh, phóng đại, đối lập, tương phản,...).

Phương pháp giải:

- Đọc văn bản kỹ lưỡng

- Áp dụng kiến thức về nghệ thuật văn học

- Phân tích và chỉ ra các biện pháp nghệ thuật

Lời giải chi tiết:

* Phân tích ví dụ:

“Thế là Đăm Săn lại múa. Chàng múa trên cao, gió như bão. Chàng múa dưới thấp, gió như lốc. Chòi lẫm đổ lăn lóc. Cây cối chết rụi. Khi chàng múa dưới thấp, vang lên tiếng đĩa khiên đồng. Khi chàng múa trên cao, vang lên tiếng đĩa khiên kênh. Khi chàng múa chạy nước kiệu, quả núi ba lần rạn nút, ba đồi tranh bật rễ bay tung. Cây giáo thần, cây giáo dính đầy những oan hồn của chàng nhằm đùi Mtao Mxây phóng tới, trúng nhưng không thủng. Chàng đâm vào người Mtao Mxây cũng không thủng.”

→So sánh: Chàng múa trên cao, gió như bão. Chàng múa dưới thấp, gió như lốc

→ Nói quá: Khi chàng múa chạy nước kiệu, quả núi ba lần rạn nút, ba đồi tranh bật rễ bay tung.

→ Nhờ vào việc sử dụng các biện pháp nghệ thuật một cách tinh tế, hình ảnh Đăm Săn hiện lên sống động, đầy hấp dẫn. Điều này giúp cho người đọc có thể hình dung ra những điều mà tác giả muốn truyền đạt.

Sau khi đọc 4

Trả lời Câu hỏi 4 Sau khi đọc trang 25 SGK Văn 10 Cánh diều

Phân tích một đặc điểm nổi bật của thể loại sử thi trong đoạn trích Chiến thắng Mtao Mxây.

Phương pháp giải:

- Đọc và hiểu kỹ văn bản

- Ôn tập kiến thức về thể loại sử thi

- Áp dụng vào văn bản và phân tích ví dụ.

Lời giải chi tiết:

* Đặc điểm nổi bật của thể loại sử thi:

- Sử thi là tác phẩm có quy mô lớn, sử dụng ngôn ngữ hoành tráng để kể về biến cố lớn trong đời sống cộng đồng cổ đại.

- Sử thi Đăm Săn thể hiện đầy đủ các đặc trưng của sử thi anh hùng, kể về cuộc đời của anh hùng và nhân vật có tính chất thần linh, kì ảo.

* Đặc điểm nổi bật trong đoạn trích:

- Sử dụng nhiều chi tiết kì ảo để mô tả về sức mạnh của Đăm Săn và diễn biến trận đấu với Mtao Mxây.

Sau khi đọc 5

Trả lời Câu hỏi 5 Sau khi đọc trang 25 SGK Văn 10 Cánh diều

Phân tích hành động và lời nói của dân làng trước chiến thắng của Đăm Săn để làm rõ tình cảm của cộng đồng Ê-dê đối với người anh hùng.

Phương pháp giải:

- Đọc và tìm hiểu kỹ văn bản

- Đánh giá chi tiết trong đoạn trích

- Cảm nhận và đánh giá các hành động, lời nói của dân làng.

Lời giải chi tiết:

Đoạn cuối trích đặc biệt chú trọng vào việc mô tả cảnh ăn mừng chiến thắng của dân làng. Điều này thể hiện tư tưởng của dân làng về sự tôn vinh và ủng hộ người anh hùng Đăm Săn:

+ Dân làng phấn khởi và vui mừng sau chiến thắng của Đăm Săn, đội ngũ tù trưởng đã thất bại.

- Sự ủng hộ của dân làng cho thấy mong muốn có người lãnh đạo tài giỏi, tôn vinh công lao của người anh hùng.

+ Đoạn trích không chỉ miêu tả cuộc chiến mà còn thể hiện sự hòa nhập tự nhiên của dân làng với người anh hùng.

Sau khi đọc 6

Trả lời Câu hỏi 6 Sau khi đọc trang 25 SGK Văn 10 Cánh diều

Đoạn trích phản ánh và ca ngợi điều gì? Ý nghĩa của điều đó với cuộc sống hiện nay là gì? Tại sao?

Phương pháp giải:

- Đọc và hiểu kỹ văn bản

- Hiểu ý nghĩa của nội dung

- Liên hệ với thực tế hiện nay.

Lời giải chi tiết:

Chiến công của Đăm Săn là biểu tượng cho khát vọng của cộng đồng, tôn vinh những giá trị tinh thần và đạo đức.

- Tác phẩm vẫn mang ý nghĩa to lớn về mặt tinh thần và giá trị đạo đức, thể hiện tư tưởng về người anh hùng trong cộng đồng Ê-đê.

- Sử thi Đăm Săn giống như một khuôn mẫu về hình tượng anh hùng trong tư tưởng của người Ê-đê, thể hiện hy vọng và tôn vinh nhân phẩm của dân tộc.

Sau khi đọc 7

Trả lời Câu hỏi 7 Sau khi đọc trang 25 SGK Văn 10 Cánh diều

Minh họa trận chiến giữa Đăm Săn và Mtao Mxây qua một bức tranh hoặc đoạn văn mô tả.

Phương pháp giải:

- Đọc và hiểu văn bản

- Tóm tắt trận chiến

- Miêu tả theo quan điểm cá nhân.

Lời giải chi tiết:

Đăm Săn thách đấu và Mtao Mxây ban đầu tỏ ra kiêu hãnh, nhưng sau đó sợ hãi và lúc bị Đăm Săn đi xuống mới dám làm gì.

Trong hiệp đấu đầu tiên, cả hai múa khiên. Mtao Mxây múa kém cỏi và yếu ớt, trong khi Đăm Săn lại mạnh mẽ và tài giỏi hơn.

Kết quả của hiệp đấu đầu tiên là Mtao Mxây phải trốn tránh khiên của Đăm Săn. Dù Đăm Săn đâm trúng Mtao Mxây nhưng không thủng.

Trong hiệp đấu thứ hai, Đăm Săn được trời mách bảo và chạm vào tai Mtao Mxây với cái chày mòn.

Đăm Săn múa khiên với sức mạnh không thể ngăn cản. Cây giáo đâm vào Mtao Mxây liên tiếp nhưng không thủng.

Sau hai hiệp đấu, Mtao Mxây van xin để sống, nhưng Đăm Săn không tha thứ và cắt đầu hắn, treo lên ngoài đường.

Dân làng của Mtao Mxây theo Đăm Săn về ngôi làng mới.