Buzz
Vào tháng 2 năm 1942, nông dân Mexico Dionisio Pulido cho rằng anh ấy nghe tiếng sấm phát ra từ cánh đồng của mình, nhưng âm thanh không từ bầu trời mà từ một khe nứt lớn, bốc khói và phun ra đá. Khe nứt này gọi là núi lửa Paricutin. Trong 9 năm tới, dung nham và tro của nó sẽ bao phủ hơn 200 km vuông.
Phun trào của núi lửa được gây ra bởi áp suất magma tăng cao
Một trong những nguyên nhân phổ biến nhất của việc núi lửa phun trào là sự tăng áp suất magma. Magma chứa nhiều nguyên tố và hợp chất khác nhau, một số lớn trong đó tan chảy trong đá nóng. Khi nồng độ cao, các hợp chất như nước hoặc lưu huỳnh không còn tan chảy và thay vào đó tạo thành các bong bóng khí áp suất cao. Sự hiện diện của những bong bóng này làm giảm mật độ magma và tăng áp lực lên lớp vỏ Trái Đất. Có hai nguyên nhân làm tăng lượng bong bóng này:- Lớp magma ở tầng sâu hơn đẩy các hợp chất khí lên lớp magma phía trên.
- Lớp magma phía trên nguội đi làm cho chúng đặc lại, tăng nồng độ hợp chất và tạo ra các bong bóng khí không thể tan chảy.
Núi lửa phun trào do sự giảm áp suất của vỏ Trái Đất
Không phải tất cả các vụ phun trào núi lửa đều là do áp suất magma tăng lên. Đôi khi, trọng lượng của lớp vỏ Trái Đất phía trên có thể giảm đến mức nguy hiểm. Sạt lở đất có thể làm mất một lượng lớn đất đá ở phía trên, giảm áp suất lớp vỏ Trái Đất xuống lớp magma phía dưới, làm mất sự cân bằng và gây ra vụ phun trào núi lửa. Nguyên nhân này cũng khá phổ biến và đã góp phần vào nhiều vụ phun trào, bao gồm vụ nổ đột ngột tại núi Helens vào năm 1980.
Nhiều nhà địa chất lo lắng rằng việc xói mòn và băng tan do biến đổi khí hậu có thể làm tăng hoạt động của núi lửa. Cuối cùng, sự phun trào có thể xảy ra khi lớp đá không còn đủ mạnh mẽ để giữ lớp magma bên dưới.- Các khí axit và nhiệt độ từ magma có thể ăn mòn đá thông qua quá trình biến đổi thủy nhiệt, biến đá cứng thành đất sét mềm.
- Lớp đá có thể bị suy yếu do hoạt động động đất, tạo ra các khe nứt để magma thoát ra bề mặt.
- Vỏ Trái Đất có thể bị kéo mỏng khi các mảng lục địa di chuyển ra xa nhau.
Dự báo vụ phun trào núi lửa
Mặc dù nguyên nhân vụ phun trào núi lửa đã được biết nhưng việc dự đoán thảm họa này không dễ dàng. Việc xác định áp suất magma rất khó khăn. Tuy nhiên, các nhà nghiên cứu núi lửa liên tục tìm kiếm công nghệ mới để giải quyết vấn đề này.- Nhờ vào tiến bộ trong việc chụp ảnh nhiệt, các nhà khoa học đã có thể phát hiện các điểm nóng dưới lòng đất.
- Công cụ phân tích quang phổ có khả năng phân tích khí thoát ra từ magma.
- Tia laser có thể theo dõi chính xác sự tăng lên của magma theo hình dạng của núi lửa.
Hy vọng những công cụ này sẽ giúp chúng ta hiểu rõ hơn về núi lửa và dự báo kịp thời các vụ phun trào, vì núi lửa phun trào là một trong những thảm họa thiên nhiên kinh hoàng nhất.Nguồn: TED-Ed
