Đường Đèo Pha Đin

Đèo Pha Đin hoặc Dốc Pha Đin là một đoạn đường núi trên quốc lộ 6 nằm ở ranh giới giữa xã Phổng Lái, huyện Thuận Châu, tỉnh Sơn La và xã Tỏa Tình, huyện Tuần Giáo, tỉnh Điện Biên.

Đèo này có chiều dài khoảng 32 km. Điểm bắt đầu của đèo cách Thành phố Sơn La về hướng Tây khoảng 66 km, điểm kết thúc của đèo cách Thành phố Điện Biên Phủ khoảng 84 km.

Du khách thường xem đèo Pha Đin là một trong 'tứ đại đỉnh đèo' của vùng miền núi phía Bắc, bao gồm Đèo Ô Quy Hồ, Đèo Khau Phạ và Đèo Mã Pí Lèng. Cũng có khi đèo này được xem như một trong sáu đoạn đèo ấn tượng nhất Việt Nam, gồm Khau Phạ, Hồng Thu Mán (trên Quốc lộ 4D, thuộc Pa So Phong Thổ, Lai Châu), Ô Quy Hồ, Hải Vân và Khánh Lê (huyện Khánh Vĩnh, Khánh Hòa).

Truyền thuyết

Tên gọi 'Pha Đin' có nguồn gốc từ tiếng Thái, trong đó 'Pha' có nghĩa là 'Trời', 'Đin' là 'Đất', hàm ý rằng nơi đây là nơi trời đất gặp nhau.

Câu chuyện từ xa xưa của người dân Lai Châu (nay là Điện Biên) và Sơn La kể về cuộc đua ngựa vượt đèo Pha Đin để xác định ranh giới giữa hai địa phương. Người và ngựa từ cả hai phía xuất phát từ hai dốc trên đèo. Hai dũng sĩ và hai con ngựa đều có sức mạnh và ý chí như nhau, nên khoảng cách mà họ đi được đến điểm gặp nhau trên đèo không chênh lệch nhiều. Tuy nhiên, con ngựa của Lai Châu chạy nhanh hơn, vì thế đoạn đèo thuộc Lai Châu dài hơn một chút so với phần thuộc Sơn La.

Đặc điểm

Theo quốc lộ 6 từ cao nguyên Mộc Châu đi qua Yên Châu, Mai Sơn, Thuận Châu rồi từ Thuận Châu vượt qua Đèo Pha Đin đến Tuần Giáo, cửa ngõ của Lai Châu cũ và tỉnh mới Điện Biên ngày nay.

Đèo Pha Đin dài khoảng 32 km, từ km số 360 đến km số 392 trên quốc lộ 6, nằm giữa hai tỉnh Sơn La và Điện Biên theo hướng Đông-Tây, là phần của cao nguyên Tả Phìn. Điểm cao nhất của đèo là 1.648 mét so với mực nước biển, với một tháp truyền hình nặng khoảng 70 tấn, có thể chịu được gió lên đến 200 km/h. Địa hình đèo vô cùng nguy hiểm, với một bên là vách núi và một bên là vực sâu, dốc đến 10% và đôi khi lên đến 12% đến 15%, thậm chí có đoạn lên tới 19%. Đường đèo uốn lượn, có nhiều cua nguy hiểm với bán kính dưới 15m, nổi bật với các khúc cua tay áo, chữ A, chữ Z, nhiều đoạn chỉ đủ cho một chiếc ô tô đi qua. Vùng đất này thường là đất đỏ, không phải đá vôi, nên nền đất dễ sụt lở, trượt, lở đất trong mùa mưa, với bề mặt đường rất thô sơ, chất lượng phục vụ thấp. Do đó, tai nạn thảm khốc xảy ra thường xuyên trên đường đèo.

Trên đỉnh đèo Pha Đin thường mây mịt, dưới chân là những bản làng nhỏ. Từ phía Điện Biên, du khách có thể nhìn thấy thung lũng Mường Quài rộng lớn với những ngọn núi xanh thẳm, những làng bản đầu tiên của huyện Tuần Giáo. Tuy nhiên, khi lên gần đỉnh đèo, không còn nhìn thấy các làng bản mà chỉ còn bầu trời xanh thẳm và những ngọn núi hùng vĩ hòa quyện.

Trong cuộc kháng chiến chống Pháp, đèo Pha Đin là một trong những tuyến đường chính tiếp nhận vũ khí, đạn dược và lương thực cho chiến dịch Điện Biên Phủ (1954) của Việt Minh. Đây cũng là nơi mà hơn 8.000 thanh niên đã hy sinh vì 'quyết tử cho Tổ quốc quyết sinh'. Trong suốt 48 ngày đêm, tướng Pháp Christian de Castries đã sử dụng máy bay để oanh tạc quốc lộ 6, với đèo Pha Đin và ngã ba Cò Nòi (di tích lịch sử quốc gia ở huyện Mai Sơn, tỉnh Sơn La) là hai nơi chịu nhiều nhất sự tấn công bằng bom đạn. Trên đỉnh đèo Pha Đin vẫn còn tấm bia ghi lại dấu ấn lịch sử này.

Trong những năm gần đây (từ 2006 đến 2009), dự án nâng cấp quốc lộ 6 đoạn Sơn La-Tuần Giáo với tổng đầu tư hơn 1.165 tỷ đồng đã hoàn thành. Tuyến đường tránh đèo Pha Đin được xây dựng dọc theo dãy núi của các đỉnh đèo bên trái quốc lộ 6 cũ, có độ cao khoảng 1.000m (thấp hơn đèo Pha Đin 200-400m), đã giảm thiểu lưu lượng xe qua con đường nguy hiểm này và chỉ còn phù hợp cho khách du lịch thích mạo hiểm.

Đèo Pha Đin trong văn học

Dốc Pha Đin, chị gánh, anh thồ

Đường đèo Pha Đin đã được sửa chữa, nâng cấp theo tiêu chuẩn đường núi cấp III, không còn nguy hiểm như trước, độ dốc một số điểm lên tới 10°C có 'châm chước'. Trên đỉnh đèo có cột mốc phân giới giữa Sơn La và Điện Biên, tuy nhiên chỉ là ước tính chứ không chính xác. Tại đây còn có chợ chim, bày bán đủ loại chim do người dân địa phương đem ra. Ngoài ra còn có thịt ngựa, măng, táo mèo (theo mùa), rau cải mèo,... Trên đèo còn gặp nhiều vấn đề về nước ngầm, gây khó khăn cho việc thi công. Có những điểm thường xuyên xảy ra hiện tượng đá lăn, rất nguy hiểm.

Liên kết ngoài

Liên kết ngoài