Đường Hàng Bạc

Đường Hàng Bạc nằm trong khu vực phố cổ Hà Nội. Vào cuối thế kỷ XIX, thời Pháp thuộc, phố này được gọi là Rue des changeurs (phố của những người đổi tiền). Từ năm 1945, phố chính thức được đặt tên là Hàng Bạc.

Vị trí địa lý

Hàng Bạc hiện thuộc phường Hàng Bạc, quận Hoàn Kiếm, Hà Nội. Phố dài khoảng 0,5 km, chạy theo hướng Đông - Bắc. Đầu phố phía Tây giao với các phố Hàng Ngang, Hàng Đào, Hàng Bồ; đầu phố phía Đông giáp với Hàng Mắm. Phố nằm cách Hồ Hoàn Kiếm khoảng 0,3 km về phía Bắc.

Lịch sử hình thành

Ông Lưu Xuân Tín được vua cho phép mở lò đúc bạc nén cho triều đình, từ đó thu hút người họ hàng và dân làng Trâu Khê (còn gọi là Châu Khê, xã Thúc Kháng, huyện Bình Giang - Hải Dương) ra đây lập phường đúc bạc, xây dựng trường đúc ở số 58 Hàng Bạc. Theo bia ghi tại đình Dũng Hãn (số 42), phố Hàng Bạc được hình thành từ thời Lê hoặc sớm hơn, khi đó thuộc phường Đông Các, huyện Thọ Xương. Đến thời Nguyễn, khu vực này thuộc thôn Dũng Thọ, huyện Thọ Xương, phủ Hoài Đức, Hà Nội.

Nghề kim hoàn ở Hàng Bạc có gốc từ làng Châu Khê, xã Thúc Kháng, huyện Bình Giang, tỉnh Hải Dương. Dưới triều Lê Thánh Tông (thế kỷ 15), Lưu Xuân Tín, một quan lớn trong triều, thành lập xưởng đúc bạc nén ở Thăng Long. Đầu thế kỷ 19, triều Nguyễn chuyển vào Huế, mang theo cả xưởng đúc. Nhiều thợ Châu Khê ở lại Thăng Long tiếp tục với nghề, lập phường thợ tại Hàng Bạc, thu hút cả thợ từ Định Công và Đồng Tâm.

Trải qua nhiều biến đổi, các thợ làng Châu Khê tại Hàng Bạc vẫn giữ tinh thần đoàn kết, từ nghề nghiệp đến đời sống văn hóa. Mỗi năm, vào ngày 19 tháng Giêng âm lịch, nhiều gia đình trở về dự hội làng, dâng hương và tưởng nhớ Tổ nghề kim hoàn.

Các di tích tiêu biểu

Ngày nay, phố Hàng Bạc vẫn còn những ngôi nhà mang dấu ấn của nghề đúc bạc làng Châu Khê. Nhà số 58 từng là Trang xưởng đúc bạc nén, số 50 là Đình Thượng và số 42 là Đình Hạ - nơi thu nhận bạc nén. Đặc biệt, đình Dũng Hãn (số 42), xây dựng cuối thế kỷ 18 dưới niên hiệu Cảnh Hưng thứ 44, thờ Linh Lang Vương và có miếu thờ thần nữ, là ngôi đình rộng nhất phố cổ Hà Nội.

Sản phẩm truyền thống đặc trưng

Từ triều Gia Long, phố có một Ty quan phụ trách bạc, thu gom bạc vụn từ các tỉnh, sau đó giao cho các xưởng đúc để đúc thành bạc nén rồi chuyển về kinh đô nhập vào công khố.

Nghề kim hoàn Hàng Bạc tạo ra nhiều sản phẩm tinh xảo như nhẫn, vòng, khuyên tai, đặc biệt là đồ chạm khắc với các mẫu trang trí Tứ linh, Lưỡng long chầu nguyệt, Bát vật. Họa tiết con người và cây cối như trúc, mai, lan, cúc, Bát quả, Bát bảo cũng thường thấy trong các sản phẩm mang đậm tính phương Đông.

Dù là đồ vàng bạc trơn hay chạm khắc, trang sức Hàng Bạc luôn nổi bật với hai đặc điểm: kiểu dáng nghệ thuật và họa tiết tinh xảo, sống động.

Ngày nay, dù việc buôn bán và trao đổi vàng bạc không còn tập trung chỉ ở phố Hàng Bạc mà đã lan ra nhiều khu vực khác của Hà Nội, nhưng Hàng Bạc vẫn là nơi quy tụ những thợ kim hoàn có tay nghề cao, tuy số lượng không còn nhiều như trước. Hiện bạc nén được sử dụng chủ yếu cho mục đích trang trí, làm tài sản có giá trị, trấn yểm long mạch và trong các lễ nghi văn hóa tín ngưỡng của người dân tộc miền núi, như trong hôn nhân của người Thái, người Lào. Một nén bạc có giá trị tương đương 1/2 cây vàng, nhưng rất hiếm do thường được các tiệm vàng bạc thu mua để sản xuất đồ trang sức, mỹ nghệ.

Liên kết tham khảo

• Phố Hàng Bạc trong dự án di tích quốc gia
• Trùng tu nhà cổ số 51 Hàng Bạc
• Đãi rác tìm vàng tại phố Hàng Bạc
• Bảo tồn ngôi nhà cổ thuần Việt duy nhất ở Hàng Bạc
• Ngôi nhà cổ số 47 Hàng Bạc đang có nguy cơ sập
• Phố Hàng Bạc - nghề kim hoàn và trùng tu đình Kim Ngân