Câu 1
Câu 1 (trang 23, SGK Ngữ Văn 11, tập một):
Chỉ ra một số từ ngữ, hình ảnh gợi tả vẻ đẹp hòa hợp giữa ánh trăng với hoa lá trên đầm sen
Phương pháp giải:
Đọc lại văn bản và chỉ ra những từ ngữ, hình ảnh gợi tả vẻ đẹp hòa hợp giữa ánh trăng với hoa lá trên đầm sen.
Lời giải chi tiết:
Cách 1
Những từ ngữ, hình ảnh gợi tả vẻ đẹp hòa hợp giữa ánh trăng với hoa lá trên đầm sen:
“...Ánh trăng như nước chảy, lặng lẽ tỏa xuống mặt lá sen và hoa sen. Lớp sương mong mỏng phủ trên đầm sen”.
“...Ánh trăng xuyên qua kẽ lá từ trên những rặng cây cao rọi xuống….giữa ánh sáng và hình bóng tạo nên một giai điệu hài hòa, như bản nhạc vi-ô-lông (violin) nổi tiếng”
Câu 2
Câu 2 (trang 23, SGK Ngữ Văn 11, tập một):
Nêu một vài chi tiết cho thấy sự kết hợp giữa yếu tố tự sự và yếu tố trữ tình; cho biết tác dụng của sự kết hợp ấy trong văn bản.
Phương pháp giải:
Vận dụng vốn hiểu biết về yếu tố tự sự kết hợp yếu tố trữ tình đã được học, chỉ ra những chi tiết có sự kết hợp trong văn bản và nêu tác dụng về hình thức, nội dung.
Lời giải chi tiết:
Cách 1
Chi tiết cho thấy sự kết hợp giữa yếu tố tự sự và yếu tố trữ tình trong văn bản:
- “...Những bông sen màu trắng lốm đốm tô điểm trên những lớp lá sen, có bông vừa dịu dàng hé nở, có bông còn e thẹn chúm chím, chúng như những hạt ngọc châu, lại như những cánh sao trên bầu trời đêm thăm thẳm, hoặc lại như những cô gái xinh đẹp vừa tắm xong”
- “...Ánh trăng trên đầm sen không đồng đều, thế nhưng giữa ánh sáng và hình bóng tạo nên một giai điệu hài hòa, như bản nhạc vi-ô-lông (violin) nổi tiếng”
....
Bằng những chi tiết kết hợp giữa yếu tố tự sự và yếu tố trữ tình, đã làm cho đoạn văn bản trở nên có hồn, sinh động, gợi cảm và hấp dẫn người đọc hơn. Hơn nữa, những chi tiết miêu tả cảnh kết hợp trữ tình tạo nên một khung cảnh nên thơ, thơ mộng làm cho hình ảnh trăng hòa quyện với cảnh vật, khung cảnh tuyệt đẹp ấy làm rung động lòng người. Vẻ đẹp thiên nhiên đêm trăng thật dịu ngọt, thơ mộng ấy thật đẹp biết bao.
Câu 3
Câu 3 (trang 23, SGK Ngữ Văn 11, tập một):
Người viết tùy bút, tản văn thường có những liên tưởng, biểu cảm bất ngờ và thú vị. Nêu dẫn chứng trong văn bản cho thấy đặc điểm đó.
Phương pháp giải:
Đọc văn bản, tìm và chỉ ra những dẫn chứng cho thấy người viết tùy bút, tản văn thường có những liên tưởng, biểu cảm bất ngờ và thú vị có trong văn bản.
Lời giải chi tiết:
Cách 1
Dẫn chứng trong văn bản cho thấy người viết tùy bút, tả văn thường có những liên tưởng, biểu cảm bất ngờ và thú vị:
- “.. Lá sen nhô lên mặt nước rất cao, như là váy của nàng vũ nữ yêu kiều”
- “...Những bông sen màu trắng lốm đốm tô điểm trên những lớp lá sen, có bông vừa dịu dàng hé nở, có bông còn e thẹn chúm chím, chúng như những hạt ngọc châu, lại như những cánh sao trên bầu trời đêm thăm thẳm, hoặc lại như những cô gái xinh đẹp vừa tắm xong”
- “...Ánh trăng trên đầm sen không đồng đều, thế nhưng giữa ánh sáng và hình bóng tạo nên một giai điệu hài hòa, như bản nhạc vi-ô-lông (violin) nổi tiếng”
……
Câu 4
Câu 4 (trang 23, SGK Ngữ Văn 11, tập một):
Theo quan điểm của bạn, cảm xúc chính trong văn bản trên là gì?
Phương pháp giải:
Đọc lại văn bản, tập trung vào những điểm nổi bật để suy luận về cảm xúc chủ đạo hiện diện trong văn bản.
Lời giải chi tiết:
Cách 1
Dựa vào một số chi tiết cụ thể:
- “...Những bông sen màu trắng lấp lánh trên những lớp lá sen, có những bông vừa hé nở dịu dàng, những bông khác lại còn e thẹn chúm chím, chúng giống như những viên ngọc châu, như những ngôi sao trên bầu trời đêm thăm thẳm, hoặc như những cô gái tươi đẹp vừa tắm xong”
- “...Ánh trăng như dòng nước mát, êm đềm tỏa sáng xuống mặt lá sen và hoa sen. Lớp sương nhẹ phủ trên đầm sen”.
- “...Ánh trăng vượt qua kẽ lá từ trên những cành cây cao rợp xuống….giữa ánh sáng và bóng tạo nên một giai điệu hòa mình, như bản nhạc dương cầm nổi tiếng”
Từ những chi tiết đó, có thể thấy cảm xúc chính hiện diện trong văn bản là vẻ đẹp thiên nhiên đêm trăng bên hồ sen đầy thơ mộng, trữ tình, đồng thời thể hiện niềm xao xuyến, sự rạo rực của con người khi thưởng thức trọn vẹn vẻ đẹp của mùi hương, cảnh vật ở đây.
Câu 5
Câu 5 (trang 23, SGK Ngữ Văn 11, tập một):
Mô tả những đặc điểm của thể loại tản văn được thể hiện qua văn bản Trăng sáng trên đầm sen
Phương pháp giải:
Đọc lại văn bản, tập trung vào những điểm nổi bật để suy luận về đặc điểm của thể loại tản văn qua văn bản Trăng sáng trên đầm sen
Lời giải chi tiết:
Cách 1
Chất trữ tình trong tản văn là yếu tố được tạo nên từ vẻ đẹp của cảm xúc, suy tư, vẻ đẹp của thiên nhiên sáng tạo để tạo ra những cảm xúc mạnh mẽ cho người đọc:
“.. Lá sen nổi lên trên mặt nước cao, giống như là bộ váy của một cô gái vũ nữ duyên dáng”
“...Những bông sen màu trắng tỏa sáng trên những tầng lá sen, có những bông mới hé nở dịu dàng, những bông khác vẫn còn e thẹn chúm chím, chúng như những viên ngọc trai, giống như những vì sao trên bầu trời đêm sâu thẳm, hoặc như những cô gái xinh đẹp vừa tắm rửa xong”
“...Ánh trăng len lỏi qua kẽ lá từ trên những cành cây cao trên, phản chiếu xuống… giữa ánh sáng và bóng tạo ra một giai điệu hài hòa, như âm nhạc của dương cầm nổi tiếng”
…..
Ý thức cá nhân trong bài tản văn là yếu tố thể hiện cảm xúc, suy tư riêng biệt của tác giả truyền tải qua văn bản:
“...Bóng trăng dần dần lên cao, không còn nghe thấy tiếng cười nô đùa của đám trẻ chơi ngoài phố bên ngoài tường” trong khoảnh khắc yên bình, yên tĩnh như thế, nhưng dường như nhân vật tản văn đang có điều gì đó buồn bã mà “cảm thấy trong lòng bồn chồn không yên”.
“....Trong đêm dưới ánh trăng rực rỡ, tôi có thể suy nghĩ về bất cứ điều gì, và cũng có thể không suy nghĩ về bất cứ điều gì, lúc đó, tôi cảm thấy mình tự do như một con người.”
….
Ngôn ngữ tản văn rất tinh tế và sống động đồng thời mang hơi thở giàu hình ảnh và chất trữ tình:
“...Một cơn gió nhẹ thổi qua, mang theo hương thơm ngọt ngào, như tiếng hát vang vọng từ toà nhà cao tầng xa xa”: gió thổi hương sen được so sánh với tiếng hát từ những tòa nhà cao tầng xa xa, giúp độc giả cảm nhận rõ hơn mùi hương dịu dàng của sen, làm tăng thêm ấn tượng với những bông hoa sen tươi mới.
“....Ánh trăng như dòng nước chảy êm đềm, lặng lẽ lan xuống mặt lá sen và hoa sen. Lớp sương nhẹ nhàng phủ lên đầm sen. Lá sen và hoa sen như được tắm gội bằng sữa bò, hoặc như được bọc trong một giấc mơ với tấm lụa mỏng”: cảnh đẹp của đầm sen trở nên thơ mộng, với ánh trăng như dòng nước chảy êm đềm xuống đầm sen, hình ảnh lá sen, hoa sen được thăng hoa, tạo nên cảm giác thư thái, làm cho độc giả hình dung rõ hơn.