Buzz
Câu hỏi 1
Điều gì tạo nên vẻ đẹp của thơ ca?
Phương pháp giải:
- Đọc lại các tác phẩm thơ đã học.
- Từ các tác phẩm thơ đã học, chỉ ra điều tạo nên vẻ đẹp của thơ ca.
Lời giải chi tiết:
Vẻ đẹp của thơ ca nằm ở ngôn ngữ, hình ảnh và giọng điệu trong những câu thơ, khổ thơ. Mỗi bài thơ sẽ truyền tải một thông điệp, tâm trạng khác nhau của nhân vật và tác giả là người tạo ra nó bằng những câu thơ giàu hình ảnh, cảm xúc kết hợp với việc sử dụng các biện pháp tu từ.
Câu hỏi 2
Bàn luận nhóm về một trong các chủ đề: (1) Tại sao nên đọc thơ? (2) Thế nào là một bài thơ hay?
Phương pháp giải:
- Tìm và đọc tài liệu liên quan đến một trong hai chủ đề.
- Dựa vào những tài liệu đó để bàn luận nhóm.
Lời giải chi tiết:
Học sinh tự bàn luận nhóm.
Gợi ý:
* Chủ đề (1): Chúng ta nên đọc thơ vì:
- Đọc thơ để cảm nhận được vẻ đẹp của thiên nhiên, cảm nhận được tâm trạng con người qua thiên nhiên và từ đó thấy được cái hay, cái đẹp của ngôn ngữ, hình ảnh.
- Có thể trau dồi thêm vốn từ ngữ phong phú hơn, vốn từ ngữ giàu tình cảm, giàu sắc thái; học cách biểu đạt cảm xúc, tâm trạng qua ngôn ngữ viết.
- Người đọc cũng có thể phát triển kĩ năng ngôn ngữ và kĩ năng giao tiếp thông qua việc đọc thơ.
* Chủ đề (2):
- Là bài thơ có lời thơ trong sáng, ý thơ hàm súc và phải có tính truyền cảm khiến cho người đọc cảm thấy xúc động, xao xuyến khi đọc thơ.
- Là bài thơ có âm điệu, giọng điệu hay, có kết cấu chặt chẽ, tài tình hoặc phải theo một quy luật nhất định về niêm - luật.
- Một bài thơ hay là một bài thơ mà người đọc cảm nhận được nó, hiểu được tác giả viết gì, miêu tả cái gì và truyền tải quan niệm, suy nghĩ gì.
Câu hỏi 3
Đọc lại tất cả các tác phẩm thơ đã học trong bài. Tìm kiếm và tập hợp thêm một số bài thơ cùng thể hoặc cùng chủ đề và ghi chép những điều bạn tâm đắc khi đọc chúng.
Phương pháp giải:
- Đọc lại tất cả các tác phẩm thơ trong bài.
- Tìm kiếm và chọn lọc một số bài thơ cùng thể hoặc cùng chủ đề với các tác phẩm đã học.
Lời giải chi tiết:
Một số các tác phẩm thơ cùng thể hoặc cùng chủ đề:
- Cùng thể thơ: Qua Đèo Ngang của Bà Huyện Thanh Quan, Tự tình của Hồ Xuân Hương,…
- Cùng chủ đề: Mùa xuân nho nhỏ của Thanh Hải, Sang thu của Hữu Thỉnh, Tiếng thu của Lưu Trọng Lư,…
Câu 4
Tìm hiểu thêm một số bài phân tích về thơ để có thêm kinh nghiệm trong việc cảm nhận và phân tích thơ.
Cách giải:
- Đọc và nghiên cứu các bài phân tích thơ.
- Kết hợp kiến thức từ phần viết và những gì đã học để rút ra những kinh nghiệm về cảm nhận và phân tích thơ.
Lời giải chi tiết:
Kinh nghiệm cảm nhận và phân tích thơ:
- Cần lưu ý đến hoàn cảnh sáng tác, dòng thơ và hình thức thơ. Sau đó, tóm tắt nội dung và chủ đề của bài thơ: miêu tả cảnh vật, con người, …
- Tập trung phân tích và cảm nhận từng hình ảnh, chi tiết trong từng câu thơ, từng khổ thơ. Không nên ngắt quãng hoặc bỏ sót, đi từng câu và từng khổ thơ một.
- Đánh giá tác dụng của các biện pháp tu từ như so sánh, ẩn dụ, phép đối,… nhằm làm nổi bật ý nghĩa của câu thơ, khổ thơ.
- Đưa ra nhận xét và đánh giá về phong cách nghệ thuật của tác giả.
Câu 5
Hãy phân tích một bài thơ hay (không phải bài đã được phân tích trong phần Viết của bài học).
Cách giải:
- Tìm đọc và chọn một bài thơ hay.
- Tiến hành phân tích, cảm nhận giá trị nghệ thuật và nội dung của bài thơ đã chọn.
Lời giải chi tiết:
Phân tích bài thơ Sang thu của Hữu Thỉnh.
Mùa thu là đề tài quen thuộc của thơ ca cổ điển, các nhà thơ đều có những khám phá riêng về mùa thu. Hữu Thỉnh là một nhà thơ tài ba, sâu sắc về cuộc sống và con người, với những câu thơ mềm mại, tinh tế chỉ riêng ông mới có. Ít có nhà thơ nào có cảm nhận tinh tế về sự chuyển giao từ hạ sang thu như Hữu Thỉnh trong bài thơ Sang thu. Bài thơ này vẫn được đánh giá là một trong những tác phẩm xuất sắc nhất về mùa thu.
Ngay từ tiêu đề, bài thơ gợi lên khung cảnh giao mùa của thiên nhiên, cũng như sự chuyển đổi của cuộc sống con người. Các dòng đầu tiên của thơ tinh tế, là sự nhạy cảm của tác giả trong việc nắm bắt những dấu hiệu của mùa thu:
Bỗng nhận ra hương ổi
Phả vào trong gió se
Sương chùng chình qua ngõ
Hình như thu đã về
Nếu như nhà thơ Xuân Diệu cảm nhận mùa thu qua lá vàng, hoa cúc và làn gió nhẹ, thì Hữu Thỉnh lại đón nhận mùa thu bằng mùi hương của ổi, một hương thơm gần gũi. Hương ổi kết hợp với từ “bỗng” gợi lên những cảm xúc đột ngột, ngạc nhiên, cùng với đó là động từ “phả” để miêu tả hương thơm ngào ngạt hòa vào trong cơn gió se se lạnh của mùa thu. Từ “chùng chình” tượng trưng cho sự luyến tiếc, không muốn rời khỏi của màn sương. Cảnh sương như đang luyến tiếc, chậm rãi để tận hưởng hơi ấm cuối cùng của mùa hạ, dường như nó chưa muốn chia tay mùa hè hoàn toàn. Từng thay đổi của thiên nhiên khiến con người quan tâm và xúc động đến mức khó quên. Đầu tiên là hương ổi và bây giờ là cả màn sương, tất cả cho thấy mùa thu đã đến. Từ “hình như” thể hiện sự băn khoăn, mơ hồ của tác giả trước sự thay đổi đó, dường như vẫn còn hoài nghi liệu mùa thu đã về hay chưa. Khúc thơ này là cảm nhận tinh tế, mới mẻ của tác giả về sự chuyển đổi mùa thu.
Sau những biến đổi của thiên nhiên khi chuyển sang thu là tâm hồn tinh tế của nhà thơ, niềm vui, hạnh phúc khi mùa thu đến. Những băn khoăn của tác giả trong khúc thơ này đã được giải đáp bởi những dấu hiệu của thiên nhiên bao quanh:
Sông dường như chảy dềnh dàng
Chim bắt đầu vội vã lượn bay
Trời xuất hiện những đám mây mùa hạ
Một nửa của chúng dần sang thu
Bắt đầu từ những dòng “sông dường như chảy dềnh dàng”, chậm rãi, ta không còn thấy sự dữ dội của mùa hè nữa mà thay vào đó là dòng sông thu mượt mà, tĩnh lặng, chảy hiền hòa như đang suy ngẫm. Tác giả đã biến dòng sông như đang nghỉ ngơi sau một mùa hè nóng bức. Thu đến, dòng sông không còn phải vật lộn với cơn mưa lớn của mùa hạ, những con chim đã bắt đầu tìm nơi trú ẩn trước khi mùa đông đến. Đồng thời, những đám mây trắng trên bầu trời cũng đã bắt đầu biến mất, đánh dấu sự chào tạm biệt mùa hè. Ngược lại, những chú chim lại vội vàng trở về phương Nam để tránh cái lạnh của mùa đông, cũng làm nổi lên những lo toan, sự bận rộn của cuộc sống hằng ngày.
Những từ như “dềnh dàng”, “vội vã” thể hiện sự chuyển động của các hiện tượng tự nhiên. Những sự vật của thiên nhiên được nhân hóa bằng những hành động chậm rãi, vội vã, sống động trong mắt của tác giả. Hành động “vắt” miêu tả một đám mây mềm mại, vắt ngang trên bầu trời, một nửa vẫn còn là của mùa hè, nửa còn lại đã bước chân sang mùa thu.
Khung cảnh giao mùa được miêu tả tinh tế, sống động qua những câu thơ sắc nét. Tác phẩm này là một bức tranh thiên nhiên đẹp đẽ, cảm xúc tinh tế của Hữu Thỉnh. Sang thu là một khúc giao mùa thơ mộng, sâu lắng, thể hiện triết lý sâu sắc, mang lại hình ảnh thu đẹp của quê hương Việt Nam. Đọc thơ của Hữu Thỉnh, ta càng yêu quê hương, càng cảm thấy cần góp phần xây dựng đất nước ngày càng giàu đẹp.
