Buzz
Ếch mưa sa mạc (tên khoa học: Breviceps macrops) chủ yếu sinh sống ở Nam Phi và Namibia.
Những đặc điểm nổi bật của Breviceps macrops
Ếch mưa sa mạc, mang tên khoa học Breviceps macrops, là một trong những loài động vật độc đáo thuộc họ Brevicipitidae. Tên gọi của chúng xuất phát từ tiếng Latin, trong đó "brevi" có nghĩa là ngắn, còn "ceps" ám chỉ đầu, phản ánh đặc điểm ngoại hình của chúng. Còn "macrops" là chỉ đôi mắt to lớn, đặc trưng nổi bật của loài ếch nhỏ này.
Tại Nam Phi và Namibia, loài ếch này còn được biết đến với những tên gọi khác như ếch sữa (Melkpadda trong tiếng Afrikaans), ếch đầu ngắn, hay ếch mưa chân mạng. Những cái tên này không chỉ mô tả đặc điểm ngoại hình mà còn thể hiện sự gắn bó mật thiết với môi trường khô cằn nơi chúng sống.
Hành trình tiến hóa kéo dài hàng triệu năm
Loài lưỡng cư cổ đại Ichthyostega, được biết đến là "cá bốn chân đầu tiên", đã xuất hiện cách đây 370 triệu năm trong kỷ Devon. Đây chính là tổ tiên của các loài lưỡng cư hiện đại, bao gồm cả ếch mưa sa mạc. Trước khi khủng long xuất hiện, khoảng 250 triệu năm trước, một loài ếch nguyên thủy khác, Triadobatrachus
Sau hàng triệu năm tiến hóa, ếch mưa sa mạc đã hoàn toàn thích nghi với môi trường sa mạc khắc nghiệt. Loài này chỉ sinh sản sau những trận mưa lớn hiếm hoi, khi các hồ nước tạm thời hoặc bùn xuất hiện. Nòng nọc khi nở sẽ ngay lập tức bắt đầu di chuyển, bắt đầu hành trình sống động giữa cát và nước.
Ngoại hình nhỏ nhưng rất độc đáo
Ếch mưa sa mạc có kích thước khá nhỏ, chỉ khoảng 5 đến 6,5 cm. Hình dáng tròn trịa và đôi mắt to lồi là điểm nhận dạng dễ dàng. Da của loài này có những mụn cóc nhẵn, màu sắc vàng và nâu, giúp chúng hòa vào môi trường cát để tránh bị phát hiện.
Một đặc điểm đặc biệt của loài này là đôi chân giống như mái chèo, giúp chúng đào sâu vào cát dễ dàng. Phía sau cơ thể có một phần da trong suốt, cho phép trao đổi nước và độ ẩm, điều này rất quan trọng trong môi trường sa mạc khô cằn.
Hành vi thú vị và khả năng sinh tồn tuyệt vời
Khác với các loài ếch khác, ếch mưa sa mạc phát ra âm thanh như tiếng đồ chơi khi bị đe dọa. Âm thanh này không chỉ dễ thương mà còn gây bất ngờ, làm kẻ săn mồi bối rối.
Điều đặc biệt ở loài này là chúng không thể nhảy. Chân tay ngắn và yếu khiến chúng chỉ có thể đi bộ hoặc đào hang. Chúng thường ẩn mình trong những hang sâu từ 7,5 đến 20 cm, nơi có đủ độ ẩm để duy trì sự sống.
Vào ban đêm hoặc những ngày sương mù, ếch mưa sa mạc rời khỏi nơi trú ẩn để tìm kiếm thức ăn, chủ yếu là các loài côn trùng như sâu bướm, bọ cánh cứng và ấu trùng. Những dấu chân nhỏ trên cát là dấu hiệu cho thấy sự xuất hiện của loài này.
Môi trường sống độc đáo và những thử thách sinh tồn
Ếch mưa sa mạc chỉ sống trong một dải ven biển hẹp dài khoảng 10 km, giữa Nam Phi và Namibia. Khác với nhiều loài lưỡng cư khác, chúng sống trong những khu vực khô cằn và phụ thuộc vào độ ẩm từ cát và sương mù – nguồn nước quý giá trong sa mạc.
Chúng đào hang trong các khu vực cát ẩm, nơi có thể hấp thụ hơi nước qua da dưới cơ thể. Khả năng này giúp chúng tồn tại trong điều kiện khắc nghiệt của sa mạc, nơi mưa rất ít và chủ yếu sống nhờ sương mù khoảng 120 ngày mỗi năm.
Kẻ thù và nguy cơ tuyệt chủng
Ếch mưa sa mạc là loài vật nhỏ bé và dễ bị các loài chim và động vật có vú săn bắt. Các loài săn mồi có thể kể đến như cú đại bàng, đại bàng đen, chó sói râu và lửng mật. Tuy nhiên, mối đe dọa lớn nhất đối với chúng không phải từ thiên nhiên mà từ hoạt động của con người.
Việc khai thác mỏ và đô thị hóa đã làm giảm mạnh diện tích sống của ếch mưa sa mạc. Namaqualand, nơi chúng sinh sống, là khu vực giàu kim cương và đồng, dẫn đến các hoạt động khai thác quy mô lớn. Quần thể ếch đã giảm mạnh từ năm 1977 đến 2011, và giờ chỉ còn sống trong một dải ven biển dài chưa đến 10 km.
Sinh sản và vòng đời
Mùa sinh sản của ếch mưa sa mạc thường diễn ra vào cuối hè và đầu thu. Con đực sẽ phát ra âm thanh huýt dài để thu hút bạn tình. Sau khi giao phối, con cái đẻ từ 12 đến 40 quả trứng trong những hang nhỏ dưới lớp cát.
Khác với nhiều loài lưỡng cư khác, ếch mưa sa mạc không trải qua giai đoạn nòng nọc. Khi nở, những con non đã có hình dáng giống như một con ếch trưởng thành thu nhỏ và có thể tự lập ngay lập tức.
Tuổi thọ trung bình của loài này dao động từ 4 đến 15 năm. Tuy nhiên, với những nguy cơ đe dọa hiện nay, tương lai của chúng vẫn là một dấu hỏi lớn.
Ếch mưa sa mạc là biểu tượng cho khả năng thích nghi và sinh tồn trong môi trường khắc nghiệt. Tuy nhiên, những tác động của con người đang đẩy chúng gần hơn tới nguy cơ tuyệt chủng.
Việc nâng cao nhận thức về bảo vệ môi trường sống tự nhiên, kết hợp với các biện pháp hạn chế khai thác và đô thị hóa tại Namaqualand, chính là chìa khóa để bảo vệ loài ếch nhỏ bé nhưng vô cùng đặc biệt này.
