Elon Musk đã 'lừa dối' New York bằng việc chi 1 tỷ USD để hỗ trợ xây dựng một nhà máy siêu quy mô, nhưng sau 8 năm, ông thất vọng khi nhìn thấy máy móc bị thanh lý và những nhà cung ứng tránh xa.

Điều này được coi là một trong những vụ lừa dối lớn nhất trong lịch sử phát triển kinh tế của Mỹ.

New York đã chi gần 1 tỷ USD trong thập kỷ qua cho kế hoạch tham vọng của Elon Musk: Xây dựng nhà máy sản xuất tấm pin mặt trời lớn nhất Tây bán cầu.

“Tuyệt vời quá”, cựu Thống đốc New York Andrew Cuomo đã tuyên bố tại buổi lễ khởi công xây dựng nhà máy vào năm 2015.

Sau đó, một cơ sở lớn hơn 100.000 mét vuông đã được xây dựng. Tổng giá trị của các thiết bị trong nhà máy này đã lên tới 240 triệu USD. Trong năm 2020, Musk đã cam kết rằng nhà máy tại Buffalo sẽ sản xuất mỗi tuần đủ tấm pin năng lượng mặt trời để lắp đặt cho 1.000 mái nhà.

Tuy nhiên, sau 8 năm, ước mơ mà New York theo đuổi đã không được hiện thực hóa. Nhà máy này chỉ đạt trung bình 21 lượt lắp đặt mỗi tuần, theo các nhà phân tích năng lượng tại Wood Mackenzie. Các nhà cung ứng được cho là sẽ đổ xô đến trung tâm sản xuất hiện đại gần như không bao giờ xuất hiện, trong khi hầu hết các thiết bị sản xuất tấm pin mặt trời đã bị bán thanh lý hoặc vứt bỏ.

Một báo cáo đã chỉ ra rằng chính phủ tiểu bang chỉ thu về 0,54 USD lợi nhuận cho mỗi 1 USD đầu tư vào nhà máy. Các nhà kiểm toán đã ghi lại gần như toàn bộ các khoản đầu tư của New York.

“Đây là một thoả thuận không tốt,” Thượng nghị sĩ bang Sean Ryan phát biểu, nhấn mạnh vẫn có người bảo vệ dự án này.

“Dù sao thì Tesla cũng đã đóng góp đáng kể cho nền kinh tế địa phương, phù hợp với quá trình phục hồi kinh tế tổng thể của khu vực,” Jason Conwall, người phát ngôn cho tổ chức giám sát dự án, nhấn mạnh.

Trong nhiều năm, tiểu bang đã đồng ý điều chỉnh các điều khoản hỗ trợ 12 lần, trong đó bao gồm giảm số lượng việc làm được tạo ra bởi nhà máy. Tháng 2, Tesla thông báo đã tạo ra khoảng 1.700 việc làm, đáp ứng nghĩa vụ trong điều khoản và tránh bị phạt 41 triệu USD/năm.

New York đã quyết tâm chi 1 tỷ USD cho kế hoạch của Musk như một phần của kế hoạch thu hút các dự án công nghiệp lớn. Chính phủ muốn thúc đẩy ngành sản xuất, đặc biệt là đối với các nhà máy bán dẫn và pin xe điện. Đã có hàng tỷ USD trợ cấp và ưu đãi thuế được giới chức địa phương đưa ra để khuyến khích sản xuất.

Tại Wisconsin, nhà máy của Foxconn Đài Loan đã nhận được khoảng 3 tỷ USD trợ cấp từ chính phủ. “Trụ sở thứ hai” của Amazon.com cũng nhận được trợ cấp, tuy nhiên phần lớn dự án đang bị đình trệ.

Tổng cộng Tesla và SpaceX đã nhận được 4 tỷ USD từ năm 2006. Chính phủ Nevada đã cung cấp nhiều ưu đãi tài chính, bao gồm 330 triệu USD giảm thuế trong năm nay để hỗ trợ Tesla xây dựng và mở rộng khu nhà máy ngoại ô Reno.

Tại Buffalo, tiểu bang đã chi tiền mặt để xây dựng nhà máy thay vì cung cấp các khoản giảm thuế kéo dài trong nhiều năm. Theo E.J. McMahon từ Trung tâm Chính sách công Empire, 'đây có thể được coi là một trong những vụ lừa lớn nhất trong lịch sử kinh tế của Mỹ'.

Buffalo, một khu vực từng là trung tâm sản xuất, hiện đang chứng kiến sự đình trệ khi các công ty công nghiệp dần di chuyển đi phía nam. Các nỗ lực đổi mới trước đó phần lớn đã không thành công.

Trước đó, Musk hy vọng rằng nhà máy ở Buffalo sẽ tạo ra một loại pin năng lượng mặt trời mới. 'Nó không chỉ là cái được lắp đặt trên mái nhà. Nó là cái có thể thay thế mái nhà', Musk đã nói. 'Tôi rất hào hứng về những gì chúng tôi đang làm tại Buffalo'.

Vào tháng 4/2017, Thống đốc Cuomo đã cam kết thêm 500 triệu USD cho dự án, trong đó, khoảng một nửa sẽ được đầu tư vào Tesla. Điều này làm tăng tổng vốn đầu tư của New York vào nhà máy lên 959 triệu USD.

Musk đã thừa nhận trong một bài phát biểu vào tháng 6/2019 rằng anh ta không thể tập trung vào năng lượng mặt trời do áp lực sản xuất hàng loạt mẫu Model 3.

“Chúng ta sẽ sớm có thể tập trung vào năng lượng mặt trời. Bạn sẽ thấy một sự thay đổi đáng kể”, Musk lạc quan. “Chúng ta cần phải làm cho các tấm pin năng lượng mặt trời hấp dẫn như xe điện. Mục tiêu là sản xuất ra loại mái ngoói năng lượng mặt trời đẹp mắt hơn cả mái thông thường, tạo ra điện, bền bỉ hơn và có chi phí lắp đặt thấp hơn”.

Sau khi công bố về tấm pin năng lượng mặt trời lần đầu tiên, Musk mơ ước về một ngôi nhà hoàn hảo với chiếc Tesla Model 3, pin Powerpack lithium-ion trên tường và mái nhà được lắp đặt bằng ngói năng lượng mới. Ông cũng đề xuất một kế hoạch tham vọng về việc sử dụng tấm pin mặt trời trên mái nhà, các nhà máy điện nhỏ và hạ tầng điện nội địa hóa. Việc lắp đặt pin năng lượng mặt trời trên mái nhà có thể là bước quan trọng đầu tiên hướng tới sự thay đổi lớn trong ngành sản xuất năng lượng.

Tuy nhiên, thực tế không giống như những gì Musk đã tưởng tượng. Theo Will Hance, một nhà phân tích dữ liệu 24 tuổi từng làm việc tại nhà máy Buffalo, Elon Musk chỉ cần 'công việc' để tránh phải trả tiền phạt liên quan đến cam kết trong thỏa thuận.

Nhận thấy thực trạng tại Buffalo, nhiều chính trị gia đã lên án dự án. Thượng nghị sĩ bang New York Liz Krueger cho rằng chính phủ nên đầu tư vào cơ sở hạ tầng và nhân lực thay vì 'chi hàng tỷ USD tiền thuế để trở thành những nhà đầu tư thiên thần'.

Thượng nghị sĩ Ryan cũng đã thăm nhà máy và ông nhận thấy rằng hoạt động ở đây không giống như hoạt động sản xuất quy mô lớn.

“Chúng ta hy vọng Tesla sẽ thực sự đầu tư vào nhà máy này, tạo ra việc làm và kích thích kinh tế như đã hứa hẹn. Mọi người vẫn chưa thừa nhận thất bại của Tesla vì chúng ta vẫn muốn hy vọng đó sẽ thành hiện thực”, ông Ryan nói.

Theo: WSJ, Bloomberg