Buzz
Khi được cháu hỏi về những ngày giặc Pháp đô hộ và câu chuyện Lão Hạc trong sách Ngữ văn 8, tôi bồi hồi nhớ lại ký ức về người hàng xóm già - lão Hạc của Nam Cao. Kỷ niệm về cảnh lão Hạc kể chuyện bán chó cho thầy giáo cứ hiện ra rõ nét.
Tôi lên mười vào thời điểm xã hội hỗn loạn, ngày mai thấy chỗ này có đánh nhau, ngày kia thì Tây đi càn chỗ khác. Thầy giáo Thứ dạy lớp đệ nhị của chúng tôi phải cho nghỉ học, vì thầy không chịu được sự giám sát của Tây.
Hằng ngày thầy sang nhà lão Hạc trò chuyện với ông cụ. Tôi cũng thường hay qua lại, có lúc giúp lão dọn nhà, có lúc chơi với con chó Vàng. Thật không ngờ những chuyện về lão Hạc lại được thầy tôi viết thành một câu chuyện cảm động. Cảnh lão Hạc kể chuyện bán chó cho thầy là lúc tôi chứng kiến hết.
Hôm ấy, khi tôi đang giúp thầy nhặt khoai và hỏi về một vài chữ Hán khó hiểu, lão Hạc đến với dáng vẻ gầy gò và buồn bã. Lão tiến vào và vừa thấy thầy Thứ đã nói ngay:
- Cậu Vàng không còn nữa, ông giáo ạ!
- Cụ đã bán rồi sao?
- Bán rồi! Họ vừa bắt xong.
Lão Hạc cố gắng cười nhưng như mếu, mắt ầng ậc nước. Thầy tôi ôm nhẹ vai lão để bày tỏ đồng cảm. Thầy Thứ có vẻ xúc động, gần như muốn khóc. Thầy hỏi lão Hạc:
- Nó ngoan ngoãn để họ bắt à?
Gương mặt lão bỗng nhiên co rúm lại. Những nếp nhăn xô vào nhau, nước mắt chảy ra. Cái đầu lão nghẹo về một bên, môi mím mếu như trẻ con. Lão bật khóc...
- Tội nghiệp... Ông giáo ơi!... Nó có biết gì đâu! Tôi gọi là nó chạy về mừng, vẫy đuôi liên hồi. Tôi cho nó cơm, đang ăn thì thằng Mục từ sau nó nấp, chụp ngay, dốc ngược, trói chân. Lúc đó nó mới hiểu là mình hết đường sống!... Ông giáo biết không? Loài chó thông minh lắm! Nó nằm im nhìn tôi như muốn nói 'Sao lão nỡ lừa tôi thế này?'. Lão già rồi mà còn lừa một con chó trung thành!
Thầy Thứ an ủi lão Hạc:
- Cụ nghĩ thế thôi chứ nó không hiểu gì đâu! Ai nuôi chó mà không bán hoặc giết thịt! Giết nó là cách để giải thoát cho nó, cho nó tái sinh kiếp khác.
Lão Hạc nói với giọng chua chát:
- Ông giáo đúng rồi! Kiếp chó khổ sở nên ta hóa kiếp cho nó làm người, hy vọng nó sẽ đỡ vất vả hơn... Giống như đời tôi chẳng hạn!...
Câu nói của lão khiến tôi xót xa, thầy Thứ hạ giọng đáp:
- Kiếp người ai cũng vậy thôi, cụ à! Cụ nghĩ tôi sướng hơn chăng?
- Nếu kiếp người cũng khổ nốt thì ta nên hóa thành kiếp nào để thật hạnh phúc?
Lão cười rồi ho sòng sọc, thầy tôi nắm lấy vai lão và nhẹ nhàng nói:
- Không có kiếp nào hoàn toàn hạnh phúc, nhưng điều này sẽ đem lại niềm vui: cụ ngồi xuống phản, tôi đi luộc khoai lang, pha ấm chè tươi đặc, hai thầy trò vừa ăn khoai, vừa uống chè, lại cùng hút thuốc lào... thế là sướng.
- Vâng! Lão nói đúng! Đối với chúng ta, thế là hạnh phúc
Lão vừa nói xong lại mỉm cười. Tiếng cười tuy gượng gạo nhưng vẫn thân thiện, tôi đứng lên nói:
- Để con đi luộc khoai thầy nhé. Ừ, đi luộc đi, chọn củ to đấy, để thầy pha trà mời ông lão - thầy dặn.
- Nói đùa thế thôi, ông giáo để lần khác... Lão Hạc do dự.
- Sao phải để lần khác... Chớ hoãn niềm vui, cụ ngồi đây đi.
Tôi đi luộc khoai, thầy Thứ và lão Hạc ngồi chuyện trò thật lâu, thầy có hiểu biết rộng và giàu tình cảm nên lão Hạc thường chia sẻ tâm sự.
Vừa luộc khoai, tôi vừa nghĩ về lão Hạc, thương lão vì già yếu, cô đơn mà ai cũng quý mến do lão sống lương thiện và tốt bụng. Lão quý con Vàng vì đó là kỷ vật của người con trai, tôi hiểu lão nghèo mới phải làm vậy.
60 năm trôi qua, đất nước đổi thay, lão Hạc đã ra đi, cuộc sống nông dân giờ khác xưa. Nhưng hình ảnh lão đau khổ vì bán chó vẫn in đậm trong tôi. Đó là kỷ niệm về một thời gian khó mà người nông dân chịu nhiều gian khổ nhất. Trong hoàn cảnh đó, tôi hiểu rõ hơn về họ, về tình yêu thương của thầy giáo với người dân khốn khó, về nhân cách và vẻ đẹp của nông dân.
