'Emily, con ơi' của tác giả Tố Hữu là gì? Tại sao lại lan truyền mạnh mẽ trên mạng xã hội như vậy?

Buổi tối ngày 2-11-1965, tại Washington, ngay trước cửa Lầu Năm Góc, tòa nhà của Bộ Quốc phòng Mỹ, một sự kiện khác đã làm xúc động hàng triệu trái tim người Mỹ và trên toàn thế giới. Đó là lúc anh Norman Morrison, 31 tuổi, ôm chặt con gái Emily mới 18 tháng tuổi vào ngực, sau khi hôn con lần cuối cùng, anh tẩm xăng vào người mình, châm lửa tự thiêu để phản đối cuộc chiến tranh xâm lược của Mỹ ở Việt Nam. Hành động này đã gây ra một làn sóng phản chiến mạnh mẽ tại Mỹ và trên toàn thế giới sau đó.

Emily Morrison lúc 11 tháng tuổi, nằm trong vòng tay của Loretta Jones tại Fort Myer, ngoại ô Washington (Ảnh: Charles Tasnadi / AP)

Lá thư viết lời chào tạm biệt của Morrison gởi cho vợ mình - Anne - trước khi chết:

'Anne yêu quý, đừng chỉ trích anh. Đã nhiều tuần, thậm chí nhiều tháng, anh chỉ cầu nguyện được thấy điều anh phải làm. Sáng nay, thật tình cờ anh đã thấy nó, rõ ràng như điều anh biết vào đêm thứ sáu, tháng 8/1955 rằng em sẽ trở thành vợ anh....Hãy hiểu rằng anh yêu các con, nhưng phải hành động vì những đứa trẻ trong ngôi làng của vị linh mục'.

Norman R. Morrison, cùng với vợ Anne, và hai trong số ba đứa con của họ, Ben và Christina. Ảnh chụp năm 1961. (Nguồn: AP)

Ngay sau hành động anh hùng của Morrison, nhà thơ Tố Hữu đã sáng tác bài thơ ' Emily, con...' thể hiện nỗi xúc động trước anh:

Emily, con..
Êmily, con đi cùng cha
Sau khôn lớn con thuộc đường khỏi lạc..
- Đi đâu cha?

- Ra bờ sông Pô tô mác
- Xem gì cha?
- Không con ơi, chỉ có lầu Ngũ giác.
Ôi con tôi , đôi mắt tròn xoe
Ôi con tôi, mái tóc vàng hoe
Đừng có hỏi cha nhiều con nhé
Cha bế con đi, tối con về với mẹ...
Oa-sinh-tơn

Buổi hoàng hôn
Ôi những linh hồn
Còn, mất
Hãy cháy lên, cháy lên sự thật
Giôn-xơn
Tội ác bay chồng chất
Cả nhân loại căm hờn
Con quỷ Vàng trên mặt đất
Mày không thể mượn nước sơn

Của Thiên chúa, và màu vàng của Phật
Măc Na-ma-ra
Mày trốn đâu? Giữa bãi tha ma
Của toà nhà năm góc
Mỗi góc một châu
Mày vẫn chui đầu
Trong lửa nóng
Như đà điểu rúc đầu trong cát bỏng

Hãy nhìn đây!

Nhìn ta phút này!
Ôi không chỉ là ta với con gái nhỏ trong tay
Ta là Hôm nay
Và con ta, Êmily ơi, con là Mãi Mãi
Ta đứng đây,
Với trái tim vĩ đại
Của năm triệu con người
Nước Mỹ.
Để đốt sáng đến chân trời

Một đèn sáng lên
Cho công lý.

Hỡi tất cả các phi cơ, đám ma quỷ

Để hủy diệt hòa bình và sự tự do của dân tộc
Để tiêu diệt những trường học và thương xá
Giết chết những con người chỉ biết yêu thương
Giết chết những đứa trẻ chỉ biết đi học
Giết chết những ruộng đồng xanh mướt.
Và tiêu diệt cả những dòng sông của văn học và nghệ thuật.

Hành động dưới danh nghĩa của ai?
Tiêu diệt tuổi trẻ của chúng ta trong những chiếc quan tài
Ôi những chàng trai trẻ đẹp

Có thể biến thiên nhiên thành điện, thép
Để con người hôm nay hạnh phúc

Hành động dưới danh nghĩa của ai?
Mang chúng ta đến những rừng sâu,
Những hang động chứa những tình yêu chiến đấu,
Những thị trấn đã trở thành những pháo đài ẩn náu,
Và đêm ngày đất nước rung lên...
Việt Nam ơi, đất nước kỳ bí,
Ngay cả em bé cũng trở thành những anh hùng.

Thậm chí cả những con ong dại cũng trở thành binh sĩ,
Và những bông hoa cũng biến thành vũ khí!
Hãy chết đi, hãy chết đi
Chúng ta đối diện với đám ma quỷ!
Và hãy lắng nghe, đất nước Mỹ ơi,
Tiếng thương đau, tiếng giận dữ vẫn vang mãi,
Của một con người. Của một thế hệ.

Êmily ơi!
Bầu trời sắp chìm trong bóng tối...

Cha không còn khả năng đưa con về nữa
Khi ngọn lửa đã sáng rực
Đêm nay mẹ sẽ đến tìm con
Con sẽ ôm mẹ và hôn mẹ
Để an ủi cha.
Và con sẽ nói với mẹ
Cha đi vui vẻ, đừng buồn nữa!
Oa-sinh-tơn
Buổi hoàng hôn

Ôi những linh hồn
Còn đó, hay đã mất?
Đến lúc trái tim ta sáng nhất!
Ta sẽ thiêu cháy bản thân mình
Cho ngọn lửa rực sáng
Sự thật.

Emily, Con Yêu...
Emily, hãy đi với cha

Sau này con sẽ lớn lên và hiểu được những con đường, không còn lạc lõng nữa
- Cha đưa con đi đâu?
- Đến bờ sông Potomac

- Để xem gì, cha?
Không gì cả con yêu ơi, chỉ có tòa nhà Pentagon thôi
Ôi con yêu của cha, đôi mắt tròn xoe
Ôi con yêu của cha, mái tóc vàng hoe
Đừng hỏi cha nhiều như thế, con yêu ơi!
Cha sẽ đưa con ra ngoài, tối nay con sẽ về nhà với mẹ...

Washington
Hoàng hôn
Ôi, những linh hồn ấy
Còn lại hay đã mất
Cháy đi, cháy lên Sự Thật!
Johnson!
Mày quỷ rồi, những tội ác của mày chồng chất
Cả nhân loại căm ghét
Tên quỷ vàng trên mặt đất này.

Mày không thể mượn nước đỏ của Chúa, và màu vàng của Phật.
McNamara
Mày đang trốn ở đâu, tên lòi sắt? Trong nghĩa trang
Của một tòa nhà năm góc
Mỗi góc là một lục địa
Mày vẫn cắm đầu vào lửa nóng
Như con đà điểu nhét đầu vào cát nóng cháy

Nhìn đây nè!
Nhìn ngay vào đây!
Ôi không chỉ có mình tôi với đứa con gái bé nhỏ trong lòng
Tôi là Hôm Nay
Và con tôi, ôi Emily, con mãi mãi!
Tôi đứng đây tỉnh táo,
Với trái tim vĩ đại
Của hàng trăm triệu
Người Mỹ.

Đốt cháy, làm sáng bừng bầu trời
Một ánh sáng
Của Công Lý.

Ừ cả lũ mày, đám quỷ dữ
Nhân danh ai?
Mày mang B52
Napalm, khí độc
Từ Nhà Trắng
Từ Guam

Đến Việt Nam
Để tiêu diệt hòa bình và tự do dân tộc
Để thiêu rụi các bệnh viện và trường học
Giết những con người chỉ biết yêu thương
Giết những đứa trẻ chỉ biết đi học
Giết những cánh đồng xanh, bốn mùa hoa lá
Và thậm chí giết cả dòng sông của thơ ca, âm nhạc và nghệ thuật!

Nhân danh ai?
Mày chôn vùi bông hoa của tuổi trẻ chúng ta vào trong những chiếc quan tài

Ôi những người con trai mạnh mẽ, đẹp trai
Ai có thể biến thiên nhiên thành điện, thành thép
Cho hạnh phúc của mọi người ngày nay!

Nhân danh ai?
Mày dẫn tao đến những rừng rậm sâu thẳm
Những hang lầy, những cánh đồng bùn chống chọi
Những làng phố biến thành những pháo đài tan rã lại tái hiện
Đêm ngày đất trời rung lắc
Ôi Việt Nam, xứ lạ lùng

Cho những đứa trẻ trở thành anh hùng
Cho những con ong hoang luyện thành chiến binh
Và cây cỏ hoa lá trở thành vũ khí!

Hãy tiến lên và chết đi, chết đi
Tất cả mày, bọn quỷ dữ
Và tao kêu gọi, nghe đi, Mỹ của tao!
Nghe những tiếng thống khổ, của sự căm hận vĩnh cửu
Của một đứa trẻ. Của một con người thế kỷ này

Emily, ôi đứa con ơi!

Bắt đầu trời tối rồi...
Cha không thể bế con đi xa hơn nữa
Khi ta châm ngọn lửa sáng
Đêm nay, mẹ sẽ đến tìm con
Con sẽ ôm mẹ và hôn
Hộ mẹ tôi
Và nói với mẹ điều này từ cha con nhé:
Cha đi vui, mẹ đừng buồn!
Washington

Hoàng hôn
Còn lại hay đã mất?
Nó đã đến, phút mà trái tim ta sáng nhất
Ta tự đốt lửa cho bản thân
Để ngọn lửa lung linh
Sự thật.

Một nhóm người Mỹ đứng cầu nguyện ba giờ đồng hồ gần một lối vào Lầu Năm Góc để tưởng nhớ Norman Morrison. Morrison, 31 tuổi.(Ảnh: Ellsworth Davis, The Washington Post)

Hơn 50 năm sau, bạo lực vẫn tiếp diễn khắp mọi nơi. Tưởng nhớ sự kiện này chúng ta phải lên án để loại trừ mọi hành vi bạo lực, phi nhân đạo và hiểm họa chiến tranh để không còn nữa những bi kịch, đau thương mất mát trong mỗi gia đình trên hành tinh này.