Gà tây nhà

Gà tây nhà là một giống gà được nuôi dưỡng từ loài gà tây hoang Meleagris gallopavo, phục vụ như một nguồn thực phẩm quan trọng, đặc biệt là tại các nước phương Tây. Tên gọi 'gà tây' trong tiếng Việt xuất phát từ việc chúng được nhập khẩu từ các nước phương Tây. Gà tây nhà có nguồn gốc từ châu Mỹ và được nuôi ở nhiều quốc gia trên thế giới.

Đặc điểm

Gà trống tây có kích thước lớn hơn gà mái. Gà trống có thể nặng từ 7,8 đến 12 kg trong khi gà mái thường nhẹ hơn, khoảng 3 đến 4 kg. Sau khi được thuần hóa, chúng không thể bay được vì thân hình quá nặng. Lông bông của gà tây có màu xám đen hoặc xám trắng.

Gà trống đạt trưởng thành vào khoảng 10 tháng tuổi, trong khi gà mái thường trưởng thành sớm hơn, từ 8 tháng tuổi. Gà tây con lớn nhanh chóng sau khi đạt 2 tháng tuổi. Gà trống có thể xòe đuôi ra như một con công, trong khi đó gà mái cũng có khả năng nhưng hiếm khi thực hiện. Ban ngày, gà trống thường xòe đuôi để giao tiếp với gà mái.

Chăn nuôi

Thức ăn cho gà tây tương tự như cho gà ta. Gà tây dễ nuôi, hiền lành và tìm kiếm thức ăn tự nhiên, đặc biệt là cỏ. Chúng cũng ăn ngũ cốc, đậu, và cám bã, cùng với rau xanh và cỏ lác chiếm 30-40% chế độ ăn uống. Người chăn nuôi thường cho gà thả rông trên các bãi cỏ hoặc nhốt trong những khu vực rộng rãi.

Gà tây trưởng thành ở tuổi 28-30 tuần có thể đạt trọng lượng 5-6 kg/con trống và 3-4 kg/con mái và bắt đầu đẻ trứng. Gà tây khó nuôi ở giai đoạn 3 tháng tuổi nhưng sau đó dễ chăm sóc hơn nhiều. Chúng có sức khỏe tốt, tăng trưởng nhanh và ít bị bệnh tật. Gà tây có thể đạt trọng lượng từ 10-20 kg tùy theo giống (gà tây đen, gà tây trắng hoặc gà tây lông màu đồng). Con trống thường lớn hơn con mái.

Gà tây có khả năng đẻ trứng và tự ấp. Mỗi lứa có thể đẻ từ 10-12 quả trứng với trọng lượng khoảng 60-65g/quả. Thời gian ấp nở là 28-30 ngày, tỉ lệ ấp nở là 65-70%, tỉ lệ nuôi sống là 60-65%, và sản lượng trứng khoảng 70-80 quả/mái/năm. Gà tây tiêu thụ tốt các loại thức ăn thô xanh, tiết kiệm lượng thức ăn, sinh trưởng nhanh chóng với thịt ngon và chất lượng cao, có tỉ lệ protein cao (trên 22%) và mỡ thấp (dưới 0,5%). Gà con được ướm từ 1-4 tuần tuổi, cần được cung cấp thức ăn nhiều lần trong ngày (ít nhất 4-5 lần/ngày) và nước uống sạch và mát.

Giai đoạn nuôi gà tây từ 5-8 tuần tuổi đòi hỏi thức ăn chứa protein thô 20%, năng lượng trao đổi từ 2.800-2.900 Kcal/kg. Có thể sử dụng thức ăn hỗn hợp hoặc tự trộn, nhưng cần đảm bảo cân đối đầy đủ các chất dinh dưỡng, đặc biệt là protein, khoáng và sinh tố... Gà tây có khả năng tiêu hóa và hấp thu tốt thức ăn thô xanh, do đó từ giai đoạn này cần cho gà ăn rau xanh. Cho ăn 3-4 lần/ngày. Giai đoạn thả vườn từ 9-28 tuần tuổi là giai đoạn nuôi thịt thả vườn, yêu cầu protein thô 16-18%, năng lượng trao đổi từ 2800-2900 Kcal/kg thức ăn.

Vỗ béo gà tây từ 7-10 ngày trước khi bán ra thị trường, nên sử dụng lúa gạo, tấm, hoặc bắp xay nấu (bung)... Cho gà ăn tự do, nhưng trong giai đoạn nuôi hậu bị thả vườn cần giới hạn lượng thức ăn để kiểm soát cân nặng, tránh tình trạng quá béo hoặc quá gầy, ảnh hưởng đến sản xuất trứng đều của gà. Thức ăn cho gà đẻ yêu cầu cao hơn so với gà thịt, protein thô 18-20%, năng lượng trao đổi từ 2800-2900 Kcal/kg thức ăn, cần bổ sung thêm thức ăn giàu đạm, khoáng và sinh tố như cá, tôm, cua, còng, hến, giun đất, bột xương, bột sò, bột cỏ và rau xanh đa dạng... Gà tây ăn nhiều rau xanh, mỗi ngày có thể ăn từ 300-400 g/con.

Gà tây trong ẩm thực

Khoảng 620 triệu con gà tây được giết mổ hàng năm trên toàn thế giới để lấy thịt. Gà tây thường được ăn trong các bữa tiệc lễ Giáng sinh tại hầu hết các nước nói tiếng Anh (gà tây nhồi) kể từ khi xuất hiện ở Anh vào thế kỷ 16, cũng như trong ngày Lễ Tạ ơn tại Hoa Kỳ và Canada. Trước đây, ăn gà tây chủ yếu chỉ xảy ra trong các dịp đặc biệt như thế này, nhưng hiện nay, gà tây được ăn quanh năm và trở thành một phần thường xuyên trong nhiều chế độ ăn uống.

Gà tây được bán đã cắt lát và băm nhỏ, cũng như 'nguyên con' như gà với đầu, chân và lông đã được loại bỏ. Gà tây nguyên con đông lạnh vẫn phổ biến. Gà tây lát thường được dùng như một loại thịt bánh mì hoặc được phục vụ như món thịt nguội; trong một số trường hợp, khi các công thức yêu cầu gà, có thể thay thế bằng gà tây. Ngoài ra, gà tây băm thường được quảng cáo như một loại thịt bò băm lành mạnh. Nếu không chuẩn bị cẩn thận, thịt gà tây nấu chín có thể không ẩm ướt như các loại thịt gia cầm khác như gà hay vịt. Ngực gà tây có thể được nhúng vào bột mì để thay thế cho miếng gà viên rán.

Gà tây hoang dã, mặc dù thuộc cùng một loài với gà tây nhà, có mùi vị rất khác biệt so với gà tây nuôi trong trang trại. Trái ngược với gà tây nhà, hầu hết thịt gà tây hoang dã đều có màu 'tối' (kể cả ngực) và hương vị đậm đà hơn. Hương vị cũng có thể thay đổi theo mùa với sự thay đổi trong thức ăn có sẵn, thường khiến thịt gà tây hoang dã có hương vị đậm đà hơn vào cuối mùa hè do lượng côn trùng lớn hơn trong khẩu phần ăn của nó trong những tháng trước đó. Gà tây hoang dã đã ăn chủ yếu cỏ và ngũ cốc sẽ có hương vị nhẹ hơn. Các giống gà tây cổ truyền cũng có hương vị khác nhau.

Khác với trứng gà, vịt và cú, trứng gà tây không được bán phổ biến như thực phẩm do nhu cầu cao về gà tây nguyên con và sản lượng trứng gà tây thấp hơn so với các loại gia cầm khác. Giá trị của một quả trứng gà tây được ước tính là khoảng 3,50 USD trên thị trường mở, cao hơn đáng kể so với một hộp trứng gà tô một tá.

Thịt gà tây trắng thường được coi là có lợi cho sức khỏe hơn thịt tối do chứa ít chất béo hơn, nhưng sự khác biệt về dinh dưỡng nhỏ. Mặc dù gà tây được cho là gây buồn ngủ, nhưng các bữa tiệc lễ thường là bữa ăn lớn với các loại tinh bột, chất béo và cồn được phục vụ trong môi trường thư giãn, tất cả đều góp phần làm người ta buồn ngủ sau bữa ăn hơn là tryptophan trong gà tây.

Nấu ăn

Cả gà tây tươi và đông lạnh đều được sử dụng để nấu ăn; như hầu hết các loại thực phẩm khác, gà tây tươi thường được ưa chuộng hơn, mặc dù giá cả cao hơn. Vào dịp lễ, nhu cầu cao về gà tây tươi thường làm cho việc mua chúng mà không cần đặt hàng trước trở nên khó khăn. Đối với loại đông lạnh, kích thước lớn của gà tây thường được sử dụng cho tiêu thụ làm cho việc rã đông chúng trở thành một công việc lớn: một con gà tây có kích thước thông thường sẽ mất vài ngày để rã đông đúng cách.

Gà tây thường được chế biến bằng cách quay trong lò trong vài giờ, thường là trong quá trình đầu bếp chuẩn bị các món ăn khác trong bữa ăn. Đôi khi, để tăng hương vị và độ ẩm, con gà tây sẽ được ngâm trong nước muối trước khi quay. Điều này trở nên cần thiết vì thịt màu sẫm cần đến một nhiệt độ cao hơn để biến chất tất cả hợp chất myoglobin so với thịt màu trắng (chứa ít myoglobin), vì thế, khi được nấu chín đủ, phần thịt màu sẫm thường khô hơn phần thịt ức. Việc ướp nước muối có thể giúp nấu chín đầy đủ phần thịt màu sẫm mà không làm khô phần thịt ức. Trước khi phục vụ, gà tây đôi khi được trang trí bằng diềm gà tây.

Ở một số khu vực, đặc biệt là ở miền Nam của Hoa Kỳ, gà tây cũng có thể được chiên sâu trong dầu nóng (thường là dầu lạc) trong khoảng 30 đến 45 phút bằng cách sử dụng máy chiên gà tây. Chiên sâu gà tây đã trở thành một trào lưu, nhưng có những hậu quả nguy hiểm đối với những người không chuẩn bị sẵn sàng xử lý an toàn lượng dầu nóng lớn được yêu cầu.