Gà thiến là gà trống được thiến cặp tinh hoàn để cải thiện chất lượng thịt. Quy trình này thường thực hiện trên những con gà trống non không dùng để làm giống.
Đặc điểm của gà thiến
Gà trống thiến có thân hình to lớn hơn gà mái nhưng thịt gà trống thường cứng và không ngon. Để cải thiện chất lượng thịt, người nuôi sẽ thiến gà bằng cách loại bỏ hai quả tinh hoàn trong bụng gà, giúp gà trở nên hiền hòa hơn, dễ tăng cân và thịt sẽ mềm ngon hơn. Khi gà được thiến, nó sẽ không còn gáy, mồng teo lại và ngọc kê (tinh hoàn gà) cũng là một món ăn ngon, bổ dưỡng.
Về hình dáng và trọng lượng, gà thiến to gấp 3-4 lần gà bình thường, thịt mềm nhưng săn chắc và ngọt, không nhão như thịt gà tây, có nhiều mỡ, da dày và giòn, sau khi luộc màu gà ngả vàng óng rất đẹp. Vì thịt gà thiến khá ngon nên ở vùng nông thôn, người dân Việt Nam thường nuôi gà trống thiến để ăn vào những ngày Tết hoặc đem biếu, tặng. Trong dân gian Việt Nam có câu ca dao miêu tả thịt gà trống thiến thuộc hàng ngon: Chập chập thôi lại cheng cheng/Con gà trống thiến để riêng cho thầy
Tại miền Đông tỉnh Quảng Ninh, các dân tộc Dao, Hoa, Sán Dìu nuôi một loại gà thiến nhốt lồng, cho ăn chế độ không khác gà công nghiệp với thức ăn chủ yếu là lúa, ngô, khoai, sắn và rau xanh. Gà thiến nuôi nhốt này không chỉ ăn ngon mà còn có thể làm món đông, được yêu thích hơn các loại gà khác như gà ri hay gà tiên yên với món luộc chấm muối chanh ớt.
Phương pháp thiến gà
Có hai phương pháp thiến gà phổ biến là thiến bụng (hay còn gọi là thiến móc) và thiến lườn. Trước khi thiến, gà cần nhịn ăn từ 6 đến 12 giờ. Sau khi thiến, không nên cho gà ăn quá no ngay mà nên cho ăn nhẹ với thức ăn bổ dưỡng để gà nhanh phục hồi.
Thiến móc
Phương pháp thiến móc là cách thiến truyền thống, dễ gây chảy máu và nguy cơ nhiễm trùng cao. Người thực hiện sẽ dùng ngón tay để chọc thủng màng bụng và tìm dịch hoàn nằm bên cạnh sống lưng. Dịch hoàn có hình dạng như quả trứng, trơn nhẵn và có kích thước từ ngón út đến ngón cái. Trước khi lấy dịch hoàn ra, cần xác định đúng vị trí dịch hoàn bên kia để tránh sai sót.
Người thiến sẽ nhẹ nhàng tách dịch hoàn ra khỏi vị trí bằng cách miết dịch hoàn ra ngoài mà không làm rách. Cả hai dịch hoàn sẽ được lấy ra theo cách này. Phương pháp này có tỷ lệ sống sót của gà chỉ khoảng 70%, vì thế hiện nay ít được sử dụng và thay bằng phương pháp thiến sườn.
Thiến sườn
Khi thiến sườn, gà sẽ được đặt nằm nghiêng về phía bên phải và đầu quay về bên trái. Người hỗ trợ giữ gà tại chỗ, còn người thực hiện thiến sẽ đứng ở bụng gà. Sau khi vặt lông phần giữa từ phao câu lên và sát trùng các dụng cụ, một đường rạch dài 3–4 cm sẽ được tạo ra giữa xương sườn thứ nhất và thứ hai, cách xương sống khoảng 1 - 1,5 cm.
Dùng kẹp để giữ vết mổ mở khoảng 2–3 cm. Sử dụng đèn pin chiếu sáng, bạn sẽ thấy dịch hoàn màu trắng hồng nằm gần xương sống. Trước khi lấy dịch hoàn đầu tiên ra, cần xác định rõ vị trí của dịch hoàn bên đối diện. Dùng thòng lọng để chọn dịch hoàn, sau đó dùng xiên để cắt đứt cuống dịch hoàn và kéo dịch hoàn ra ngoài. Tiếp tục thực hiện các bước tương tự để lấy dịch hoàn còn lại. Sau khi hoàn tất, khâu vết mổ và sát trùng để đảm bảo vết thương được vệ sinh sạch sẽ.