Gà tre Tân Châu - Loài gà đặc trưng của Việt Nam

Gà tre Tân Châu là giống gà bản địa của Việt Nam, nổi bật với vẻ đẹp rực rỡ và được yêu thích trong giới chơi gà kiểng. Gà tre Tân Châu đã khẳng định được danh tiếng của mình trong cộng đồng đam mê gà.

Xuất xứ

Có nhiều giả thuyết về nguồn gốc của giống gà tre này. Một giả thuyết cho rằng chúng có nguồn gốc từ gà rừng và được thuần hóa bởi người dân bản địa, trong khi một số khác cho rằng chúng là kết quả lai tạo từ những người Nhật hoặc người Hoa.

Xuất xứ

Gà tre Tân Châu được tạo ra từ việc lai tạo giữa gà tre kiểng nhập khẩu và gà rừng bản địa. Tại Nam Bộ, vùng đất hoang sơ với nhiều gà rừng, các nghệ nhân tại Tân Châu xưa đã có thể là những người đầu tiên lai tạo ra giống gà này, nên chúng mang tên của vùng đất nơi chúng xuất hiện. Gà tre Tân Châu có nguồn gốc liên quan đến núi Nổi, nơi có rừng tre dày đặc bao quanh. Rừng tre này bao phủ một diện tích lớn và kéo dài đến giồng Trà Dên, tạo điều kiện thuận lợi cho gà rừng sinh sống. Con người xưa đã thuần hóa gà rừng từ rừng tre này thành giống gà tre Tân Châu.

Quá trình lai tạo

Có giả thuyết cho rằng giống gà du nhập vào Nam Bộ từ Nhật Bản, cụ thể là gà tre Nhật Bản (Japanese Bantam). Đây là giống gà kiểng cổ xưa được vua chúa và quý tộc Nhật ưa chuộng. Giống gà này theo các thương nhân đến Việt Nam và được các nghệ nhân Tân Châu lai tạo thành giống gà kiểng nổi tiếng. Một giả thuyết khác cho rằng, Tân Châu đã phát triển nhờ sự xuất hiện của thương nhân người Hoa, những người yêu thích chơi chim và hoa kiểng. Có thể họ đã thuần hóa gà rừng từ vùng Thất Sơn để tạo ra gà tre Tân Châu ngày nay.

Đặc điểm nổi bật

Gà tre có vẻ ngoài tương tự như gà rừng nhưng nhỏ hơn và thấp hơn. Trọng lượng tối đa của con trống là 800 - 900 gam, trong khi con mái nặng khoảng 700 - 800 gam. Mặc dù gà tre không được coi trọng về mặt thịt, nhưng chúng có vẻ ngoài rất đẹp. Gà Tân Châu nổi bật với đôi chân ngắn, bộ lông mượt mà, và màu sắc rực rỡ, giống như một vũ công kiêu sa. Những con gà thường được chọn làm cảnh là những con trống, nhờ vào dáng vẻ oai vệ của chúng. Màu khét đặc trưng là đặc điểm nổi bật của gà Tân Châu. Đặc trưng nhận diện gà Tân Châu thuần chủng bao gồm móng chân, vảy chân, và lông cổ, đuôi, cánh dài.

Khi chọn gà làm cảnh, cần lưu ý đến các yếu tố như màu sắc và bộ lông. Gà nên có màu sắc tươi sáng, bắt mắt, với mặt và mào nhỏ, tích (dưới cằm) ngắn, lông bờm dài và dày. Bộ cánh cần dài, phủ xuống chân, đuôi dài, dày và cong nghiêng khoảng 45 độ. Vì lông gà mềm mại, chúng còn được gọi là gà tre xứ lụa. Một con gà có lông trắng tuyền không bị pha trộn gọi là màu nhạn. Lông bờm phủ lên phần trên lưng gần đuôi được xem là đẹp.

Để có được một con gà tre Tân Châu đẹp, phải trải qua quá trình lai tạo công phu. Thế hệ gà đầu tiên cần có một đôi trống-mái với hình thể đẹp. Qua nhiều thế hệ lai tạo, người nuôi sẽ có được một con gà trống đạt tiêu chuẩn hình dáng lý tưởng. Con gà này sẽ được nuôi lớn và phối giống với con mái khác để khai thác nguồn gen quý. Quá trình lai tạo nhiều đời là cần thiết để có được những con gà ưng ý nhất.

Gà Thái không có vẻ đẹp bằng gà tre Việt; gà chọi Thái có hình dáng chỉ gồm một đoạn, trong khi gà Việt có ba đoạn rõ ràng. Đuôi gà Thái cong lên như đuôi bồ câu, mặc dù đẹp nhưng làm mất cân đối dáng gà. Đầu và đuôi của gà Thái gần nhau, làm cho gà trông như hình vuông, trong khi gà Việt có đầu, mình và đuôi phân biệt rõ ràng. Một con gà tre trống đẹp cần đạt nhiều tiêu chí như: gà phải lùn, chân vuông, lông đuôi cụp xòe như đuôi tôm, thân hình thẳng, đầu nhỏ, cánh hơi xệ dài chấm chân, lông cổ phủ lưng và lông mã đều.

Những người yêu thích gà tre bị cuốn hút bởi màu lông rực rỡ và tiếng gáy nhẹ nhàng của chúng. Gà tre có thói quen gáy đúng 3 giờ sáng và sau đó gáy đều mỗi giờ. Khi gà vỗ cánh, bay lên chậu kiểng, và giương cổ, màu sắc của nó hòa quyện với hoa lá. Gà tre không phá phách như gà nòi, vì vậy có thể thả một con gà tre trong vườn kiểng để vừa thưởng thức vẻ đẹp của gà vừa yên tâm rằng cây kiểng không bị phá hoại. Để giữ cho gà có lông đẹp, đuôi dài và mượt mà, người nuôi cần thường xuyên chăm sóc, cắt tỉa lông và vuốt ve chúng.

Bảo tồn gà tre

Giống gà Tân Châu đã có mặt từ lâu và được những người yêu thích gà kiểng rất ưa chuộng. Sau chiến tranh Việt Nam, vì hoàn cảnh khó khăn, thú chơi gà kiểng dần mai một, nhưng vẫn có những người đam mê tiếp tục nuôi gà Tân Châu. Đến những năm 2000, phong trào nuôi gà kiểng ở thị xã Tân Châu được hồi sinh và lan rộng ra nhiều nơi. Tuy nhiên, sự bùng phát của dịch cúm gia cầm đã đẩy gà Tân Châu đến nguy cơ tuyệt chủng.