Buzz
1. Ghẻ là căn bệnh gì?
1.1. Ghẻ là bệnh như thế nào?
Ghẻ là một bệnh ngoại da có tính chất lây nhiễm, do ký sinh trùng có tên là Sarcoptes scabiei (cái ghẻ) xâm nhập và gây ra tổn thương cho da. Các loại bệnh ghẻ thường gặp là:
Đường hầm do sự hoạt động của ký sinh trùng ghẻ tạo ra trên da
- Ghẻ thông thường: là loại phổ biến nhất, gây ngứa ở nhiều vị trí trên cơ thể nhưng không gây ra tổn thương nghiêm trọng cho da.
- Ghẻ nhiễm khuẩn: thường gây ngứa, xuất hiện ở nhiều vùng da khác nhau nhưng thường xảy ra ở vùng quanh bộ phận sinh dục và nách.
- Ghẻ vảy (ghẻ Nauy): người mắc ghẻ vảy thường có miễn dịch yếu. Tổn thương do ghẻ gây ra thường là các vảy da dày màu xám.
1.2. Nguyên nhân gây ra bệnh ghẻ là gì?
Như đã đề cập ở trên, ghẻ là kết quả của việc ghẻ - ký sinh trùng Sarcoptes scabiei. Ký sinh trùng này bao gồm ghẻ đực và ghẻ cái, tuy nhiên chỉ có ghẻ cái mới có thể gây bệnh vì sau khi giao phối, ghẻ đực sẽ chết. Đây là nguyên nhân duy nhất gây ra bệnh ghẻ.
Các yếu tố nguy cơ khiến bệnh ghẻ phát triển bao gồm:
- Sống trong môi trường đông đúc, thiếu vệ sinh.
- Người có hệ miễn dịch suy giảm như: người đã ghép tạng, mắc HIV, người cao tuổi,... có nguy cơ cao bị ghẻ.
- Tiếp xúc hoặc chung sống với người bị bệnh ghẻ.
1.3. Dấu hiệu của bệnh ghẻ là gì?
Các dấu hiệu cảnh báo của bệnh ghẻ thường không xuất hiện ngay sau khi tiếp xúc với cái ghẻ mà thường xuất hiện sau khoảng 6 - 8 tuần. Khi đó, người mắc bệnh sẽ cảm thấy ngứa rất mạnh và ngứa thường nặng hơn vào buổi tối. Đêm là lúc ghẻ gây ngứa mạnh nhất vì cái ghẻ thường di chuyển và đào hang vào ban đêm, kích thích các dây thần kinh cảm giác ở da.
Kỹ thuật viên trong phòng xét nghiệm sử dụng kính hiển vi để phát hiện cái ghẻ trong mẫu bệnh phẩm
Sau khi bắt đầu cảm nhận cơn ngứa đầu tiên, người bệnh thường sẽ thấy mụn nước hoặc các đường hầm ghẻ trên da. Mụn nước do ghẻ gây ra thường rất nhỏ và phân tán trên da thay vì tập trung thành nốt nhỏ. Đường hầm ghẻ không phải lúc nào cũng dễ phát hiện, chúng nổi lên trên bề mặt da.
Ở phần đầu của đường hầm do ghẻ tạo ra, thường có một nốt nước nhỏ và đây cũng là nơi mà cái ghẻ sinh sống. Nếu dùng kim chọc vào nốt nước, bạn sẽ thấy dịch chảy ra, lộ da màu đen hoặc xám, và nếu dùng kim nhỏ sẽ có thể lấy được cái ghẻ bám trên đầu kim.
Vùng da mà ghẻ thường khu trú bao gồm các vị trí như các đường chỉ tay, kẽ ngón tay, cẳng tay, mặt trước của cổ tay, quanh thắt lưng, nếp vú, kẽ mông, rốn, bộ phận sinh dục, mặt trong đùi. Ở trẻ em, ghẻ thường xuất hiện ở da đầu gót chân và mặt, đôi khi cũng có thể xuất hiện ở lòng bàn chân.
2. Làm thế nào để chữa trị ghẻ một cách hiệu quả?
2.1. Phát hiện và điều trị bệnh ghẻ
Bác sĩ thường đưa ra dự đoán về bệnh ghẻ dựa trên các biểu hiện lâm sàng và nếu cần thiết sẽ yêu cầu thực hiện các kiểm tra thích hợp.
- Biểu hiện lâm sàng: bao gồm những dấu hiệu được đề cập ở trên.
- Kiểm tra có thể thực hiện: sử dụng dao nạo vết mụn ở phần đầu của nốt ghẻ và sử dụng kính lúp để quan sát hoặc đưa vào kính hiển vi để quan sát những nốt ghẻ hoặc trứng ghẻ trong da.
Để điều trị ghẻ hiệu quả, cần tuân theo các nguyên tắc sau:
Để đẩy lùi bệnh, người mắc ghẻ cần tuân thủ đúng hướng dẫn của bác sĩ về việc sử dụng thuốc bôi.
- Cần phải điều trị cho cả những người sống và tiếp xúc với bệnh nhân mắc ghẻ.
- Áp dụng thuốc bôi theo hướng dẫn của bác sĩ: bôi sau khi tắm để tăng tính hiệu quả và bôi 1 lần vào buổi tối, bôi lên toàn bộ cơ thể (trừ da đầu và mặt), đặc biệt chú ý bôi đều ở các kẽ ngón, nếp gấp, phía sau tai và xung quanh móng.
- Quần áo và vật dụng cá nhân của người bệnh cần được làm sạch và phơi khô.
- Cần phải cách ly hoàn toàn người bệnh cũng như vật dụng mà họ tiếp xúc với người khác.
Các loại thuốc thường được sử dụng để điều trị bệnh ghẻ bao gồm:
- Thuốc giảm ngứa như:
+ Thuốc uống chống histamin: hydroxyzine hydrochloride, chlorpheniramine, diphenhydramine sử dụng trước khi đi ngủ vào buổi tối.
+ Kem bôi có chứa corticoid: sử dụng sau khi được bác sĩ kê đơn thuốc diệt ghẻ.
- Thuốc tiêu diệt vi khuẩn gây ra bệnh ghẻ:
+ Permethrin 5%: thoa lên da và giữ nguyên trong 8 - 12 giờ trước khi tắm sạch, sử dụng mỗi tuần 1 lần.
+ Lindane 1%: thoa lên và giữ nguyên trên da trong 6 giờ trước khi tắm sạch, sử dụng mỗi tuần 1 lần.
+ Crotamiton 10%: thoa lên và giữ nguyên trên da trong 24 giờ trước khi tắm sạch, sử dụng liên tục trong 3 - 5 ngày.
+ Benzyl benzoate 10%: thoa lên và giữ nguyên trên da trong 24 giờ trước khi tắm sạch, sử dụng liên tục trong 3 - 5 ngày.
+ Mỡ lưu huỳnh 2 - 10%: thoa lên và giữ nguyên trên da trong 24 giờ trước khi tắm sạch, sử dụng liên tục trong 3 ngày.
+ Ivermectin: chỉ sử dụng một lần uống, nếu cần có thể lặp lại sau 2 tuần.
Các loại thuốc bôi trị ghẻ sẽ cho kết quả tốt sau 3 - 5 ngày sử dụng, không xuất hiện thêm các vết nổi mới gây ngứa trên da. Tuy nhiên, cảm giác ngứa có thể kéo dài đến vài tuần sau khi sử dụng thuốc, vì vậy tốt nhất là sử dụng kem dưỡng ẩm để giảm ngứa.
2.3. Phòng ngừa tái phát ghẻ
Ghẻ dễ tái phát nên để tránh điều này, người bệnh cần:
- Dùng thuốc giảm ngứa và tiêu diệt vi khuẩn ghẻ đúng theo chỉ định của bác sĩ.
- Dùng khăn ướt lau nhẹ nhàng các vùng da bị kích ứng hoặc ngâm và làm mát da bằng nước lạnh để giảm cảm giác ngứa do ghẻ gây ra.
- Sử dụng kem dưỡng da nhẹ nhàng để giảm thiểu tình trạng kích ứng da.
- Sử dụng thuốc kháng histamin để giảm các triệu chứng dị ứng do ghẻ gây ra.
