Gia đình Bèo ong

Gia đình Bèo ong (danh pháp khoa học: Salviniaceae) là một họ thực vật chỉ chứa một chi là Salvinia, mặc dù đôi khi chi Azolla (bèo hoa dâu) cũng được đưa vào họ này. Gia đình này bao gồm khoảng 10 loài bèo ong sống nổi trên mặt nước. Salviniaceae có mối quan hệ gần gũi với các loài 'dương xỉ' nước khác, bao gồm bèo hoa dâu (Azolla spp.) và cỏ bợ (Marsileaceae).

Đặc điểm

Mô tả dựa theo Séguier trong Pl. Veron. 3: 52. 1754.

Salviniaceae và các họ khác trong bộ Salviniales là dị bào, vì chúng sản sinh ra hai loại bào tử khác nhau.

Cơ chế phát triển lá ở Salvinia spp. rất đặc biệt. Mặt trên của các lá trôi nổi hướng về phía trục thân cây, với hình thái học khác biệt so với trục (J. G. Croxdale 1978, 1979, 1981).

Là các loài thực vật thủy sinh nhỏ với thân bò, nhánh và lông nhưng không có rễ thật sự. Các lá mọc thành vòng 3, trong đó 2 lá màu xanh lục, không có cuống hoặc cuống rất ngắn, dẹt, mép lá nhẵn, nổi trên mặt nước. Phần trông như rễ thực chất là lá thứ ba bị phân tách mịn, có cuống, hình dạng giống như rễ và rủ xuống nước. Lá ngầm này chứa các ổ túi bao tử, được bao quanh bởi các màng che phủ dạng nhầy gắn vào gốc (bó các túi bao tử); bó này có 2 kiểu, hoặc chứa ít túi đại bào tử (khoảng 10), mỗi túi chứa 1 đại bào tử, hoặc nhiều túi tiểu bào tử, mỗi túi chứa 64 tiểu bào tử. Các bào tử của cả hai kiểu (đực/cái) và kích thước (nhỏ/lớn) đều có hình cầu, ba tia (tạo thành từ bào tử mẹ qua phân bào giảm nhiễm). Các thể giao tử lớn và nhỏ thoát ra qua thành túi bào tử; các thể giao tử lớn trôi nổi trên mặt nước với các túi chứa noãn hướng xuống dưới, trong khi các thể giao tử nhỏ vẫn gắn vào thành túi bào tử.

Các loài

Danh sách các loài thuộc họ này bao gồm khoảng 10 loài như sau:

• Salvinia auriculata
• Salvinia biloba
• Salvinia cucullata – Bèo ong, bèo tai chuột
• Salvinia cyathiformis
• Salvinia hastata
• Salvinia herzogii
• Salvinia minima
• Salvinia molesta – Bèo tai chuột lớn
• Salvinia natans – Bèo vảy ốc
• Salvinia nymphellula
• Salvinia oblongifolia
• Salvinia radula
• Salvinia rotundifolia
• Salvinia sprucei

Tại Việt Nam, đã ghi nhận sự hiện diện của 2-3 loài như S. cucullata, S. molesta và S. natans.

Phân bố

Chủ yếu phân bố ở các vùng nhiệt đới của Bắc Mỹ, Trung Mỹ và Caribe (như México, Tây Ấn), Nam Mỹ, đại lục Á-Âu, cũng như châu Phi, bao gồm cả Madagascar.

Sử dụng

Loài bèo tai chuột lớn hay bèo ong lớn (Salvinia molesta) được biết đến như một loài thực vật xâm hại nghiêm trọng ở các khu vực có khí hậu nhiệt đới. Nó phát triển nhanh chóng và tạo thành lớp phủ dày trên mặt nước. Đây là loài bản địa của Nam Mỹ. Một loài mọt nhỏ có tên Cyrtobagous salviniae đã được áp dụng khá hiệu quả để kiểm soát loài bèo tai chuột lớn này.

S. natans là một loài bèo thường được sử dụng trong các bể cá và cảnh quan thủy sinh.

Chú thích

• USDA
• Salvia minima trong Quần thực vật Bắc Mỹ
• S. molesta như một loài gây hại Lưu trữ 2007-10-24 tại Wayback Machine